Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) είναι η κύρια αιτία θανάτου αναπηρίας. Τα πλείστα των ΑΕΕ είναι ισχαιμικής προελεύσεως και οι κλινικές εκδηλώσεις εξαρτώνται από την προσβληθείσα αγγειακή περιοχή. Ειδικότερα στα ισχαιμικά εγκεφαλικά, που αποτελούν περίπου το 80% όλων των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, αποφράσσονται αγγεία που προμηθεύουν με αίμα και οξυγόνο τον εγκέφαλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε λεπτό που περνάει χωρίς θεραπεία νεκρώνονται περίπου 2 εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα.
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, αγγίζοντας το 11% όλων των θανάτων το 2019, και την πρώτη αιτία μόνιμης αναπηρίας στους ενήλικες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στην Ελλάδα το 2019 το ποσοστό θνησιμότητας από εγκεφαλικά ανήλθε στο 15%, το οποίο και αποτελεί το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από εγκεφαλικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, και τη Λετονία, με το μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπολογίζεται στο 10%.
Υπολογίζεται από επιδημιολογικές μελέτες ότι στην Ελλάδα έχουμε περισσότερες από 30,000 περιπτώσεις αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο, κάθε ημέρα περίπου 82 Έλληνες υφίστανται ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και περίπου 40 χάνουν τη ζωή τους.
Σημειώνεται επίσης ότι ένα έτος μετά από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περίπου το 1/3 των ασθενών έχει αποβιώσει, το 1/3 έχει ενός βαθμού αναπηρία και μόνο το 1/3 έχει επανέλθει στη πρότερη κατάσταση υγείας.
Τι είναι το ΑΕΕ :
Το εγκεφαλικό επεισόδιο εμφανίζεται όταν διακόπτεται προσωρινά η ροή του αίματος σε τμήματα του εγκεφάλου. Χωρίς την επαρκή οξυγόνωση, τα εγκεφαλικά κύτταρα καταστρέφονται μέσα σε λίγα λεπτά.. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, το εγκεφαλικό επεισόδιο δεν οδηγεί στο θάνατο, αλλά μπορεί να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, όπως διαταραχές της ομιλίας, παράλυση ή άλλα προβλήματα.
Το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο εμφανίζεται όταν ένας θρόμβος αίματος ή ένα άλλο έμφρακτο αποκλείει ένα αγγείο του εγκεφάλου. Το 80% των εγκεφαλικών επεισοδίων αποδίδεται στο παραπάνω φαινόμενο. Τα υπόλοιπα εγκεφαλικά επεισόδια είναι τα αιμορραγικά, τα οποία εμφανίζονται όταν παρουσιάζεται ρήξη ενός αγγείου στον εγκέφαλο. Η επακόλουθη αιμορραγία περιορίζει την παροχή οξυγονωμένου αίματος στα εγκεφαλικά κύτταρα και αυξάνει την πίεση στο εσωτερικό του κρανίου με αποτέλεσμα να προκαλούνται περαιτέρω βλάβες.
Μη Τροποποιήσιμοι Παράγοντες Κινδύνου
Οι παράγοντες αυτοί, οι οποίοι αναφέρονται παρακάτω, είναι αυτοί που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αν οι παράγοντες αυτοί είναι αρκετοί, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο στους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για να περιορίσουμε τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Ηλικία
• Φύλο
• Φυλή/Εθνικότητα
Τροποποιήσιμοι Παράγοντες Κινδύνου
Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζονται από τον τρόπο ζωής μας και επομένως αποτελούν σημαντικούς στόχους για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Υπέρταση
• Μειωμένη άσκηση
• Κάπνισμα
• Διαβήτης
• Υψηλή χοληστερόλη
• Κολπική μαρμαρυγή
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία
• Χρήση από του στόματος αντισυλληπτικών
• Παχυσαρκία
• Στεφανιαία Νόσος
• Καταχρήσεις αλκοόλ
• Καταχρήσεις ναρκωτικών ουσιών-κοκαινη/κανναβη-lsd
• Αποφρακτική υπνική άπνοια
• Ημικρανία
• Ορισμένες λοιμώξεις
• Ουλίτιδα
• Θρομβοφιλία, όπως ο παράγοντας V Leiden, η λιποπρωτεΐνη α και άλλοι
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ
Το εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορες προσεγγίσεις. Αν και καθεμία από τις παρακάτω μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, ο συνδυασμός περισσοτέρων από αυτές μπορεί να μειώσει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο:
• Μάθετε και ρυθμίστε την αρτηριακή σας πίεση
• Σταματήστε το κάπνισμα
• Χάστε βάρος
• Ασκηθείτε περισσότερο
• Αντιμετωπίστε την κολπική μαρμαρυγή
• Προτιμήστε την επιθετική αγωγή στα παροδικά ισχαιμικά επεισόδια (μικρό εγκεφαλικό)
• Αντιμετωπίστε τις διαταραχές του κυκλοφορικού όπως η περιφερική αρτηριοπάθεια, η δρεπανοκυτταρική αναιμία και η σοβαρή αναιμία
• Ρυθμίστε τα επίπεδα γλυκόζης και χοληστερόλης στο αίμα
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ
• Ακολουθήστε μία υγιεινή διατροφή με χαμηλή πρόσληψη νατρίου και υψηλή πρόσληψη καλίου
Συνοπτικά, το 65% των εγκεφαλικών θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, απλά και μόνο, αν βελτιώναμε ένα μικρό αριθμό παραγόντων κινδύνου που αποτελούν τα βασικά αίτια για ΑΕΕ.
Θεμελιώδους σημασίας για την πρόληψη εγκεφαλικών είναι η σωστή ρύθμιση των παραγόντων αγγειακού κινδύνου, με πρώτη την αρτηριακή υπέρταση. Η ρύθμιση της πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα ελαττώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού κατά 40%. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίδεται στη χοληστερίνη και το σάκχαρο. Η σωματική άσκηση και η απώλεια βάρους, η διακοπή του καπνίσματος, ο περιορισμός της χρήσης οινοπνεύματος και η σωστή διαχείριση του στρες αποτελούν επίσης σημαντικούς προστατευτικούς παράγοντες.
Πέραν όμως αυτών, η σύμφωνη με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού λήψη αντιαιμοπεταλιακής θεραπείας ή αντιπηκτικών φαρμάκων σε περιπτώσεις κολπικής μαρμαρυγής, η διενέργεια ενδαρτηρεκτομής ή η τοποθέτηση stent σε ασθενείς με στένωση της καρωτίδας και η σωστή αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας είναι μερικά από τα πλέον αποτελεσματικά ιατρικά μέτρα πρόληψης.
Η τακτική παρακολούθηση και η στενή συνεργασία μεταξύ ασθενούς και ιατρού αποτελούν την καλύτερη εγγύηση για την προστασία από το εγκεφαλικό.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ
ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ - ΔΡΑΜΑ
Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ
Μεταπτυχιακό στα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια ΔΠΘ
Μέλος Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας
