Στα ύψη βρίσκεται το διπλωματικό θερμόμετρο ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, μετά την κλιμάκωση της προκλητικής στάσης των Τούρκων στο Αιγαίο.
Νέα ένταση καταγράφεται με αφορμή την επιθετική ρητορική του τούρκου υπουργού Εξωτερικών κ. Ταβούσογλου, ο οποίος σε μια προφανή προσπάθεια να προσελκύσει τις ψήφους των τούρκων εθνικιστών στο δημοψήφισμα, σηκώνει κι άλλο τους τόνους με κάθε ευκαιρία.
Η γειτονική χώρα να ανεβάζει τους τόνους, όσο πλησιάζει το δημοψήφισμα του Ερντογάν, τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, όσο και σε πολιτικό.
Όλο το Σαββατοκύριακο υπήρξε ανταλλαγή σκληρών δηλώσεων μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας, με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου να χαρακτηρίζει τον Πάνο Καμμένο «κακομαθημένο παιδί» και να απειλεί: «Οι Έλληνες ξέρουν καλά τι μπορεί να κάνει ο στρατός μας».
Τον «πόλεμο δηλώσεων» ξεκίνησε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, αλλά και πρωθυπουργός Γκιλντιρίμ, για να ακολουθήσει η προειδοποίηση του έλληνα ομολόγου του Νίκου Κοτζιά, για την στάση της Ελλάδας απέναντι στις προκλήσεις και τον υπαινιγμό που άφησε για ο κ. Κοτζιάς ότι ο Τσαβούσογλου δεν κατανοεί, γι' αυτό κάνει προσωπικές επιθέσεις.
Ακολούθησε η δήλωση Καμμένου στον Σκαι ότι «αν θέλουν οι Τούρκοι ας βάλουν πόδι στα Ίμια να δούμε μετά πώς θα φύγουν».
Ο κ. Τσαβούσογλου στις δηλώσεις του όπως προαναφέραμε αναφέρθηκε στον Έλληνα υπουργό Άμυνας ως «κακομαθημένο παιδί» - αν και στο αρχικό τηλεγράφημα του πρακτορείου γινόταν λόγος για απάντηση στον Νίκο Κοτζιά για να ακολουθήσει διόρθωση λίγη ώρα αργότερα.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ κάλεσε την κυβέρνηση να θέσει υπό έλεγχο τον υπουργό απειλώντας ότι «αυτοί (σ.σ. οι Έλληνες) ξέρουν καλά τι μπορεί να κάνει ο Τουρκικός στρατός».
Αντιδράσεις υπήρξαν και εντός Ελλάδας, για τον «πόλεμο δηλώσεων» μεταξύ Έλληνα και Τούρκου υπουργού.
Ανησυχία για «καυτό» δίμηνο στο Αιγαίο
«“Καυτό” δίμηνο ή “καυτή” διετία;». Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που απασχολεί τη σκέψη όσων, εκ της θέσεώς τους, παρακολουθούν από πολύ κοντά το άνευ προηγουμένου μπαράζ της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο.
Όπως αναφέρει η «Καθημερινή», σε πολιτικό επίπεδο η ατμόσφαιρα βρίσκεται στο ναδίρ. Η οιονεί αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, αλλά και η περαιτέρω επιβάρυνση στις σχέσεις Αθήνας - Αγκυρας λόγω της αίτησης ασύλου που έκαναν την περασμένη Παρασκευή στην Αλεξανδρούπολη δύο φυγάδες Τούρκοι κομάντος, οι οποίοι μάλιστα εκτιμάται ότι συμμετείχαν στην ομάδα εκείνων που βρίσκονταν σε απόσταση βολής από το ξενοδοχείο που φιλοξενούσε τον κ. Ερντογάν το βράδυ της απόπειρας πραξικοπήματος. Δεδομένου ότι η πολιτική ατμόσφαιρα ανάμεσα στις δύο χώρες είναι ήδη αρκετά επιβαρυμένη λόγω της απόφασης του Αρείου Πάγου να μην προχωρήσει στην έκδοση των οκτώ στρατιωτικών που κρατούνται στην Ελλάδα από τον περασμένο Ιούλιο, είναι δεδομένο ότι η νέα εκκρεμότητα θα προσθέσει ένταση. Σε αυτό το κλίμα δύσκολα μπορεί να προβλεφθεί αν θα δρομολογηθεί, κάποια στιγμή, η συνάντηση των πρωθυπουργών των δύο χωρών στη Θεσσαλονίκη ή αν θα απεμπλακούν διάφορα σχέδια όπως οι συνδέσεις μέσω θαλάσσης και σιδηροδρόμου της βορειοελλαδικής πόλης με τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, αντιστοίχως.
Η δεύτερη και ίσως πιο ουσιαστική, μακροπρόθεσμα, διάσταση αφορά την αποτύπωση των τουρκικών διεκδικήσεων στον χάρτη. Η εμφάνιση του «Τσεσμέ» σε τρία σημεία σε όλο το γεωγραφικό μήκος του Αιγαίου, αντιπροσωπεύει την πάγια τουρκική θέση για ίσα δικαιώματα στο αρχιπέλαγος. Η σκηνοθετική οπτική γωνία με την οποία αποτυπώνεται στα βίντεο και το φωτογραφικό υλικό που δημοσιοποιείται στην Τουρκία, η «προάσπιση των τουρκικών εθνικών συμφερόντων» στα Ιμια, δεν είναι τίποτε άλλο από την παρουσίαση της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών».
Η αεροπορική συνέργεια σε αυτό τον στόχο είναι περιορισμένη λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκική Πολεμική Αεροπορία, ωστόσο –έστω και σε περιορισμένο αριθμό– το FIR Αθηνών και ο Εθνικός Εναέριος Χώρος αμφισβητούνται σε καθημερινή βάση. Η Αγκυρα θεωρεί ότι ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού (βλ. γράφημα) έχει απόλυτη δικαιοδοσία τόσο στον αέρα όσο και στη θάλασσα. Στο ίδιο πλαίσιο, τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, η Τουρκική Ακτοφυλακή ανακοίνωσε ότι η ακταιωρός «Γιασάμ» διεξήγαγε επιχείρηση Ερευνας και Διάσωσης (SAR) λέμβου με 51 Πακιστανούς μετανάστες σε απόσταση 42 ναυτικών μιλίων από τις τουρκικές ακτές, εντός δηλαδή των αρμοδιοτήτων του ελληνικού Κέντρου Ερευνας και Διάσωσης. Από την Αθήνα παρακολούθησαν και αποτύπωσαν τον πλου του «Γιασάμ», το οποίο –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– δεν πραγματοποίησε απολύτως καμία επιχείρηση.
Αυτή η διαδικασία κατασκευής πληροφοριών έχει οδηγήσει την Αθήνα στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία, πέρα από τις προφανείς και ουσιαστικές προκλήσεις, έχει αποδυθεί και σε έναν άτυπο ψυχολογικό πόλεμο, με στόχο τη διατήρηση της έντασης σε υψηλά επίπεδα και στα ελληνικά ΜΜΕ.
Εμπειροι διπλωμάτες τονίζουν ότι έως αυτή τη στιγμή η τουρκική παραβατικότητα έχει περιοριστεί στο Αιγαίο Πέλαγος, δίχως να μεταφερθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Αγκυρα διακηρύσσει τα αποκλειστικά δικαιώματά της σε μια περιοχή από τον 28ο έως και τον 32ο μεσημβρινό, η οποία συμπίπτει με την απόσταση μεταξύ της Λίνδου στη Ρόδο και της ανοιχτής θάλασσας έξω από την Πάφο, στην Κύπρο.
Υπενθυμίζεται ότι αρκετές φορές στο παρελθόν, ελληνικές και τουρκικές φρεγάτες έχουν συναντηθεί –δίχως προβλήματα– στα νότια της Ρόδου ή ανοιχτά του Καστελλόριζου. Στην Αθήνα επιθυμούν να επαναδρομολογήσουν και να προσδώσουν εκ νέου νόημα στις διερευνητικές επαφές. Ισως είναι ειρωνικό, η τελευταία συνάντηση των δύο γενικών γραμματέων των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας, Δημήτρη Παρασκευόπουλου και Ουμίτ Γιαλτσίν, πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιανουαρίου και ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τη δημοσιοποίηση της απόφασης του Αρείου Πάγου για μη έκδοση των «οκτώ» στην Τουρκία.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο η Αθήνα παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνεται η τουρκική προκλητικότητα και έως αυτή τη στιγμή ακολουθεί μια στρατηγική κλιμάκωσης, η οποία, ωστόσο, δεν έχει ορατή κατεύθυνση. Εν ολίγοις, διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές παρατηρούν ότι οι τουρκικές αντιδράσεις είναι σίγουρα σπασμωδικές, αλλά δείχνουν πως σκοπός είναι μια πιθανή εκδήλωση «θερμού επεισοδίου». Ως πλέον ενδεικτικό παράδειγμα αναφέρονται οι βολές της τουρκικής ακταιωρού «Κουσάντασι» το πρωί της Παρασκευής 17 Φεβρουαρίου, εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, στα ανατολικά του Φαρμακονησίου. Εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε εξέλιξη υποβρυχιακή άσκηση του Πολεμικού Ναυτικού στο Αιγαίο, ενώ ένας μεγάλος αριθμός πλοίων βρισκόταν ανεπτυγμένος στο αρχιπέλαγος με μικρή ή ελάχιστη τουρκική παρουσία. Εν ολίγοις, το Π.Ν. είχε απόλυτο τακτικό πλεονέκτημα, σε περίπτωση που το επεισόδιο του Φαρμακονησίου εξελισσόταν σε κάτι πιο σοβαρό.
Στο ΓΕΕΘΑ, αλλά και στο ΓΕΝ που λόγω της ναυτικής φύσης των περισσότερων προκλήσεων βρίσκεται σε μόνιμη επιφυλακή, αναμένουν να διαπιστώσουν πώς θα εξελιχθεί και μια άσκηση που έχει εξαγγείλει για την Τρίτη η Τουρκία και θα είναι η δεύτερη από την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου. Πάντως σε επίπεδο ΝΑΤΟ, η συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας συνεχίζεται κανονικά.
