Πέμπτη 01 Μαΐου 2025 -

Έμελιν Πάνκχερστ: Η ακτιβίστρια που άνοιξε το δρόμο για τη γυναικεία ψήφο



Μάχη δίχως σταματημό, αγώνας με κάθε τίμημα, δίψα για μεταρρύθμιση, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη δράση της ακτιβίστριας Έμελιν Πάνκχερστ η οποία ηγήθηκε του κινήματος των Σουφραζετών στη Βρετανία.

«Εάν η Πάνκχερστ ήταν ζωντανή σήμερα, το μήνυμά της προς τις γυναίκες θα ήταν το εξής: ''Μην τα παρατάτε, συνεχίστε να μάχεστε''», είχε δηλώσει η Μέριλ Στριπ που ενσαρκώνει το χαρακτήρα στις Σουφραζέτες. H ταινία θα κυκλοφορήσει στις 24 Δεκεμβρίου στην Ελλάδα, με τη σκηνοθεσία να ανήκει στη Σάρα Γκάβρο.

Στη ζωή της Πάνκχερστ πολλές στιγμές θυμίζουν την αρχή μιας νέας εποχής, και δεν ξεθωριάζουν από την ιστορία. 

Γεννήθηκε στο Μάντσεστερ το 1858, και μεγάλωσε σε μια οικογένεια με την πολιτική και τον ακτιβισμό να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Κληρονομώντας τις συνήθειες αυτές, η Πάνκχερστ εισήλθε από την εφηβική κιόλας ηλικία στο χώρο της πάλης για τα δικαιώματα των γυναικών. 

Η οικογένειά της, που μπορεί να εμπλεκόταν ενεργά στην πολιτική, προσπαθούσε να τη στρέψει προς μια πιο συντηρητική και παραδοσιακή ζωή. Προς ένα δρόμο που δεν υπήρχε κάτι άλλο εκτός από το ρόλο της συζύγου και της μητέρας. 

Δεν επηρεάστηκε, ωστόσο, από την επιθυμία των γονιών της. Το επαναστατικό στοιχείο δεν άφηνε τη συνείδησή της ήσυχη. Έτσι, αποφάσισε να παρακολουθήσει μαθήματα στην École Normale de Neuilly στο Παρίσι, όπου ήρθε σε επαφή με πολιτικά κινήματα. 

Ο γάμος χτύπησε την «πόρτα» της ζωής της το 1879, οπότε και παντρεύτηκε τον κατά 24 χρόνια μεγαλύτερό της δικηγόρο Ρίτσαρντ Πάνκχερστ, που υποστήριζε τις δράσεις της. Με το κίνημα των Σουφραζετών ξεκίνησε να ασχολείται από το 1880, ήρθε όμως σε ρήξη με τα μέλη εκείνα που ισχυρίζονταν πως η παροχή γυναικείας ψήφου έπρεπε να δίνεται μόνο στις παντρεμένες.

Ακάθεκτη και αναζητώντας την πιο αποτελεσματική δράση του αγώνα, ίδρυσε και συμμετείχε ενεργά στην ένωση Women's Franchise League. Στις βασικές θέσεις βρισκόταν η γυναικεία ψήφος, όπως και η ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα σε θέματα διαζυγίου και κληρονομιάς. Ο χαρακτηρισμός «ριζοσπαστικό» συνόδευσε σε αρκετές περιπτώσεις το κίνημα. 

Το πέρασμα του χρόνου έφερε το θάνατο του συζύγου της Πάνκχερστ, αλλά και την κλιμάκωση των κινητοποιήσεων  Το 1903 δημιούργησε την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών (WSPU), με τις δράσεις της να μην θεωρούνται πάντα νόμιμες. Απαντώντας, ωστόσο, σε όσους έκαναν λόγο για τρομοκρατικές ενέργειες, η Πάνκχερστ είχε πει πως η κατάσταση του γυναικείου φύλου είναι «τόσο αξιοθρήνητη που είναι καθήκον μας να παραβούμε το νόμο».

Μαζικές διαδηλώσεις, συνθήματα σε τοίχους, προπηλακισμοί αστυνομικών και εμπρησμοί, χρησιμοποιούνταν ως όχημα για σημαντικές μεταρρυθμίσεις. 

Μετά από μεγάλους αγώνες η Πάνκχερστ συνελήφθη το 1908 όταν προσπάθησε να μπει στη βρετανική Βουλή για να επιδώσει ψήφισμα. Οι συλλήψεις αποτελούσαν σημαντικό κομμάτι του αγώνα της. Ενδυνάμωνε μέσω αυτών την οντότητα του κινήματός της.

«Δεν είμαστε εδώ γιατί παραβαίνουμε τους νόμους. Είμαστε εδώ για να φτιάξουμε τους νόμους», είχε πει σε δικαστή, με την αποφασιστικότητά της για αλλαγή του κατεστημένου να αποκτά μεγαλύτερο έδαφος. 

Η απεργία πείνας στάθηκε ως ένα ακόμη «όπλο» για την ενίσχυση των θέσεων του κινήματός της, όπως και η μεγάλη διαδήλωση με εκατοντάδες «σουφραζέτες» να μάχονται για ένα καλύτερο αύριο μπροστά στο βρετανικό κοινοβούλιο.  

Στην πορεία η Πάνκχερστ παρέδωσε την ηγεσία της WSPU στην κόρη της Κρίσταμπελ, που δεν φοβήθηκε να συγκρουστεί και να διεκδικήσει. 

Οι δράσεις των σουφραζετών, όμως, κινήθηκαν πιο ειρηνικά το 1914 με τη γερμανική απειλή να δημιουργεί έντονες ανησυχίες για το μέλλον της δημοκρατίας. Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου εκχωρήθηκε στις Βρετανίδες άνω των 30 ετών το δικαίωμα ψήφου.

Το WSPU μετονομάστηκε σε Γυναικείο Κόμμα, οι στόχοι όμως δεν άλλαξαν. Με έκπληξη, ωστόσο, σχολιάστηκε η προσχώρηση της Πάνκχερστ στο Συντηρητικό Κόμμα. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, δε,  οι απόψεις της εκλαμβάνονταν ως λιγότερο ριζοσπαστικές. 

Έφυγε από τη ζωή το 1928 χωρίς να προλάβει να δει το αποτέλεσμα των αγώνων της.  Στην ιστορία όμως το όνομά της είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την παροχή του δικαιώματος γυναικείας ψήφου. 

Το 1999 το περιοδικό Time ενέταξε την Πάνκχερστ στον κατάλογο με τις 100 πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, λέγοντας γι' αυτή: «Σχημάτισε την ιδέα της σημερινής γυναίκας, δημιούργησε νέα πρότυπα».