Καθώς ο φετινός κύκλος των Πανελλαδικών εξετάσεων έχει «κλείσει» με τη δημοσιοποίηση των βάσεων εισαγωγής στα τμήματα και τις σχολές των πανεπιστημίων και ΤΕΙ, ακόμη μια φορά είναι κοινή η διαπίστωση ότι στην πλειονότητά τους οι υποψήφιοι για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας κάνουν τις επιλογές τους σχεδόν αποκλειστικά με βάση την προοπτική που οι σπουδές τους έχουν στην αγορά εργασίας.
Αφήνοντας στην άκρη τη συζήτηση περί του πόσο σωστή ή λάθος είναι αυτή η προσέγγιση (δηλαδή η παλιά συζήτηση περί του διλήμματος «σπουδές που μου αρέσουν ή σπουδές που μου εξασφαλίζουν επάγγελμα»), η τάση αυτή των νέων ανθρώπων ενδεχομένως δείχνει και πώς οι ίδιοι αντιλαμβάνονται την αγορά εργασίας σε μια προοπτική πέντε - έξι χρόνων, δηλαδή όταν θα έχουν αποφοιτήσει και θα διεκδικούν θέση σε αυτή.
Φυσικά το να προβλέψει κάποιος την κατάσταση στην οποία θα βρίσκεται η αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια είναι ελαφρώς – έως... βαρέως – παρακινδυνευμένο. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, το παράδειγμα των παιδαγωγικών σχολών, οι οποίες κάποτε (όχι πολύ παλιά) δεν προλάβαιναν να βγάζουν δασκάλους, καθώς τότε βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη το σχέδιο για το ολοήμερο δημοτικό. Σε κάποια φάση το σχέδιο «φρενάρισε» και οι παιδαγωγικές έπαψαν να είναι από τις πιο περιζήτητες σχολές στη χώρα.
Μελετώντας τις τάσεις
Όπως προαναφέρθηκε, είναι δύσκολο να προβλεφθούν με ακρίβεια οι τάσεις που θα επικρατήσουν στην αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια, ιδίως σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, στην οποία η κρίση αφήνει πίσω της... καμένη γη και εκατομμύρια ανέργους. Ωστόσο, όλοι οι μεγάλοι οικονομικοί οργανισμοί του κόσμου και ανεξάρτητοι ερευνητές επιχειρούν να κάνουν μια χαρτογράφηση του παρόντος της αγοράς εργασίας και να δι-απιστώσουν ποια επαγγέλματα μπορούν να σταθούν και στο μέλλον.
Για παράδειγμα, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), στην πρόσφατη μελέτη του σχετικά με τις δουλειές του μέλλοντος, εκτίμησε ότι την επόμενη πενταετία θα χαθούν περίπου επτά εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ενώ το ίδιο διάστημα θα «γεννηθούν» άλλα δύο εκατομμύρια, οι οποίες θα αφορούν εργασίες που σχετίζονται με την τεχνολογία, καθώς η ρομποτική και η πληροφορική «καταστρέφουν» παραδοσιακά επαγγέλματα.
Τα «καλά» επαγγέλματα
Όσον αφορά την Ελλάδα, περσινή μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιά, την οποία συντόνισε ο ομότιμος καθηγητής του ιδρύματος Θεόδωρος Κατσανέβας, παρουσίασε σειρά επαγγελμάτων τα οποία θεωρούνται (βάσει του μοντέλου προσφοράς και ζήτησης που χρησιμοποιεί η έρευνα) ότι έχουν καλές προοπτικές στην αγορά εργασίας της χώρας. Μεταξύ αυτών βρίσκουμε τα εξής:
♦ Πληροφορικός, πληροφορικός- μηχανικός, πληροφορικός τηλεπικοινωνιών, πληροφορικός ψηφιακής εικόνας
♦Πληροφορικός - οικονομολόγος
♦Οικονομολόγος διοίκησης ή πωλήσεων (marketing)
♦Στέλεχος τουριστικών επιχειρήσεων
♦Στέλεχος δημοσίων σχέσεων, πωλητής
♦Φοροτεχνικός, ορκωτός ελεγκτής
♦ Εμποροπλοίαρχος, μηχανικός εμπορικού ναυτικού
♦Μηχανολόγος - μηχανικός, πολιτικός μηχανικός, αρχιτέκτονας - μηχανικός
♦Μηχανολόγος διοίκησης
♦Γεωπόνος, τεχνικός εναλλακτικής γεωπονίας
♦Ζωοτεχνικός, τεχνολόγος τροφίμων
♦Ελεγκτής ποιότητας, τεχνολόγος ενέργειας
♦Τεχνολόγος ακτινολογίας ή ιατρικών εργαστηρίων
♦Κοινωνικός λειτουργός, ειδικός για ΑμεΑ
♦Νοσηλευτής, αισθητικός
♦Λογοθερα-πευτής, φυσιοθεραπευτής, ιατρικός επισκέπτης
♦Γεωπόνος, τεχνολόγος –ζωοτεχνικός
♦Κτηνίατρος, ιχθυολόγος
♦Ποτοποιός, οινολόγος
♦Μάγειρας, ζαχαροπλάστης
♦Κομμωτής, επιπλοποιός, ξυλουργός
♦ Ηλεκτρολόγος, ηλεκτροτεχνίτης, ψυκτικός.
Παράλληλα, η έρευνα σημειώνει ότι στα επαγγέλματα με αρνητικές προοπτικές στην αγορά εργασίας της Ελλάδας περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τα εξής:
♦ Γιατρός, οδοντίατρος
♦Φαρμακοποιός
♦ Βιολόγος
♦Χημικός
♦Γενετιστής
♦Διαιτολόγος
♦Αεροναυπηγός
♦Ασφαλιστής, τραπεζικός υπάλληλος
♦Πιλότος, ιπτάμενος φροντιστής
♦Δικηγόρος
♦Δημοσιογράφος
♦ Πολιτικός επιστήμονας
♦Κοινωνιολόγος
♦Διεθνολόγος
♦Φιλόλογος
♦ Νηπιαγωγός
♦Ηθοποιός, μουσικός, σκηνοθέτης, ζωγράφος, γλύπτης
♦Γραφίστας, διακοσμητής, ενδυματολόγος, μακιγιέρ
♦Εικονολήπτης, ηχολήπτης, παραγωγός ραδιοφώνου.
Οι διεθνείς τάσεις
Από την άλλη πλευρά, επειδή στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό έρχεται και στην Ελλάδα (συνήθως με σχετική χρονοκαθυστέρηση), καλό θα είναι να δούμε και τις τάσεις σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες, όπως οι ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη μελέτη του WEF σχετικά με τις δουλειές του μέλλοντος, ειδικότητες με προοπτική έως το 2020 και μετά είναι αυτές του αναλυτή δεδομένων, του πληροφορικού και προγραμματιστή, του μαθηματικού, του αρχιτέκτονα και των μηχανικών με ειδίκευση στα βιοχημικά, τη νανο-τεχνολογία και τη ρομποτική.
Παράλληλα, υψηλή ζήτηση αναμένεται να έχουν και οι πωλητές που έχουν σχετική εμπειρία με το ψηφιακό μάρκετινγκ, οι υπεύθυνοι ανθρώπινου δυναμικού, οι σχεδιαστές προϊόντων, καθώς και οι νομικοί με εξειδίκευση στην τεχνολογία, καθώς οι εξελίξεις στον τομέα αυτό απαιτούν - και συχνά φέρνουν - νέο νομοθετικό πλαίσιο. Για παράδειγμα το σχέδιο για την ανάπτυξη αυτοκινήτων χωρίς οδηγό είναι σαφές ότι θα αλλάξει ένα μεγάλο μέρος του ΚΟΚ, αλλά και άλλων ρυθμίσεων, όπως η ασφάλιση οχήματος, η αστυνόμευση, κλπ.
Συνολικά, η μελέτη του WEF παρατηρεί μια σαφή αύξηση στα παραπάνω επαγγέλματα και, από την άλλη, μείωση στα επαγγέλματα γραφείου, στις κατασκευές, στα media και στα νομικά μεταξύ άλλων. Σημειώνεται ότι η έρευνα διεξήχθη μεταξύ υψηλόβαθμων στελεχών από 350 επιχειρήσεις στις 15 πιο ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου και ως βασικοί λόγοι για τις αλλαγές στην αγορά εργασίας, θεωρούνται οι μεταβολές στο δημογραφικό και οι τεχνολογικές εξελίξεις.
