Η χαμηλή πίεση είναι ένας επιθυμητός στόχος για τους περισσότερους ενήλικες και συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα στην υγεία ή στις καθημερινές δραστηριότητες. Ωστόσο, για μια μικρή μερίδα του πληθυσμού η υπερβολικά χαμηλή πίεση, κατάσταση γνωστή ως υπόταση, προκαλεί ζαλάδες ή και επεισόδια λιποθυμίας. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα η υπόταση μπορεί να αποδειχτεί απειλητική για τη ζωή.
Χαμηλή θεωρείται σε γενικές γραμμές η πίεση που δεν ξεπερνά τα 90 mm Hg για τη συστολική («μεγάλη») και τα 60 mm Hgγια τη διαστολική («μικρή»).
Τα αίτια της χαμηλής πίεσης ποικίλλουν από την αφυδάτωση έως σοβαρές διαταραχές. Η σωστή διάγνωση από τον γιατρό είναι απαραίτητη ώστε να διαπιστωθεί τι ακριβώς προκαλεί την υπόταση και να αντιμετωπιστεί η χαμηλή πίεση σε περίπτωση που προκαλεί προβλήματα στην καθημερινότητα.
Συμπτώματα
Η χαμηλή πίεση πολλές φορές είναι ένδειξη για κάποιο υποκείμενο πρόβλημα υγείας, ιδίως αν η κρίση υπότασης «χτυπά» ξαφνικά και συνοδεύεται από:
- ζαλάδα
- συγκοπή (λιποθυμία)
- θολή όραση
- ναυτία
- κόπωση
- έλλειψη συγκέντρωσης
Η υπερβολικά χαμηλή πίεση υποδεικνύει σοκ και είναι απειλητική για τη ζωή. Εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως:
- η πνευματική σύγχυση, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους
- το κρύο και χλωμό δέρμα
- η γρήγορη και κοφτή αναπνοή
- ο γρήγορος και αδύναμος καρδιακός παλμός
Στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητη η άμεση παροχή ιατρικής βοήθειας.
Αιτίες
Τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης μεταβάλλονται μέσα στην ημέρα, ανάλογα με τη στάση του σώματος, τον ρυθμό της αναπνοής, τα επίπεδα στρες, τη φυσική κατάσταση του ατόμου, τη φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να λαμβάνει κάποιος, τη διατροφή, τα επίπεδα ενυδάτωσης κ.ά.
Επίσης, μια μέτρηση της πίεσης που για κάποιον θεωρείται χαμηλή για κάποιον άλλο μπορεί να θεωρείται φυσιολογική. Οι περισσότεροι γιατροί αναγνωρίζουν την υπόταση ως πρόβλημα μόνο σε περίπτωση που προκαλεί εμφανή συμπτώματα.
Παθήσεις και καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αισθητή μείωση της αρτηριακής πίεσης είναι οι εξής:
- Εγκυμοσύνη: Επειδή το κυκλοφορικό σύστημα επεκτείνεται ταχύτατα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι πιθανή η πτώση της αρτηριακής πίεσης. Η πτώση στην περίπτωση αυτή θεωρείται φυσιολογική και η πίεση επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα μετά τον τοκετό.
- Καρδιακά προβλήματα: Η βραδυκαρδία (χαμηλός καρδιακός παλμός), οι διαταραχές των βαλβίδων της καρδιάς, το έμφραγμα και η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μερικές από τις παθήσεις της καρδιάς που προκαλούν υπόταση.
- Ενδοκρινικές διαταραχές: Μια δυσλειτουργία στους παραθυρεοειδείς αδένες, η επινεφριδική ανεπάρκεια (νόσος του Addison), το χαμηλό σάκχαρο (υπογλυκαιμία) και σε ορισμένες περιπτώσεις ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσουν πτώση της αρτηριακής πίεσης.
- Αφυδάτωση: Όταν ο οργανισμός χάνει περισσότερα υγρά από αυτά που λαμβάνει προκαλείται αδυναμία, ζαλάδα και αίσθημα κόπωσης. Ο πυρετός, ο εμετός, η διάρροια, η κατάχρηση διουρητικών και η έντονη σωματική άσκηση μπορεί επίσης να προκαλέσουν αφυδάτωση και κατ’ επέκταση πτώση της αρτηριακής πίεσης.
- Απώλεια αίματος: Σε περίπτωση σοβαρού τραυματισμού ή εσωτερικής αιμορραγίας μειώνεται η ποσότητα αίματος στο σώμα, συνεπώς μειώνεται σημαντικά και η αρτηριακή πίεση.
- Σοβαρή λοίμωξη (σηψαιμία): Όταν μια λοίμωξη περνά στο αίμα, μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνη πτώση στην πίεση (σηπτικό σοκ).
- Σοβαρή αλλεργική αντίδραση (αναφυλαξία): Αλλεργιογόνα που προκαλούν σοβαρές και ενδεχομένως απειλητικές για τη ζωή αντιδράσεις είναι ορισμένα τρόφιμα, φάρμακα, έντομα, καθώς και το λάτεξ. Η αναφυλαξία χαρακτηρίζεται από προβλήματα στην αναπνοή, δερματικά εξανθήματα, φαγούρα στο δέρμα, πρήξιμο στον λαιμό και σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης.
- Διατροφικές ελλείψεις: Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 και της βιταμίνης Β9 (φυλλικό οξύ) εμποδίζουν την επαρκή παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων (αναιμία) και κατ’ επέκταση προκαλούν πτώση στα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης.
- Φάρμακα: Αρκετά φάρμακα αναφέρουν την υπόταση ως πιθανή παρενέργεια, μεταξύ αυτών ορισμένα διουρητικά, Β αναστολείς, φάρμακα για το Πάρκινσον, αντικαταθλιπτικά και φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία.
Παράγοντες κινδύνου
Οποιοσδήποτε μπορεί να εκδηλώσει υπόταση, ωστόσο είναι πιο συχνή σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, σε άτομα που λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα ή σε άτομα με ιστορικό για συγκεκριμένες παθήσεις.
- Ηλικία: Μετά τα 65 είναι συχνότερα τα επεισόδια ορθοστατικής υπότασης και υπότασης μετά το φαγητό. Από την άλλη, η νευροαγγειακή υπόταση είναι συνηθέστερη στα παιδιά και στους νεαρούς ενήλικες.
- Φάρμακα: Οι άνθρωποι που λαμβάνουν συγκεκριμένα φάρμακα (π.χ. Α αναστολείς για την υπέρταση) είναι πιθανό να εκδηλώσουν περιστασιακά κρίσεις υπότασης.
- Παθήσεις: Το Πάρκινσον, ο διαβήτης και ορισμένες καρδιακές παθήσεις συνδέονται με τις συχνές κρίσεις υπότασης.
Επιπλοκές
Η υπόταση προκαλεί ζαλάδα, αδυναμία ή και λιποθυμία κι έτσι είναι αυξημένος ο κίνδυνος τραυματισμού λόγω πτώσης. Η πολύ σοβαρή υπόταση μπορεί να στερήσει από τον οργανισμό το οξυγόνο που χρειάζεται για να επιτελέσει ζωτικές λειτουργίες κι έτσι υπάρχει κίνδυνος βλάβης στην καρδιά και στον εγκέφαλο.
Αντιμετώπιση
Όταν η υπόταση δεν προκαλεί σοβαρά συμπτώματα δεν απαιτεί θεραπεία. Αν προκαλεί συμπτώματα και επηρεάζει την καθημερινότητα, η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από την αιτία της. Για παράδειγμα, η υπόταση λόγω φαρμακευτικής αγωγής αντιμετωπίζεται αλλάζοντας την αγωγή ή τη δοσολογία της αγωγής.
Ανάλογα με την ηλικία και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του ατόμου, προτείνονται κατά περίπτωση τα παρακάτω:
- Αύξηση της κατανάλωσης αλατιού: Είναι γνωστό πως το αλάτι ανεβάζει την πίεση, γι’ αυτό και πρέπει να το αποφεύγουν όσοι πάσχουν από υπέρταση.
- Κατανάλωση νερού: Τα υγρά βοηθούν να αυξηθεί ο όγκος του αίματος και να αποφευχθεί η αφυδάτωση, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο για κρίση υπότασης.
- Ορθοπαιδικές κάλτσες: Οι ελαστικές κάλτσες που χρησιμοποιούνται συνήθως για την αντιμετώπιση της φλεβίτιδας βοηθούν ώστε να αποφευχθεί η συσσώρευση αίματος στα άκρα, η οποία μπορεί να συμβάλει σε μια κρίση υπότασης.
- Αποφυγή του αλκοόλ: Το αλκοόλ αφυδατώνει τον οργανισμό κι έτσι πρέπει να αποφεύγεται από τα άτομα που είναι επιρρεπή στην υπόταση.
- Προσοχή κατά την αλλαγή στάσης του σώματος: Η απότομη αλλαγή στάσης, για παράδειγμα κατά το πρωινό ξύπνημα, είναι συνήθης αιτία της ορθοστατικής υπότασης.
