Δύο νέες μελέτες Ευρωπαίων και Καναδών ερευνητών αποκαλύπτουν με αποδείξεις ότι τα πολύ δημοφιλή νεονικοτινοειδή παρασιτοκτόνα και φυτοφάρμακα έχουν δραματικές συνέπειες για τις μέλισσες, τους επικονιαστές που διατηρούν το σύστημα παραγωγής τροφίμων μας σε λειτουργία.
Οι επιστήμονες υποπτεύονται εδώ και καιρό ότι αυτά τα παρασιτοκτόνα μπορεί να επηρεάζουν τις μέλισσες, αλλά είναι δύσκολο να αποδειχθεί στο εργαστήριο, όπου οι μέλισσες μπορεί να εκτεθούν σε μη ρεαλιστικά υψηλές δόσεις φυτοφαρμάκων. Τώρα, οι ερευνητές διεξήγαγαν σε Καναδά και Ευρώπη τις μεγαλύτερες δοκιμές υπό πραγματικές συνθήκες και διαπίστωσαν την αρνητική σύνδεση.
Τα νεονικοτινοειδή είναι η πλέον διαδεδομένη κατηγορία εντομοκτόνων στον κόσμο. Είναι χημικά παρόμοια με τη νικοτίνη, την ένωση που φυτά όπως ο στρύχνος έχουν εξελίξει για να προστατεύονται από τα παράσιτα.
Τα νεονικοτινοειδή αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του 1980 και έγιναν γρήγορα μια δημοφιλής επιλογή επειδή είναι συστημικά, γεγονός που σημαίνει ότι κυκλοφορούν σε όλο το φυτό και σκοτώνουν τα παράσιτα αμέσως αφού προσβάλουν την καλλιέργεια. Επίσης, επειδή παραμένουν στο σύστημα του φυτού, μία εφαρμογή τους, ακόμα ίσως και στους σπόρους, μπορεί να προσφέρει ικανή μακροπρόθεσμη προστασία. Ωστόσο αυτό σημαίνει ότι το φάρμακο καταλήγει επίσης εύκολα στο νέκταρ και τη γύρη ενός ανθοφόρου φυτού.
Η ομάδα Ευρωπαίων ερευνητών από την Ουγγαρία, τη Γερμανία και την Αγγλία, χρησιμοποίησε 33 τοποθεσίες καλλιέργειας κραμβόσπορων και τους υπέβαλλε σε ένα ή δύο νικοτινοειδή, διατηρώντας και ανέπαφες ομάδες ελέγχου.
Η ομάδα εξέτασε μέλισσες από μελισσοκόμους και δύο άγρια είδη μέλισσας. Τα αποτελέσματα διέφεραν μεταξύ των τοποθεσιών και των ειδών, αλλά γενικά οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι κυψέλες μελισσών ήταν λιγότερο πιθανό να επιβιώσουν τον χειμώνα, ενώ οι άγριες μέλισσες αναπαράγονταν λιγότερο.
Τα φυτοφάρμακα δεν σκοτώνουν άμεσα τις μέλισσες, σημειώνουν οι επιστήμονες. Αντίθετα, η έκθεση σε χαμηλά επίπεδα τις καθιστά πιο ευάλωτες, ειδικά αν υπάρχουν άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες ή ασθένειες που ήδη επηρεάζουν την κυψέλη. Αντίστοιχα ευρήματα έδειξε η έρευνα των Καναδών επιστημόνων σε περιοχές καλλιέργειας καλαμποκιών.
Η τεράστια μελέτη χρηματοδοτήθηκε ουσιαστικά από την ίδια τη βιομηχανία φυτοφαρμάκων. Οι εταιρείες Bayer Crop Science και Syngenta διέθεσαν τρία εκατομμύρια δολάρια για τις δοκιμές και συντάσσονται με τα συμπεράσματα των επιστημόνων για τον περιορισμό της χρήσης των νεονικοτινοειδών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει σε ισχύ μία προσωρινή απαγόρευση τους από το 2013 και η οριστική απόφαση αναμένεται το επόμενο διάστημα.
