Τι θα γίνει αν τελικά επικρατήσει το «Οχι» στην Ευρώπη στο βρετανικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου; Και ποιες παγίδες κρύβει το συναινετικό «διαζύγιο» ΕΕ και Βρετανίας μετά από 43 χρόνια συμβίωσης;
Στις Βρυξέλλες τα «τοπόσημα» της κοινοτικής παροικίας δεν περιλαμβάνουν μόνο τα θεσμικά όργανα, αλλά και τα αγαπημένα απογευματινά στέκια όπως η βρετανική παμπ The Old Hack, απέναντι από την έδρα της Κομισιόν. Ο ιδιοκτήτης κατάγεται από την Ιρλανδία και δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα για την έκβαση του δημοψηφίσματος. Με ή χωρίς τη Βρετανία «ο κόσμος πίνει και θα πίνει», λέει χαρακτηριστικά.
Άλλωστε ακόμα και οι βρετανοί υπάλληλοι στην Κομισιόν ή στο Συμβούλιο δεν θα εγκαταλείψουν τις Βρυξέλλες μέσα σε μια νύχτα. Μόνο ένας από τους τακτικούς θαμώνες βιάζεται να φύγει: ο Νάιτζελ Φάρατζ, ιδρυτής του ευρωσκεπτικιστικού «Κόμματος της Ανεξαρτησίας» (UKIP). Και πριν φύγει, λέει ο ιδιοκτήτης του The Old Hack, σκοπεύει να κλείσει το μαγαζί για ένα τεράστιο αποχαιρετιστήριο πάρτι…
Περίπου 1.200 Βρετανοί σήμερα στην Κομισιόν. Μόνο εκείνοι που κατέχουν κορυφαία αξιώματα, όπως ο επίτροπος Τζόναθαν Χιλ και οι επικεφαλής γενικών διευθύνσεων, θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν αμέσως τις Βρυξέλλες. Το ίδιο ισχύει για τον βρετανό δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και τον διευθυντή της Γιούροπολ Ρομπ Γουέινραιτ. Τι γίνεται όμως με τους υπόλοιπους Βρετανούς;
Το συνδικάτο των ευρω-υπαλλήλων υποστηρίζει ότι μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται κανονικά, γιατί η σύμβαση εργασίας στην Κομισιόν έχει υπογραφεί με συγκεκριμένα άτομα και όχι με τη βρετανική κυβέρνηση. Ο Γιάννης Εμμανουηλίδης, αναλυτής στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC) επισημαίνει: «Για όσους έχουν βρετανικό διαβατήριο, θα ήταν μία δυσάρεστη εξέλιξη.
Βέβαια υπάρχει τρόπος για να παραμείνουν και στο μέλλον ως υπάλληλοι. Αλλά νομίζω ότι και οι ίδιοι, και κυρίως οι νεότεροι, θα διερωτηθούν αν θέλουν να μείνουν από τη στιγμή που η χώρα τους έχει αποχωρήσει και αν αυτό θα βοηθούσε την καριέρα τους…»
«Μαύρη τρύπα» για τους βρετανούς ευρωβουλευτές
Η Κομισιόν και το Συμβούλιο αποφεύγουν να κάνουν οποιοδήποτε σχόλιο για τα σενάρια περί Brexit. Επιμένουν ότι δεν υπάρχουν ούτε Plan B, ούτε υποθέσεις εργασίας για την αποχώρηση. Σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο, αν ένα κράτος-μέλος θέλει να αποχωρήσει από την «Ευρώπη των 28», θα πρέπει να εκφράσει σχετικό αίτημα και οι λεπτομέρειες θα καθοριστούν μέσα σε χρονικό διάστημα δύο ετών.
Διαμφισβητούμενο παραμένει, εάν σε αυτή τη μεταβατική περίοδο το απερχόμενο κράτος-μέλος συμμετέχει στις ψηφοφορίες στο συμβούλιο υπουργών, συνεισφέρει στον κοινοτικό προϋπολογισμό και δικαιούται κοινοτικές επιδοτήσεις. Στις Βρυξέλλες λένε ανεπισήμως ότι σε περίπτωση Brexit η Βρετανία θα αποκλειστεί μάλλον γρήγορα από τη λήψη αποφάσεων. Ο αναλυτής Γιάννης Εμμανουηλίδης επισημαίνει ότι «είναι κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν. Μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Είναι μία καινούρια διαδικασία με πολλά ανοιχτά ερωτήματα».
Αβεβαιότητα στους οπαδούς του Brexit
Ποια μορφή μπορεί να έχει ένα διαζύγιο ΕΕ και Βρετανίας μετά από 43 χρόνια συμβίωσης; Η ευρωβουλευτής των Εργατικών Γκλένις Γουίλμοτ τονίζει ότι ακόμα και οι υποστηρικτές του LEAVE, της αποχώρησης, δεν έχουν συγκεκριμένη απάντηση. «Όταν μιλάμε με κόσμο από το στρατόπεδο του LEAVE, μας λένε ότι δεν ξέρουν τι θα συμβεί και ποιά σχέση θα έχει η Βρετανία μετά από μία αποχώρηση. Μπορεί να υπάρχει μία εμπορική συνεργασία, μία ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, μία σχέση αντίστοιχη με αυτή που έχει η Νορβηγία.
Δεν έχουμε ιδέα τι θα συμβεί…». Αυτό που θα ήθελε ένας ευρω-σκεπτικιστής όπως ο Νάιτζελ Φάρατζ θα ήταν η Βρετανία να διατηρήσει εμπορικές σχέσεις με την Ευρώπη, χωρίς όμως να πληρώνει για την Ευρώπη. Θεωρητικά η Βρετανία θα μπορούσε να ενταχθεί στη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών EFTA, όπως η Νορβηγία. Σε αυτήν την περίπτωση θα συνεχίσει να έχει πρόσβαση στην ενιαία αγορά και στα κοινοτικά προγράμματα, αλλά δεν θα συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων και θα πληρώνει παρόλα αυτά μία ετήσια εισφορά. Αυτή τη στιγμή η Νορβηγία πληρώνει 866 εκ. ευρώ τον χρόνο. Τηρουμένων των αναλογιών και με βάση πληθυσμιακά κριτήρια η Βρετανία θα κατέβαλε σχεδόν επτά δισεκατομμύρια ετησίως. Δηλαδή μόλις δύο δισεκατομμύρια λιγότερα από αυτά που πληρώνει σήμερα ως πλήρες μέλος…
