Την επιβεβαίωση μιας σειράς αισιόδοξων προβλέψεων σε βασικούς οικονομικούς δείκτες προϋποθέτει η παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 3,57% κατά τη διάρκεια του 2018, ούτως ώστε να εκπληρωθεί ο βασικός μνημονιακός στόχος της επόμενης χρονιάς.
Κατά το τελευταίο έτος εφαρμογής του 3ου μνημονίου, το ΑΕΠ θα πρέπει να αυξηθεί με ακόμη ταχύτερο ρυθμό συγκριτικά με το 2017: 2,4% έναντι 1,8% που αναμένεται να είναι ο φετινός ρυθμός ανάπτυξης με βάση τις προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου. Η ανάπτυξη της επόμενης χρονιάς, με τη σειρά της, στηρίζεται σε μια σειρά από φιλόδοξους στόχους:
1. Σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων καθώς ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου θα πρέπει να αυξηθεί κατά 12,6%, έναντι 4,3% που αναμένεται να είναι ο φετινός ρυθμός αύξησης.
2. Ταχύτερη αύξηση των εξαγωγών συγκριτικά με τις εισαγωγές, με τις πρώτες να ενισχύονται σε ποσοστό 4,7% (από 6,7% το 2017) και τις δεύτερες να ενισχύονται με 4,4% το 2017, έναντι 5,6% το 2018.
3. Περαιτέρω αποκλιμάκωση της ανεργίας η οποία θα πρέπει να πέσει για πρώτη φορά ύστερα από αρκετά χρόνια κάτω από το 20% και να διαμορφωθεί στο 19% από 20,2% που είναι η αναθεωρημένη πρόβλεψη για το 2017.
4. Ακόμη ταχύτερη αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης η οποία θα πρέπει να ενισχυθεί σε ποσοστό 1,4% από 1,1% το 2017 και αρνητική συμβολή της δημόσιας κατανάλωσης (-0,2% είναι η πρόβλεψη για το 2018) προκειμένου να υλοποιηθεί και η προϋπολογισμένη συγκράτηση των επενδύσεων.
Η πρόβλεψη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2018 απέχει μόλις 135 εκατ. ευρώ από τον μνημονιακό στόχο της επόμενης χρονιάς, στοιχείο που δείχνει ότι τα περιθώρια αποκλίσεων κατά την εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2018 είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Όπως προκύπτει από το προσχέδιο, το υπουργείο Οικονομικών μπορεί να μην άλλαξε τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος (σ.σ.: καταγράφεται μόνο μια μικρή βελτίωση από το 3,53% που αναγραφόταν στο μεσοπρόθεσμο στο 3,57%), αλλά τροποποίησε αισθητά τη συνταγή με την οποία προβλέπεται ότι θα φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Μειώνεται ο στόχος των φορολογικών εσόδων -κυρίως λόγω των μεγάλων αποκλίσεων που αναμένονται φέτος ειδικά στην άμεση φορολογία- και εκτινάσσεται η πρόβλεψη του πρωτογενούς πλεονάσματος που θα παραχθεί από τα ασφαλιστικά ταμεία σε 1,519 δισ. ευρώ από μόλις 128 εκατ. ευρώ που ήταν η πρόβλεψη στο μεσοπρόθεσμο.
Οι αναθεωρημένες προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου σχετικά με το πώς θα παραχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα της επόμενης χρονιάς αλλά και η πρόθεσή του να προχωρήσει στη διανομή έκτακτου μερίσματος μέσα στον Δεκέμβριο -αφού γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα εκτέλεσης του προϋπολογισμού στο 11μηνο- στηριζόμενη στο ότι το φετινό πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει στο 2,21% του ΑΕΠ ή περίπου 800 εκατ. ευρώ υψηλότερα σε σχέση με τον μνημονιακό στόχο, αναμένεται να αποτελέσουν τα βασικά αντικείμενα διαπραγμάτευσης με τους εκπροσώπους των θεσμών στο πλαίσιο των 3ης αξιολόγησης. Η διαπραγμάτευση σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί στα μέσα Νοεμβρίου ώστε το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού να κατατεθεί στη Βουλή μέχρι τις 21 του επόμενου μήνα.
Το χρέος της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να φτάσει το 2018 στο 175,6% του ΑΕΠ ή στα 327,9 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας μικρή αποκλιμάκωση σε σχέση με το 2017 (αναμένεται να κλείσει στο 176,8% του ΑΕΠ). Σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, προβλέπεται να αυξηθεί (σε απόλυτους αριθμούς) το 2018 στα 343,9 δισ. ευρώ έναντι 333,8 δισ. ευρώ το 2017 και να διαμορφωθεί στο 184,2% του ΑΕΠ έναντι 185,2% του ΑΕΠ το 2017.
Οι στόχοι
Στο 3,57% του ΑΕΠ, ποσοστό που μεταφράζεται σε περίπου 6,671 δισ. ευρώ, ανεβαίνει ο πήχης του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2018. Το υπουργείο Οικονομικών ανέβασε ελαφρά τον πήχη σε σχέση με τα όσα προέβλεπε το μεσοπρόθεσμο (3,53% ή 6,625 δισ. ευρώ), αλλά τροποποίησε σημαντικά τις προβλέψεις για το πώς θα φτάσουμε στον βασικό μνημονιακό στόχο. Επίσης, ανέβασε αισθητά τον πήχη και για τη φετινή χρονιά καθώς στο προσχέδιο αναγράφεται -όπως είχε αποκαλύψει η «Ν»- ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα ανέλθει στο 2,21% του ΑΕΠ από 1,9% που ήταν η αρχική πρόβλεψη.
Η πρόβλεψη για τα φορολογικά έσοδα -κυρίως αυτά από την άμεση φορολογία- αναθεωρείται προς τα κάτω κατά 678 εκατ. ευρώ, ενώ προβλέπονται αυξημένες επιστροφές φόρου κατά 183 εκατ. ευρώ. Τα δύο αυτά στοιχεία που λειτουργούν αρνητικά ως προς τη διαμόρφωση του πρωτογενούς πλεονάσματος, εκτιμάται ότι θα αντισταθμιστούν από τη συγκράτηση των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού κατά 497 εκατ. ευρώ (συγκριτικά πάντοτε με τις προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου), αλλά και από την παραγωγή πλεονάσματος «μαμούθ» στο ισοζύγιο των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Στα ασφαλιστικά ταμεία προβλέπεται για το 2018 πρωτογενές πλεόνασμα 1,519 δισ. ευρώ, έναντι μόλις 128 εκατ. ευρώ που είχε προβλεφθεί στο μεσοπρόθεσμο. Το γεγονός ότι ο βασικός δημοσιονομικός στόχος της επόμενης χρονιάς στηρίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό στις οικονομικές επιδόσεις των ασφαλιστικών ταμείων, καθιστά τον προϋπολογισμό και πιο «ευάλωτο» σε πιθανές αστοχίες που θα παρατηρηθούν στα έσοδα ή στις δαπάνες του ΕΦΚΑ.
Το πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης με βάση τον ορισμό ESA (σ.σ.: είναι ο ορισμός που ακολουθεί η ΕΛΣΤΑΤ) αναμένεται να διαμορφωθεί το 2018 στο 4% του ΑΕΠ ή στα 7,493 δισ. ευρώ, έναντι 4,288 δισ. ευρώ ή 2,4% του ΑΕΠ που είναι η αναθεωρημένη εκτίμηση για το 2017 (σ.σ: το μεσοπρόθεσμο προέβλεπε για τη φετινή χρονιά πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ ή 3,814 δισ. ευρώ, πάντοτε με βάση τον ορισμό της ΕΛΣΤΑΤ). Ύστερα από τις σχετικές προσαρμογές που προβλέπει η δανειακή σύμβαση, το «μνημονιακό πλεόνασμα» για το 2018 προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 3,57% ή στα 6,671 δισ. ευρώ. Σε σχέση με το μεσοπρόθεσμο, η «διόρθωση» που έχει γίνει στο πρωτογενές πλεόνασμα είναι οριακή, καθώς τον περασμένο Μάιο το ποσοστό είχε εκτιμηθεί στο 3,53% ή στα 6,625 δισ. ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, η πρόβλεψη είναι οριακά πάνω από τον μνημονιακό στόχο του 3,5%. Σε απόλυτους αριθμούς, η διαφορά ανάμεσα σε αυτό που προβλέπεται να γίνει (6,671 δισ. ευρώ) και σε αυτό που πρέπει να γίνει (6,536 δισ. ευρώ) είναι μόλις 135 εκατ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για αποκλίσεις.
Αισθητά βελτιωμένη είναι η πρόβλεψη του πρωτογενούς πλεονάσματος για τη φετινή χρονιά. Αντί για 3,445 δισ. ευρώ που ήταν η πρόβλεψη του «μνημονιακού» πλεονάσματος για φέτος στο μεσοπρόθεσμο, ο στόχος αναθεωρείται τώρα στα 3,977 δισ. ευρώ, με το ποσοστό να ανεβαίνει, όπως προαναφέρθηκε, από το 1,9% του ΑΕΠ στο 2,21% του ΑΕΠ. Λόγω της αναθεώρησης, ο «δημοσιονομικός χώρος» που δημιουργείται (δηλαδή η διαφορά ανάμεσα στο πρωτογενές πλεόνασμα που προβλέπεται να παραχθεί και αυτό που πρέπει να παραχθεί βάσει του μνημονίου) αυξάνεται στα 823 εκατ. ευρώ από 274 εκατ. ευρώ που προέβλεπε το μεσοπρόθεσμο. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ήδη από χθες και επίσημα ότι θα επιδιώξει να διανείμει «έκτακτο μέρισμα», το ύψος του οποίου θα αποφασιστεί όμως μετά την ανακοίνωση των στοιχείων εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού για το 11μηνο, κάτι που θα συμβεί τις τελευταίες εβδομάδες του έτους.
Αισθητή αλλαγή υπάρχει στις «πηγές» παραγωγής του πρωτογενούς πλεονάσματος τόσο για το 2017 όσο και για το 2018.
Ειδικότερα:
Για το 2017, τα έσοδα από την άμεση και έμμεση φορολογία είχε προϋπολογιστεί μέσω του μεσοπρόθεσμου να συμβάλουν με 48,243 δισ. ευρώ. Ο πήχης κατεβαίνει τώρα στα 47,472 δισ. ευρώ. Επίσης, οι επιστροφές φόρου προβλέπεται πλέον να φτάσουν στα 4,686 δισ. ευρώ αντί για 3,324 δισ. ευρώ που ήταν η εκτίμηση στο μεσοπρόθεσμο. Λόγω φόρων και μειωμένων φορολογικών εσόδων και αυξημένων επιστροφών, δημιουργείται ένα δημοσιονομικό κενό της τάξεως των 2,133 δισ. ευρώ. Αυτό το «κενό» προβλέπεται ότι θα υπερκαλυφθεί:
1. Με τη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών ο στόχος των οποίων μειώνεται κατά 593 εκατ. ευρώ (από τα 44,194 δισ. ευρώ στα 43,601 δισ. ευρώ).
2. Με την εκτόξευση του πρωτογενούς αποτελέσματος των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης. Για το 2017 προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 378 εκατ. ευρώ αντί για έλλειμμα 941 εκατ. ευρώ που προέβλεπε το μεσοπρόθεσμο. Η διαφορά σε σχέση με την αρχική εκτίμηση φτάνει στο 1,319 δισ. ευρώ.
3. Με τη βελτίωση του στόχου για τις οικονομικές επιδόσεις των ΔΕΚΟ αλλά και των νομικών προσώπων που επηρεάζουν τον προϋπολογισμό σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης. Για τα μεν νομικά πρόσωπα ο στόχος του πλεονάσματος βελτιώνεται από το 1,775 στο 1,92 δισ. ευρώ, για τις δε ΔΕΚΟ το πρωτογενές αποτέλεσμα υπολογίζεται πλέον στα 867 εκατ. ευρώ από 763 εκατ. ευρώ που προβλεπόταν στο μεσοπρόθεσμο.
Ανάλογη είναι η εικόνα και όσον αφορά τη συνταγή παραγωγής του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2018. Από τους άμεσους και τους έμμεσους φόρους προβλέπεται να εισπραχθούν 48,427 δισ. ευρώ έναντι στόχου στο μεσοπρόθεσμο για είσπραξη 48,955 δισ. ευρώ. Οι επιστροφές φόρων προβλέπεται πλέον να φτάσουν στα 3,566 δισ. ευρώ έναντι 3,383 δισ. ευρώ που ήταν η αρχική εκτίμηση. Ο πήχης των πρωτογενών δαπανών κατεβαίνει από τα 43,454 δισ. ευρώ στα 43,157 δισ. ευρώ και την κατάσταση έρχονται να σώσουν και πάλι τα ασφαλιστικά ταμεία τα οποία προβλέπεται να έχουν πρωτογενές πλεόνασμα 1,519 δισ. ευρώ αντί για 128 εκατ. ευρώ που ήταν η αρχική εκτίμηση.
