Το Brexit δημιούργησε κοινωνική ανωμαλία στην Βρετανία χωρίζοντας οικογένιες φίλους και κοινωνικά στρώματα στα δύο. Αυτοί όμως που αντιτίθενται στην απόφαση αυτή της εξόδου, είναι κυρίως οι νέοι.
Το μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας που ζει στη Μεγάλη Βρετανία είναι γεγονός ότι υποδέχθηκε με απογοήτευση και θυμό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος που οδήγησε στο ιστορικό Brexit, τη στιγμή που η χώρα χρειάζεται τη σταθερότητα που της παρέχει η χρηματοοικονομική υπεροχή του εθνικού τους νομίσματος.
Της Μαρίας Γιαχνάκη
Φωτορεπορτάζ: Μαρθίλια Σβάρνα Λονδίνο
Οι περισσότεροι νέοι που ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο ρίχνουν το φταίξιμο αυτού του αποτελέσματος κατά κύριο λόγο στις μεγαλύτερες ηλικίες, στην άγνοια που είχαν οι ίδιοι θεωρώντας ότι δεν ενημερώθηκαν σωστά και στον ωχαδερφισμό μεγάλης μερίδας των νέων που πήραν το δημοψήφισμα σαν ένα αστείο.
Η ανταποκρίτρια μας στο Λονδίνο κατέγραψε τις αντιδράσεις και συνάντησε τους πρωταγωνιστές αυτής της μερίδας που θεωρεί ότι η απόφαση για το Brexit δεν είναι δική της.
Υποστηρίζουν ότι δεν αποφάσισαν αυτοί το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, αφού από τα δημογραφικά στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας, υπέρ του «όχι» ψήφισαν οι μεγάλες ηλικίες.
«Ψήφισαν για το μέλλον μας άνθρωποι που δε θα ζήσουν να το δουν»
Με αυτή την πρόταση ξεκινά τη συζήτησή μας ο Χάρλεϋ Τζ. 21χρονος φοιτητής μουσικός παραγωγός , κατά το ήμισυ Ιρλανδός που ζει στην Αγγλία. Μετά την ιστορική απόφαση των Βρετανών το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε είναι να αλλάξει το διαβατήριό του σε Ιρλανδικό. «Αυτή τη στιγμή νιώθω ότι η νέα γενιά έχει μία σχέση νοσώδους δυσπιστίας με την παλαιότερη γενιά και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει μέχρι και σε επανάσταση. Βρίσκομαι διαρκώς σε αντιπαράθεση με τους γονείς μου, εκείνοι ψήφισαν "έξω", όπως και η πλειοψηφία των πολιτών άνω των 45 ετών. Προσπαθώ να τους πείσω εδώ και πολύ καιρό ότι κάνουν λάθος - είχαν τόσα πλεονεκτήματα όσο ήμασταν στην ΕΕ για τόσο μεγάλο διάστημα και τώρα που η "χρυσή κάρτα" τους μπορεί να λιγοστέψει σε περιεχόμενο, ξαφνικά θέλουν όλοι να φύγουν. Είμαστε πραγματικά κατεστραμμένοι πλέον.
Πρώτα ήταν η αύξηση στα δίδακτρα, ύστερα η ύφεση και τώρα αυτό. Εμείς οι νέοι το καταλαβαίνουμε άλλα οι μεγαλύτεροι σε ηλικία το παραβλέπουν γιατί είναι βολεμένοι. Δες τα πιο απλά πράγματα - οι νέοι άνθρωποι δεν έχουμε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουμε ένα σπίτι γιατί όλα τα χρήματα και τα σπίτια κοντρολάρονται από τους άνω των 45. Δεν έχουμε τα βασικά για να μπορούμε να ξεκινήσουμε τη ζωή μας με σωστά θεμέλια κι ύστερα αναρωτιούνται όλοι γιατί είμαστε απαθείς, αναρωτιούνται γιατί είμαστε θυμωμένοι, μας λένε ανώριμους και δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα. Δεν θα υπάρξει "νίκη" μέχρι δυστυχώς να πεθάνουν. Σκληρό, αλλά μόνο όταν η παλιά γενιά φύγει από τη μέση, θα μπορέσει η δική μας να ανακάμψει».
Η Έιμυ Μαν. σπουδάστρια τεχνών περιγράφει τη στιγμή του αποτελέσματος με τα πιο μελανά χρώματα:
« Δεν νιώθω πολύ καλά με αυτό που έγινε. Στεναχωρήθηκα πολύ όταν έμαθα το αποτέλεσμα, ο θείος μου ήρθε στο σαλόνι και μου είπε "λυπάμαι πάρα πολύ για την γενιά σας. Το είπε γιατί προφανώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για αυτό, αλλά εμείς είμαστε αυτοί που θα πρέπει να υποστούμε τις συνέπειες για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Οι νέοι δεν ενθαρρύνονται τόσο πολύ να ψηφίσουν, η κυβέρνηση προτιμά τους μεγάλους, οπότε εμάς μας αφήνουν έξω από αυτό. Σίγουρα δεν μας πληροφορεί κανείς. Ο μόνος λόγος που εγώ προσωπικά έχω άποψη αυτή τη στιγμή και ξέρω ότι αν μπορούσα να ψηφίσω, θα ψήφιζα παραμονή στην ΕΕ, είναι επειδή το έψαξα μόνη μου, μπήκα στο ίντερνετ για να πληροφορηθώ με δικιά μου πρωτοβουλία. Διαφορετικά δεν θα ήξερα τίποτα, κανείς δεν μιλάει, ούτε στο σχολείο μας είπαν κάτι, δεν το κουβέντιασε κανένας μαζί μας.»
Η Λόλα Χέιδ. που ζει, εργάζεται και σπουδάζει στο Λονδίνο διοίκηση επιχειρήσεων αναγνωρίζει ότι κάποιοι από τη νεολαία όπως και η ίδια δεν είναι αρκετά ενημερωμένοι για τέτοιου είδους άλματα νιώθοντας ενοχές για το αποτέλεσμα.«Νιώθω ότι δεν ξέρω πολλά για το ζήτημα αυτό.
Όμως νομίζω ότι για τον λόγο ότι επηρεάζει εμάς περισσότερο, εμείς οι νέοι θα έπρεπε να πληροφορούμαστε περισσότερο για τέτοιου είδους πράγματα ώστε να μπορούμε να διαμορφώνουμε τις δικές μας απόψεις. «Όλοι οι φίλοι μου είναι πολύ θυμωμένοι. Παρόλα αυτά στο δικό μας πανεπιστήμιο οργανώθηκε κάτι σαν "προσομοίωση" δημοψηφίσματος, ενδοσχολικό, αλλά δεν νομίζω ότι το πήραν πολλοί στα σοβαρά. Για παράδειγμα στα αποτελέσματα, το 7% ήταν "φάρσες" δηλαδή άτομα τα οποία δώσανε άκυρες ψήφους με γκράφιτι ή συνθήματα επάνω στο χαρτί. Πολλούς δεν τους ένοιαζε καν η διαδικασία, ούτε το ενδοχοσχολικό αλλά ούτε και το κανονικό δημοψήφισμα. Το καλό είναι ότι ακόμα και στην σχολική προσομοίωση το αποτέλεσμα ήταν 73% υπέρ της παραμονής στην ΕΕ το οποίο μας λέει ότι όντως όλοι οι νέοι θέλουμε να παραμείνουμε. Είναι καλό που μέχρι και παιδιά 12 χρονών έχουν ασχοληθεί και έχουν μια άποψη από τώρα. Πιστεύω ότι η γενιά μας έχει φωνή απλά δεν μπορούμε ακόμα να εκφραστούμε και μας αποτρέπουν από αυτό.
Η Έμιλυ που μόλις έκλεισε τα 21 της χρόνια σπουδάζει κινηματογράφο. Βλέπει τα πράγματα από μια άλλη οπτική γωνία όπως λέει η ίδια σε σχέση με πολλούς συμφοιτητές της.«Μπορεί να φαίνεται στους περισσότερους ότι έρχεται η καταστροφή, αλλά πιστεύω πραγματικά ότι μακροπρόθεσμα θα έχουμε θετικά αποτελέσματα και ένα πιο υγειές σύστημα. Όλοι γύρω μου ανησυχούν τόσο πολύ για τις καριέρες τους, δεν το καταλαβαίνω. Υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή από μία καριέρα πάνω στο σανίδι η στην μικρή ή στην μεγάλη οθόνη. Όλοι οι φοιτητές σε αυτήν την σχολή που βρίσκομαι αναησυχούν ιδιαιτέρως για το γεγονός ότι αυτό το δημοψήφισμα και το αποτέλεσμά του θα τους αποκλείσει από πολλές άλλες δουλειές στην Ευρώπη.»
Η Τζόουσι, 21 ετών, Αγγλίδα φοιτήτρια με γονείς επιχειρηματίες στον χώρο του θεάματος διάλεξε και αυτή να ασχοληθεί με το θέαμα. Ίσως να αναλογίζεται την μεγαλύτερη αλήθεια για την ιστορική απόφαση των Βρετανών:
«Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στο μέλλον. Ο μπαμπάς μου λέει ότι δεν είναι καλό αυτό που συμβαίνει διότι ουσιαστικά είναι η απόφαση της παλιάς γενιάς η οποία αλλάζει τα πάντα για την νέα γενιά χωρίς να ξέρει κανείς τι θα συμβεί. Αυτό που τον εξοργίζει περισσότερο και δεν μπορώ να το συνειδητοποιήσω ούτε κι εγώ, είναι το γεγονός ότι όσοι υποστήριζαν εξ’ αρχής να φύγουμε από την Ευρώπη χρησιμοποιούσαν το επιχείρημα «ξοδεύουμε τεράστια ποσά χρημάτων μόνο και μόνο για να είμαστε στην Ευρώπη. Καλύτερα να τα δίνουμε στον τομέα Υγείας και σε άλλους δημόσιους κλάδους για να βοηθήσουμε το κράτος . Ξαφνικά τα παίρνουν όλα πίσω, σαν να μην είπαν ποτέ τίποτα. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό.. πού θα πάνε όλα αυτά τα χρήματα; Κανένας δεν ξέρει τι θα γίνει.»
Ο Νίκολαϊ είναι Γερμανός, ζει στην Αγγλία τα 4 τελευταία χρόνια. Μερικές φορές νιώθει ενοχές γιατί από παντού ακούει ότι η τάση για παντοδυναμία της Γερμανίας δημιουργεί όλο αυτό το ευρωπαϊκό πρόβλημα , από την άλλη δηλώνει ότι πολλοί νέοι στη Γερμανία δεν ασχολούνται με τα σχέδια τα πολιτικά κι έχουν κουραστεί με τις πολιτικές ανωμαλίες που δημιουργεί η κυβέρνησή τους και στις άλλες χώρες. «Για να είμαι ειλικρινής, θα μπορούσα να ασχοληθώ παραπάνω με το ζήτημα αυτό και να πληροφορηθώ από τα μίντια ώστε να έχω μία άποψη. Επέλεξα όμως συνειδητά να μην το κάνω γιατί ήξερα ότι τα περισσότερα ήταν προπαγάνδα και από τις δύο μεριές χωρίς κανένας να εξηγεί ακριβώς το τι πρόκειται να συμβεί εάν τελικά συμβεί το Brexit ή όχι.
Η Έλλη είναι Αγγλίδα 20 ετών σπουδάζει κινησιολογία και βλέπει πολλά στοιχεία ανασφάλειας σε αυτή την απόφαση όπως λέει η ίδια: «Για εμάς τους νέους δεν υπάρχουν θετικά στην υπόθεση, θα γίνονται μεγάλες περικοπές στις υποτροφίες για τα πανεπιστήμια τεχνών, για παράδειγμα εγώ αν δεν είχα την υποτροφία DADA δεν θα μπορούσα να είμαι στη σχολή που είμαι και φαντάζομαι το ίδιο θα ισχύει και για όλους όσους δεν έχουν την οικονομική άνεση να πληρώσουν τέτοιου είδους σχολές σε αυτή τη χώρα. Τα χρήματα που αυτή τη στιγμή ξοδεύονται στη βιομηχανία του θεάματος θα ξοδεύονται αλλού, ο West End θα εξαφανιστεί.. δεν μπορώ να φανταστώ κάτι πιο τρομερό».
Η Σάρλοτ είναι Ισπανίδα 22 ετών ζει και αυτή και σπουδάζει στο Έσσεξ.
Ήρθε με όνειρα και ελπίδες σε μια χώρα που όπως λέει η ίδια υποσχόταν πολλά ακόμη και στους ξένους παρά του ότι ο σωβινισμός των Άγγλων είναι ιδιαίτερα γνωστός. Τώρα όμως οι σκέψεις της άλλαξαν: «Έχω αρχίσει να ξανασκέφτομαι αν θέλω να παραμείνω στο Ηνωμένο Βασίλειο για να δουλέψω. Σίγουρα θα αντιμετωπίσω προβλήματα με την Βίζα και τα χαρτιά μου, ειδικά σε μία χώρα όπως αυτή, όπου η γραφειοκρατία είναι σαν θρησκεία. Νομίζω θα με κουράσει όλη αυτή η κατάσταση.»
Η Τζορτζίνα 25 ετών, Αγγλίδα εργαζόμενη στον τομέα του τουρισμού φωτογραφίζει ουσιαστικά το χάσμα των απόψεων ανάμεσα στους νέους και στους γονείς τους: «Κατέληξα σε μεγάλο τσακωμό με τον πατέρα μου όταν προσπαθούσε να με πείσει ότι είμαι ανώριμη και θύμα των μίντια, ενώ εγώ υποστήριζα ότι εκείνος είναι στη λάθος μεριά, κολλημένος στις απόψεις παλαιών αρχών.
Το κύριο επιχείρημά του ήταν ότι τα χρηματικά ποσά που κανονικά δίνονται στην ΕΕ , πλέον θα δίνονται στην ΝΗS (National Health Service) και προσπαθούσε να με πείσει για το πόσο θετικό θα είναι αυτό για τους Βρετανούς πολίτες. Φυσικά αυτό το σενάριο μου φαινόταν μη ρεαλιστικό και μετά την ανακοίνωση που έγινε ότι τα χρήματα τελικά δεν θα καταλήξουν στην NHS , δικαιώθηκα. Είναι απίστευτα δύσκολο όταν σκέφτομαι ότι εμείς, ή νέα γενιά, πρέπει να υποστούμε τις συνέπειες που μας φόρτωσε η προηγούμενη γενιά, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, παρόλο που εμείς ήμασταν αυτοί που θέλαμε να μείνουμε. Είναι σαν να έχουν πάρει το δικό μας μέλλον στα χέρια τους, ακόμη κι αν έχει περάσει η σειρά τους.»
O Τομ είναι 25 χρονών, Άγγλος ηθοποιός. Τρομοκρατημένος για το μέλλον του θεωρεί ότι αυτό το brexit θα αποδυναμώσει μια μεγάλη μερίδα νέων που ασχολούνται με συγκεκριμένα επαγγέλματα , κάνοντας καριέρα και σε άλλες χώρες της Ευρώπης: «Σίγουρα θα επηρεάσει την επαγγελματική μου ζωή, γιατί προφανώς για να μπορώ να δουλέψω σε χώρες της ΕΕ –κάτι το οποίο συμβαίνει πολύ συχνά, οι περισσότερες δουλειές για τους περφόρμερ είναι εκτός Αγγλίας. Θα χρειάζομαι βίζα πλέον, ενώ όταν ήμασταν μέρος της ΕΕ, αν είχα το Σάββατο οντισιόν για μία δουλεία που θα ξεκινούσε τη Δευτέρα στο Παρίσι, θα μπορούσα πολύ εύκολα να πάω να το κάνω.
Τώρα όμως πρέπει να περιμένω –ποιός ξέρει πόσο καιρό – να τρέξω στη Γαλλική πρεσβεία, να ψάχνομαι με χαρτιά και να σπαταλάω χρόνο τον οποίο δεν έχω να διαθέσω. Και το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι εργοδότες από άλλες χώρες, πχ Γερμανία, που ξεχειλίζουν από ταλέντο, θα προτιμήσουν να χρησιμοποιήσουν ντόπιους επαγγελματίες από το να πληρώσουν τη βίζα μου και τα αυξημένα έξοδα μεταφοράς μου ,αφού έχουμε φύγει πλέον από τη ΕΕ. Με άλλα λόγια, οι επαγγελματικές επιλογές περιορίζονται κατά πολύ.
Ο Μπάρι Μπ. είναι 36 ετών Άγγλος καθηγητής φυσικοθεραπείας, βρίσκει τις ρίζες του κακού αρκετά χρόνια πριν:
«Πέρα από όλα τα προφανή προβλήματα, το γεγονός ότι οι περισσότεροι απλά επιλέγουν να ακολουθήσουν τη μάζα μόνο και μόνο για να νιώθουν ότι είναι μέρος μιας ομάδας, νομίζω με στεναχωρεί περισσότερο. Αυτό το είδος σκέψης και η τακτική μπορεί να είναι τελικά και αποτέλεσμα του εκπαιδευτικού συστήματος που ξεκίνησε τις δραματικές αλλαγές 15-20 χρόνια πριν. Παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ απ’ όσο νομίζουμε ότι είναι.»
Ο Μάικλ Νικ. 40 ετών Άγγλος καθηγητής διατροφολογίας μιλάει για μια επανάσταση στον αέρα:
«Αν αυτό που συμβαίνει είναι κάποιου είδους «επανάσταση», τότε είναι επανάσταση αμόρφωτων ανθρώπων οι οποίοι κατευθύνονται λανθασμένα από την άγνοιά, τον πανικό και την ξενοφοβία. Είναι λυπηρό, αλλά δυστυχώς αυτοί οι άνθρωποι σκέφτονται τι τους κάνει ο κόσμος και όχι τί συμβαίνει στον κόσμο, είναι αποκομμένοι ουσιαστικά από τα πραγματικά γεγονότα και δεν μπορούν να δουν πέρα από τα σύνορα που έχουν στο κεφάλι τους. Νομίζουν ότι είναι μία επανάσταση, χωρίς να είναι. Είναι αυτό που νομίζεις ότι πετάς, αλλά στην πραγματικότητα έχεις κάνει ελεύθερη πτώση και βρίσκεσαι όλο και πιο κοντά στη στιγμή που θα σκάσεις με φόρα στο έδαφος.»
Ο 45χρονος Μάικυ είναι καθηγητής μουσικής από την Σκωτία και θεωρεί ότι όλη αυτή η ανακατωσούρα των εθνών δεν έγινε τυχαία: «Ρίζα του πραγματικού προβλήματος πιστεύω ότι είναι το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών απλά αγνοεί την ΕΕ και τη σημασία της γιατί δεν επηρεάζει σε προσωπικό επίπεδο, την καθημερινή και επαγγελματική ζωή τους. Βλέπουν τα προβλήματα της κοινωνίας μόνο επιφανειακά κι έτσι παίρνουν επιπόλαιες αποφάσεις. Η έλλειψη της ουσιαστικής ενημέρωσης είναι που μας έφτασε σε αυτό το σημείο.» Βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι το μεγαλύτερο κομμάτι του Leave προέρχεται από το Βόρειο τμήμα ,ούτε ότι οι ίδιοι που το υποστήριζαν τόσους μήνες ανακυκλώνουν τις ίδιες δηλώσεις «ότι οι ξένοι μας παίρνουν τις δουλειές». Αυτή η σκέψη και η προπαγάνδα φαίνεται να έχει μπει κατά πολύ στο πετσί των Βρετανών μας λέει η Μαρία Β. Ελληνίδα εργαζόμενη στην ελληνική κοινότητα του Λονδίνου: «Εδώ και καιρό η νεολαία ποτίζεται από τα γεγονότα με μεγάλες δόσεις σοβινισμού που σίγουρα οι δεξαμενές αυτών των συναισθημάτων κάποιους επηρεάζουν έτσι ώστε το brexit γι αυτούς να έχει πολλές σημασίες για την Βρετανία. Έτσι εκτός από την ανεξαρτησία που θεωρούν ότι θα αποκτήσουν, βαθιά μέσα τους πιστεύουν ότι θα απαλλαγούν και από τους αλλοδαπούς που διεκδικούν τις δουλειές τους και μερίδα της καλής ζωής τους.»
Πάντως η Αγγλία αυτή την στιγμή παραμένει στη δέκατη θέση όσον αφορά το μεταναστευτικό ρεύμα αφού ένα μεγάλο κύμα νέων ανθρώπων ,εγκαταλείπουν την Μεγάλη Βρετανία σε αναζήτηση καλύτερης ποιότητας ζωής και εργασίας.
Οι Βρετανοί ψηφίσαν έχοντας την ελπίδα πως θα απαλλαγούν από την μεταναστευτική κρίση και με την βαθιά πεποίθηση ότι η ισχυρή οικονομία τους θα τους στηρίξει. Καθώς η στερλίνα αποδυναμώνεται αυτήν την στιγμή, η αβεβαιότητα κυριαρχεί και οι κερδοσκόποι πλουτίζουν στο χρηματιστήριο.
Πάντως αν και το Brexit δίχασε τους κατοίκους της Μεγάλης Βρετανίας, υπάρχουν κάποιοι που αρνούνται να αλλάξουν τις συνήθειες της ζωής τους ακολουθώντας κανονικά τους ρυθμούς της καθημερινότητας του Λονδίνου.
