Μια πρόσφατη μελέτη αποκαλύπτει ότι ένα μεγάλο σπήλαιο στο Ισραήλ, γνωστό ως Σπήλαιο Te'omim, θεωρούνταν κάποτε πύλη προς τον κάτω κόσμο από μια ιδιότυπη λατρεία κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Οι αρχαιολόγοι εξέτασαν σχολαστικά διάφορα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν μέσα στο σπήλαιο, όπως λάμπες πετρελαίου, τσεκούρια και τρία ανθρώπινα κρανία. Τα αντικείμενα αυτά είχαν τοποθετηθεί από τα μέλη της λατρείας πριν από περίπου 2.000 χρόνια στο πλαίσιο της πρακτικής τους να προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τους νεκρούς, μια τελετουργία γνωστή ως «νεκρομαντεία».
Τα σπήλαια έχουν συνδεθεί εδώ και καιρό με μυστικιστικές πρακτικές, καθώς πίστευαν ότι παρείχαν πρόσβαση στο υπόγειο βασίλειο, συμβολίζοντας τον κάτω κόσμο. Το εύρημα αυτό ακολουθεί την πρόσφατη ανακάλυψη ανθρώπινων λειψάνων ηλικίας 11.000 ετών σε σπήλαιο της Κάμπρια, που υποδηλώνει την παρουσία ενός ατόμου που επανεγκαταστάθηκε στη Βρετανία μετά την τελευταία εποχή των παγετώνων.
Η μελέτη, με συγγραφείς τους αρχαιολόγους Eitan Klein από την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων και Boaz Zissu από το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan, περιγράφει το σπήλαιο Te'omim ως διαθέτοντας τα απαραίτητα στοιχεία, τόσο φυσικά όσο και λατρευτικά, ώστε να χρησιμεύει ενδεχομένως ως είσοδος στον κάτω κόσμο. Τα τεχνουργήματα και τα συγκεκριμένα αρχαιολογικά τους πλαίσια ρίχνουν φως στις μαντικές τελετές που πιθανώς τελούνταν μέσα στο σπήλαιο.
Γνωστό και ως Σπήλαιο των Διδύμων, το σπήλαιο Te'omim βρίσκεται ανατολικά της πόλης Beit Shemesh, νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ. Είναι ένας υπόγειος χώρος με ένα βαθύ φρεάτιο στο ένα άκρο, όπου ρέει μια πηγή, τα νερά της οποίας συγκεντρώνονται σε μια λαξευμένη σε βράχο πισίνα.
Το σπήλαιο εξερευνήθηκε αρχικά το 1873, όταν ειδικοί το χαρτογράφησαν και εντόπισαν ένα βαθύ φρεάτιο στο βόρειο άκρο του. Ωστόσο, μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 2000 αρχαιολόγοι από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ διεξήγαγαν εκτεταμένες μελέτες στο χώρο. Κατά τη διάρκεια ερευνών που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2010 και 2016, συλλέχθηκαν πάνω από 120 άθικτες λάμπες πετρελαίου από διάφορα τμήματα του σπηλαίου, οι περισσότερες από τις οποίες χρονολογούνται από τον δεύτερο έως τον τέταρτο αιώνα μ.Χ..
Οι λυχνίες τοποθετήθηκαν σκόπιμα σε στενές, βαθιές σχισμές μέσα στους τοίχους του κύριου θαλάμου ή κάτω από τα μπάζα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο σκοπός τους επεκτεινόταν πέρα από την απλή παροχή φωτισμού. Η είσοδος του σπηλαίου, ένα φυσικό άνοιγμα, είχε διευρυνθεί με ανθρώπινη παρέμβαση, ενδεχομένως με τη χρήση τσεκουριού ή παρόμοιου εργαλείου. Κατά την είσοδο, κατεβαίνει κανείς σε έναν ευρύχωρο θάλαμο που καλύπτεται από έναν σημαντικό σωρό βράχων.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν τρία ανθρώπινα κρανία κρυμμένα σε δυσπρόσιτες σχισμές και κρυμμένα κάτω από μεγάλους βράχους στον κεντρικό θάλαμο. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτά τα κρανία δεν συνοδεύονταν από άλλα σκελετικά υπολείμματα, γεγονός που υποδηλώνει προσπάθειες επικοινωνίας με τα άτομα στα οποία ανήκαν κάποτε τα κρανία.
Η σκόπιμη εναπόθεση των λαμπτήρων πετρελαίου σε στενές, απρόσιτες σχισμές, που απαιτούσαν δύσκολο σύρσιμο για να τις φτάσει κανείς, υποδηλώνει ότι ο σκοπός τους επεκτεινόταν πέρα από τον φωτισμό του σπηλαίου. Οι ερευνητές εικάζουν ότι οι λάμπες μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για μαντεία, καθώς ήταν κοινή πρακτική εκείνη την εποχή να ερμηνεύονται τα σχήματα της φλόγας ως μορφή επικοινωνίας από τους νεκρούς.
Επιπλέον, η τοποθέτηση μεταλλικών τσεκουριών μέσα στη σπηλιά μπορεί να ήταν μια προσπάθεια να αποτρέψουν τα κακά πνεύματα και να παρέχουν προστασία κατά τη διάρκεια των τελετουργιών. Ενώ οι κλασικές πηγές αναφέρουν ελάχιστα τον καθαγιασμό των κρανίων, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτό οφείλεται στη χρήση τους κυρίως σε μυστικές νεκρομαντικές τελετές και στην επικοινωνία με τους νεκρούς.
