Ο καφές είναι αναμφισβήτητα το πιο αγαπημένο ρόφημα για εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, προσφέροντας μια ενίσχυση ενέργειας, ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωσή του μπορεί να κρύβει κινδύνους για τον οργανισμό και αυτό γιατί η καφεΐνη, η βασική του συστατική ουσία, αλληλεπιδρά με διάφορα όργανα, από τον εγκέφαλο έως το καρδιοαγγειακό σύστημα.
Η καφεΐνη διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα, ενισχύοντας την εγρήγορση και μειώνοντας την κόπωση. Ενδεικτικά, έρευνες υποδεικνύουν ότι η μέτρια κατανάλωση καφέ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εκδήλωσης νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον, ενώ ενισχύει τη γνωστική λειτουργία και την μνήμη.
Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση καφέ ενδέχεται να οδηγήσει σε ανεπιθύμητα συμπτώματα όπως άγχος, ανησυχία, και αϋπνία. Όσοι καταναλώνουν καφέ σε καθημερινή βάση συχνά αντιμετωπίζουν συμπτώματα στέρησης, όπως πονοκεφάλους και κόπωση. Ενώ έχει συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού και ενδέχεται να έχει αντιοξειδωτικές επιδράσεις, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει προσωρινή αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωση καφέ μπορεί να προκαλέσει ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς, γεγονός που καθιστά σημαντική τη συζήτηση με τον γιατρό για εκείνους με προϋπάρχουσες καρδιακές παθήσεις.
Μελέτες δείχνουν ότι ο καφές μπορεί να έχει θετική επίδραση στην υγεία του ήπατος, ιδιαίτερα σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ηπατικής νόσου.
Μάλιστα, η κατανάλωση καφέ έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο κίρρωσης και καρκίνου του ήπατος, καθώς και με προστασία από την λιπώδη νόσο του ήπατος. Παρά ταύτα, η υπερβολική κατανάλωση, ιδιαίτερα με πρόσθετη ζάχαρη και λιπαρές κρέμες, μπορεί να αναιρέσει τα οφέλη του καφέ και να προκαλέσει βλάβες στο συκώτι.
Η κατανάλωση καφέ διεγείρει την παραγωγή γαστρικού οξέος, το οποίο επηρεάζει την πέψη. Αν και μπορεί να βοηθήσει στη διαδικασία της πέψης και να προλάβει τη δυσκοιλιότητα, η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να επιδεινώσει την παλινδρόμηση οξέος ή τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Για άτομα με ευαίσθητο στομάχι ή παλινδρόμηση, ο καφές μπορεί να προκαλέσει ενοχλήσεις, όπως καούρες και στομαχικές διαταραχές.
Η καφεΐνη έχει διουρητική δράση και μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη ούρηση, ενισχύοντας την απέκκριση τοξινών και βελτιώνοντας τη λειτουργία των νεφρών. Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση καφέ χωρίς επαρκή πρόσληψη νερού μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, κάτι που είναι επικίνδυνο για άτομα με νεφρική νόσο ή υπέρταση.
Η σχέση του καφέ με την υγεία των οστών είναι αμφιλεγόμενη. Ενώ ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η μέτρια κατανάλωση καφέ δεν επηρεάζει αρνητικά την οστική πυκνότητα, η υπερβολική πρόσληψη μπορεί να μειώσει την απορρόφηση ασβεστίου, κάτι που επηρεάζει αρνητικά την υγεία των οστών, ειδικά για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Η καφεΐνη επηρεάζει τον μεταβολισμό και την ευαισθησία στην ινσουλίνη, βοηθώντας στη διαχείριση του βάρους και στην πρόληψη του διαβήτη. Η μέτρια κατανάλωση καφέ μπορεί να ενισχύσει τον μεταβολικό ρυθμό και να μειώσει τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2. Παρόλα αυτά, η προσθήκη ζάχαρης ή λιπαρών γαλακτοκομικών μπορεί να εξουδετερώσει αυτά τα οφέλη.
Η καφεΐνη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις εγκύους, τα άτομα με άγχος ή διαταραχές ύπνου. Συγκεκριμένα, οι έγκυες γυναίκες πρέπει να περιορίζουν την κατανάλωση καφέ, καθώς η υπερβολική ποσότητα έχει συνδεθεί με χαμηλό βάρος γέννησης και αναπτυξιακές ανησυχίες. Επίσης, άτομα με άγχη ή δυσκολίες στον ύπνο καλό θα ήταν να περιορίσουν τη χρήση καφεΐνης, ιδιαίτερα το απόγευμα και το βράδυ.
