«Αυτή η φλόγα π’ άναψε μέσα εδώ στην κρύπτη, κι απ’ άκρου σ’ άκρο φώτισε η δοξασμένη Κρήτη, ήτανε φλόγα του Θεού μέσα εις την οποία Κρήτες ολοκαυτώθηκαν για την Ελευθερία». Αυτό γράφει η επιγραφή στην μπαρουταποθήκη στη μονή Αρκαδίου, προκαλώντας δέος και ανατριχίλα στον επισκέπτη.
Γιατί, η επίσκεψη στην ιστορική Μονή της Κρήτης, είναι μια διαφορετική εμπειρία, αφού πρόκειται για έναν τόπο αυτοθυσίας και ηρωισμού των Κρητών που έγινε γνωστή παγκοσμίως με το ολοκαύτωμά της κατά την κρητική επανάσταση (1866-1869).
Η μαρτυρική μονή Αρκαδίου βρίσκεται μέσα σε ένα μικρό και κατάφυτο οροπέδιο, 23 χιλιόμετρα μακριά από Ρέθυμνο, εκεί όπου γίνεται η ένωση των συνόρων των επαρχιών Ρεθύμνης, Μυλοποτάμου και Αμαρίου. Η ακριβής ημερομηνία που χτίστηκε η Μονή δεν είναι γνωστή, όμως τοποθετείται την περίοδο της Βενετοκρατίας (1210 -1645).
Το ολοκαύτωμα στη Μονή Αρκαδίου συνέβη στις 8 Νοεμβρίου του 1866, με την τελευταία πράξη να παίζεται στις 9 Νοεμβρίου. Μετά από δύο ημέρες πολιορκίας από τους Τούρκους, ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης κλείστηκε με άντρες, γυναίκες και παιδιά στην πυριτιδαποθήκη πυροδοτώντας τα βαρέλια με το μπαρούτι. Και γράφτηκε, έτσι μία από τις πιο μαρτυρικές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού έθνους.
Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου είχε 864 Έλληνες νεκρούς και περίπου 1.500 Τούρκους. Ωστόσο, η ηρωική αντίσταση των Κρητικών συγκλόνισε τον δυτικό κόσμο κι έστρεψε πάνω τους τα βλέμματα των ισχυρών του κόσμου, αλλά και πολλών διανοούμενων, όπως ο Βίκτωρ Ουγκώ. Μετά το ολοκαύτωμα άνοιξε ο δρόμος για την ελευθερία.
Σήμερα, η Μονή Αρκαδίου (έχει αναγνωριστεί ως παγκόσμιο σύμβολο ελευθερίας) αποτελεί πόλο έλξης εκατοντάδων ταξιδιωτών και προσκυνητών.
