Το Βουργαρέλι εντοπίζεται στην περιφερειακή ενότητα Άρτας και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 775 μέτρων, στις παρυφές των Τζουμέρκων (Αθαμανικά Όρη), ανάμεσα σε δύο γραφικούς λόφους σκεπασμένους με έλατα και πεύκα –του Προφήτη Ηλία στα ανατολικά και της Ομάλης στα δυτικά. Πρόκειται για ένα καταπράσινο φυσικό τοπίο, γεμάτο με τρεχούμενα νερά, από τα οποία ωφελείται ιδιαίτερα και το ίδιο το χωριό.
Ήσυχος, βουνίσιος τόπος, το Βουργαρέλι εντάσσεται στα κεντρικά Τζουμέρκα και μετρά 301 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Είναι δε προορισμός ιδανικός για όλες τις εποχές του χρόνου, αφού προσφέρεται και για τους λάτρεις του χειμώνα, ενώ το καλοκαίρι διατηρείται δροσερό, απέχοντας μόλις μισή ώρα (οδικώς) από τις διάσημες φυσικές πισίνες του ποταμού Αχελώου.
Ιστορία, μνημεία και αξιοθέατα
Όπως είπαμε και στην αρχή, το Βουργαρέλι έχει κάμποση ιστορία. Στην αρχαιότητα η περιοχή όπου βρίσκεται άνηκε στην Αθαμανία, ωστόσο δεν έχουμε καταφέρει να ταυτίσουμε με βεβαιότητα τις πόλεις της, οπότε δεν γνωρίζουμε σε ποια ανήκουν τα ερείπια που βλέπουμε σήμερα προς τα νότια, στον λόφο της Τσιούκας. Το χωριό, ασφαλώς, είναι πολύ μεταγενέστερο των αρχαίων Αθαμανών, όμως οι ιστορικές του ρίζες χάνονται στον χρόνο. Το σίγουρο είναι ότι υπήρχε ήδη το 1696, καθώς αναφέρεται σε αρχείο των Βενετών –ωστόσο η χαρακτηριστική Κόκκινη Εκκλησιά είναι οπωσδήποτε βυζαντινή, μάλλον από την εποχή του Μιχαήλ Β΄ Κομνηνού.
Αργότερα, κατά το 1821, η μονή Αγίου Γεωργίου έγινε κάτι σαν Αγία Λαύρα για την ευρύτερη περιοχή. Μάλιστα, είναι στο Βουργαρέλι όπου ηττήθηκαν οι οθωμανικές δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη (1823), σε μια κρίσιμη καμπή για τον απελευθερωτικό αγώνα στη δυτική Ρούμελη. Το χωριό θα επαναστατούσε ξανά το 1854, το 1867 και το 1878, αλλά θα ενωνόταν με την Ελλάδα το 1884, όταν εξαγοράστηκε από τους κατοίκους του, καθώς ως τότε λογιζόταν ως τσιφλίκι. Σε νεότερα χρόνια η κυβέρνηση έκανε μια απόπειρα να το μετονομάσει σε Δροσοπηγή, όμως οι κάτοικοί του επέμειναν στο Βουργαρέλι, διατηρώντας την ονομασία.
Το παρελθόν αυτό καθρεφτίζεται στα σημαντικότερα αξιοθέατα που μπορεί να θαυμάσει ο σύγχρονος επισκέπτης, ερχόμενος εδώ. Όπως την Κόκκινη Εκκλησιά στο Παλαιοχώρι (3 χιλιόμετρα προς τα νότια), για παράδειγμα, που όπως είπαμε είναι βυζαντινή και πρέπει να χτίστηκε πριν το 1281 (εφόσον αυτό είναι το έτος της αγιογράφησής της), όντας αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου. Την ξεχωριστή της ονομασία την οφείλει στο κόκκινο χρώμα των πλίνθων που χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερσή της. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ψευδοτρίλοβα παράθυρα του ναού, αλλά και δύο ζευγάρια λαϊκών ανθρώπων που διασώζονται στα υπολείμματα των τοιχογραφιών, ζωγραφισμένοι με φυσικό τρόπο, μακριά από τη συνήθη αυστηρότητα της βυζαντινής τέχνης.
Αξίζει επίσης να περάσετε μια βόλτα από τον Άγιο Γεώργιο, εκκλησία του 1690 μέσα σε ένα όμορφο δάσος με πεύκα, όπου στεγάστηκαν και τα σχέδια για την εξέγερση της περιοχής κατά την Επανάσταση του 1821, αλλά και οι κάτοικοι, όταν το 1943 οι Γερμανοί πυρπόλησαν το χωριό. Περάστε επίσης από το λεγόμενο «Γεφύρι της Μεγάλης Βρύσης» στον δρόμο Βουργαρελίου-Αθαμανίου, αλλά μην αγνοήσετε και τα καλντερίμια της κεντρικής πλατείας: ρωτήστε τους ντόπιους γι’ αυτό που οδηγεί στις λιθόκτιστες βρύσες Αρχόντω και Κρυστάλλω και αφιερώστε λίγο χρόνο να το περπατήσετε. Κλασικά, βέβαια, η ντόπια παράδοση θέλει τον ξένο που θα πιει νερό από αυτές τις βρύσες να παντρεύεται κοπέλα από το Βουργαρέλι. Κοντά σε αυτές, εντωμεταξύ, υπάρχει και το σπίτι του γιατρού Αναγνώστου, όπου στα 1943 εγκατέστησε το αρχηγείο του ο Ναπολέων Ζέρβας, κάνοντάς το άτυπη πρωτεύουσα της αντιστεκόμενης ορεινής Ελλάδας.
Τέλος, για τους λάτρεις των πεζοπορικών διαδρομών υπάρχει το πανέμορφο μονοπάτι Λεπτοκαρυά-Νεραϊδογέφυρο, ενώ κοντά στο χωριό εντοπίζεται και είσοδος προς το εκτενέστατο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου & χαράδρας Αράχθου. Σίγουρα, όμως, αξίζει να κάνετε και την εύκολη, κυκλική διαδρομή προς τα λεγόμενα Λουτρά Καπετάνιου, η οποία προσφέρεται για όλη την οικογένεια, στην περίπτωση που έρθετε εδώ μαζί με τα παιδιά σας. Έχει ως αφετηρία της το «Rouista Tzoumerka Resort» και είναι ιδιαίτερα ειδυλλιακή, αφού σας περπατά μέσα στο ελατόδασος, πλάι στο ποτάμι, οδηγώντας σας στους μικρούς καταρράκτες που απαρτίζουν τα «λουτρά» του Καπετάνιου.
