Ο επικεφαλής της μελέτης, Γιχάι Κάο, από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα, εξηγεί πως η ιδέα προέκυψε από μια απλή παρατήρηση. Ένας από τους φοιτητές του συνήθιζε να καταναλώνει αναψυκτικά διαίτης, γεγονός που τον ώθησε να ερευνήσει τις πιθανές επιπτώσεις των γλυκαντικών στην υγεία.
Προηγούμενες μελέτες έχουν ήδη συνδέσει την εκτεταμένη κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιοπάθειας και πρόωρου θανάτου.
Η ομάδα του Κάο εστίασε στην ασπαρτάμη, ένα γλυκαντικό που χρησιμοποιείται ευρέως σε αναψυκτικά, τσίχλες και προϊόντα με μειωμένη ζάχαρη.
Η ασπαρτάμη, η οποία είναι περίπου 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη, κυκλοφορεί στην αγορά με εμπορικές ονομασίες όπως Nutrasweet, Equal και Sugar Twin. Το 2023, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας την κατέταξε ως «πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο».
Στο πλαίσιο της σουηδικής μελέτης, ποντίκια τρέφονταν καθημερινά με τροφή που περιείχε 0,15% ασπαρτάμη για 12 εβδομάδες, ποσότητα αντίστοιχη με την κατανάλωση τριών αναψυκτικών διαίτης ημερησίως από έναν άνθρωπο.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα ποντίκια που λάμβαναν ασπαρτάμη εμφάνισαν μεγαλύτερες και πιο λιπώδεις αθηρωματικές πλάκες στις αρτηρίες τους, καθώς και υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής, παράγοντες που συνδέονται άμεσα με καρδιακές παθήσεις.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η αύξηση των επιπέδων ινσουλίνης συμβάλλει στην ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών (αθηροσκλήρωση), γεγονός που ενδέχεται να αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Μια σημαντική ανακάλυψη της μελέτης ήταν η σχέση της ινσουλίνης με ένα ανοσολογικό μόριο, το CX3CL1. Σύμφωνα με τον Κάο, το συγκεκριμένο μόριο δεν απομακρύνεται γρήγορα από το αίμα, όπως συμβαίνει με άλλες ουσίες, αλλά παραμένει προσκολλημένο στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να λειτουργεί ως «παγίδα» για τα ανοσοκύτταρα, ενισχύοντας τη φλεγμονή και συμβάλλοντας στην επιδείνωση των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Μάλιστα, όταν οι ερευνητές αφαίρεσαν τους υποδοχείς του CX3CL1 από συγκεκριμένα ανοσοκύτταρα σε ποντίκια που είχαν καταναλώσει ασπαρτάμη, η ανάπτυξη των αθηρωματικών πλακών περιορίστηκε σημαντικά.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Metabolism, υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της ασπαρτάμης στον ανθρώπινο οργανισμό. Η ομάδα του Κάο σχεδιάζει να εξετάσει κατά πόσο τα ευρήματα αυτά ισχύουν και για τον άνθρωπο, καθώς και να διερευνήσει περαιτέρω τον ρόλο του CX3CL1 στη φλεγμονή, η οποία σχετίζεται επίσης με παθήσεις όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, η αρθρίτιδα και ο διαβήτης.
Η διατροφολόγος Στέφανι Σιφ από το Northwell Huntington Hospital τονίζει τη σημασία της μείωσης τόσο των τεχνητών γλυκαντικών όσο και της ζάχαρης στη διατροφή. Για όσους δυσκολεύονται να περιορίσουν την κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών, προτείνει εναλλακτικά γλυκαντικά όπως η αλουλόζη, το μοναχόφρουτο και η στέβια χωρίς ερυθριτόλη, καθώς η τελευταία έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
«Η καλύτερη επιλογή είναι να προτιμάμε φυσικές πηγές γλυκύτητας, όπως τα φρούτα, ή να προσαρμόζουμε τη διατροφή μας σε λιγότερο γλυκές γεύσεις», επισημαίνει η Σιφ.
«Δεν έχω δει καμία μελέτη που να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης ή τεχνητών γλυκαντικών ωφελεί την υγεία. Αξίζει να κάνουμε συνειδητές αλλαγές στη διατροφή μας για να προστατεύσουμε την καρδιά μας».
