Ξημέρωμα της Κυριακής 28ης Δεκεμβρίου 2014, στο πλοίο«Norman Atlantic», που εκτελεί το δρομολόγιο Πάτρα - Ηγουμενίτσα - Ανκόνα, εκδηλώνεται πυρκαγιά η οποία εξελίσσεται σε ανεξέλεγκτη και μετατρέπει το βαρυφορτωμένο καράβι σε φλεγόμενη ακυβέρνητη πλωτή εξέδρα μιας τραγωδίας.
Ενδεκα νεκροί, 18 αγνοούμενοι και εκατοντάδες επιβάτες και πλήρωμα (πάνω από 500 άτομα) στο έλεος της φωτιάς, της φουρτουνιασμένης Αδριατικής, του παγωμένου ανέμου και της βροχής, αλλά κυρίως με έλλειψη μέσων πυρόσβεσης κι ενός σχεδίου διάσωσης του «Norman Atlantic». Αλλά και εν μέσω μιας γενικευμένης σύγχυσης των κρατικών μηχανισμών Ιταλίας και Ελλάδας.
Ενα χρόνο μετά, το μαυρισμένο κουφάρι του «Norman Atlantic» είναι ακόμα δεμένο στο λιμάνι του Μπάρι και η δικαστική έρευνα των Ιταλών εισαγγελέων κινείται με αξιοσημείωτα αργούς ρυθμούς. Ακόμα, οι ιταλικές αρχές δεν έχουν εξερευνήσει ολόκληρο το πλοίο και δεν έχουν βρει απομεινάρια ή άλλα στοιχεία για τους νεκρούς που εγκλωβίστηκαν στα γκαράζ-πύρινους τάφους. Σε απολογία θα κληθούν δύο εκπρόσωποι της εταιρείας που είχε ναυλώσει το «Norman Atlantic» (ΑΝΕΚ), ένας υπάλληλός της που φόρτωνε το πλοίο, ο Ιταλός πλοιοκτήτης Carlo Visentini, ο πλοίαρχος Argilio Giacomazzi και επτά μέλη του πληρώματος. Σημειώνεται ότι η έρευνα έχει παραταθεί για άλλους έξι μήνες και όσοι τελικώς κριθεί ότι φέρουν ευθύνη θα αντιμετωπίσουν κατηγορίες για πρόκληση ναυαγίου από κοινού, ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροήν και σωματικές βλάβες από αμέλεια κατά συρροήν.
Στην Ελλάδα, όπου και ο μεγαλύτερος αριθμός των θυμάτων αλλά και των επιβατών που επλήγησαν με πολλούς τρόπους (δεν είναι λίγοι όσοι αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα), ένα χρόνο μετά, δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα. «Η Πολιτεία δεν έδειξε σχεδόν κανένα ενδιαφέρον. Ιδιοκτήτες έχασαν στην πυρκαγιά το φορτηγό τους ενώ είχαν πληρώσει ασφαλιστικά συμβόλαια, τέλη κυκλοφορίας και άλλες επιβαρύνσεις για το 2015. Ιδιοκτήτες και οδηγοί έμειναν χωρίς δουλειά, αλλά υποχρεώθηκαν να πληρώνουν κανονικά τις ασφαλιστικές εισφορές τους», λέει στην «Κ» ο κ. Απόστολος Κενανίδης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φορτηγών Αυτοκινητιστών Ελλάδος (ΟΦΑΕ). «Η ΑΝΕΚ πρόσφερε ως αποζημίωση 25.000 ευρώ για κάθε επιβάτη, το οποίο στη συνέχεια έγινε 35.000. Στα μέλη μας πρόσφερε επιπλέον κι ένα ποσό για το φορτηγό, το οποίο όμως δεν επαρκεί για την αντικατάσταση του οχήματος. Αρκετά μέλη της ΟΑΦΕ δεν έχουν συμβιβαστεί και ζητούν αποζημιώσεις», συμπληρώνει ο κ. Κενανίδης.
Ο πρόεδρος της ΟΦΑΕ υπογραμμίζει τη μεγάλη έλλειψη προσωπικού στο «Norman Atlantic» («μόνοι μας κάναμε τους ελιγμούς στα γκαράζ»). «Είναι απαράδεκτο να ταξιδεύει τέτοιο καράβι, και με το πλήθος των επιβατών και οχημάτων που μετέφερε, μόνο με 56 άτομα πλήρωμα. Επίσης, τα ιταλικά καράβια δεν έχουν την ειδικότητα του κλειδούχου που έχουν τα ελληνικά, δηλαδή του ναύτη που βρίσκεται μόνιμα στα γκαράζ και ειδοποιεί για ό,τι συμβεί», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Αντώνης Νταλακογεώργος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Ναυτών.
Ανυπαρξία οποιασδήποτε μέριμνας για τις οικογένειες των θυμάτων, αλλά και για το σύνολο των επιβατών, είναι αυτό που χαρακτηρίζει τη στάση της Πολιτείας. Δεν υπήρξε ουδεμία βοήθεια, οικονομική συνδρομή ή ελάφρυνση από βάρη, ψυχολογική υποστήριξη και πολύ περισσότερο συμβολή (και πίεση) στην επιτάχυνση της διαλεύκανσης - εκδίκαση της υπόθεσης. Το υπουργείο Ναυτιλίας δεν ασχολείται και παραπέμπει στην Ελληνική Υπηρεσία Διερεύνησης Ναυτικών Ατυχημάτων, η οποία απέστειλε μόλις προ μηνός (!) σε επιβάτες ερωτηματολόγιο για το συμβάν.
Πώς δικαιολογείται τέτοια αδιαφορία από τις ελληνικές αρχές; Πρόκειται για ναυτική τραγωδία σε ναυλωμένο από ελληνική εταιρεία πλοίο, με εκατοντάδες Ελληνες επιβάτες και με την πυρκαγιά να εκδηλώνεται σε θαλάσσιο χώρο ελληνικής ευθύνης, με πλήθος αναπάντητα ερωτήματα. Ποια ήταν η επικοινωνία της γέφυρας του «Norman Atlantic» τις πρώτες ώρες με το Ελληνικό Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης; Γιατί κατευθύνθηκε προς την Ιταλία και όχι προς τις πολύ κοντινότερες ελληνικές ή αλβανικές ακτές;
«Βρεθήκαμε στο απόλυτο χάος»
«Ζούσαμε την κόλαση. Η αβεβαιότητα γιγάντωνε τον φόβο. Είχε νυχτώσει ξανά και τα ελικόπτερα είχαν σταματήσει να έρχονται. Η φωτιά από κάτω, τα πατώματα να καίνε, κόσμος να έχει ήδη χαθεί στα γκαράζ ή στη θάλασσα, να είμαστε βρεγμένοι από τα πυροσβεστικά και τη βροχή, και να φυσάει παγωμένος άνεμος 9 μποφόρ». Η κ. Ράνια Θηραίου, μιλώντας στην «Κ», είναι ψύχραιμη, αλλά η συγκίνηση και η οργή για όσα έζησε ως επιβάτης του μοιραίου «Norman Atlantic» δεν κρύβονται.
«Οπως και οι άλλοι επιβάτες, είχαμε βγάλει εισιτήριο για να ταξιδέψουμε με άλλο πλοίο της ΑΝΕΚ, το “Hellenic Spirit”, το οποίο το ξέραμε. Ξαφνικά βρεθήκαμε μπροστά στο “Norman Atlantic” χωρίς καμία ενημέρωση, παρότι είχαμε πληρώσει 380 ευρώ για δύο άτομα, καμπίνα και αυτοκίνητο. Τέτοιος σεβασμός προς τους επιβάτες...», λέει στην «Κ» ο κ. Γ. Βασσάλος.
Χαμηλόφωνο κάλεσμα
Κυριακή, μετά τις 5 π.μ., από τα μεγάφωνα του πλοίου ακούστηκε ένα χαμηλόφωνο κάλεσμα στα αγγλικά να βρεθεί το πλήρωμα στις θέσεις του. Ο ύπνος των επιβατών διακόπηκε, σαν από έναν εφιάλτη. Εναν εφιάλτη που κράτησε μέχρι και 35 ώρες, και για όσους έχασαν τους δικούς τους δεν έχει ακόμα τελειώσει.
«Ανησυχήσαμε και βγήκαμε από την καμπίνα, για να βρεθούμε στο απόλυτο χάος. Δεν υπήρξε συναγερμός, αυτό είναι απολύτως σαφές. Είδαμε μόνο μια κοπέλα από το πλήρωμα να χτυπά τις πόρτες και να λέει στον κόσμο να βγει έξω. Δεν υπήρχε ούτε προβλεπόμενος χώρος συγκέντρωσης ούτε σχέδιο. Οταν βγήκαμε στο κατάστρωμα, η φωτιά είχε ήδη γιγαντωθεί, από τη μία πλευρά έκαιγε τις βάρκες και τα σωστικά», θυμάται η κ. Θηραίου.
«Το πλήρωμα ήταν εξαφανισμένο. Σωσίβια στον κόσμο μοίραζαν κάποιοι οδηγοί φορτηγών, οι οποίοι είχαν σπάσει με τσεκούρι μια αποθήκη. Ακόμα και την προσπάθεια ρυμούλκησης αργότερα, τρεις Ελληνες οδηγοί την επιχείρησαν με κίνδυνο της ζωής τους και κανένας από το πλήρωμα», αναφέρει ο κ. Βασσάλος.
Από νωρίς επικρατούσε η απόλυτη σύγχυση. Τρεις Ιταλοί μέλη του πληρώματος αποφάσισαν να ρίξουν στη θάλασσα μια σωσίβια λέμβο, παρότι φαινόταν πως δεν ήξεραν ακριβώς πώς. «Είχε συγκεντρωθεί πλήθος κόσμου γύρω που έσπρωχνε να μπει μέσα. Οταν ξαφνικά η φωτιά εμφανίστηκε απειλητική κοντά, επικράτησε πανικός, με αποτέλεσμα να βρεθούν αρκετοί στη θάλασσα. Κάποιοι απ’ αυτούς πνίγηκαν», θυμάται ο ίδιος.
Στη μισοκαμένη γέφυρα
Οσο περνούσαν οι ώρες και η επιχείρηση διάσωσης δεν προχωρούσε, η αγωνία των επιβατών μεγάλωνε. Αρκετοί επιβάτες «εισέβαλαν» στη μισοκαμένη γέφυρα για να προφυλαχθούν από τη βροχή και για να έχουν άμεση εικόνα τού τι γίνεται. «Κόντευαν μεσάνυχτα Κυριακής. Δεν άντεξα, όρμησα προς τον καπετάνιο και σε έξαλλη κατάσταση μπροστά στο πρόσωπό του άρχισα να του φωνάζω: Είναι 300 άνθρωποι εδώ πάνω που θα πάθουν υποθερμία και εσύ κοιτάς πώς θα σώσεις το καράβι. Ούτε κουβέρτες ούτε νερό δεν έχουν φέρει», σημειώνει η κ. Θηραίου. Αργότερα, έφεραν εφόδια και ξανάρχισε η διάσωση με ελικόπτερα με πιο γρήγορους ρυθμούς.
«Πλήρης ασυνεννοησία. Μέχρι να φτάσω στην Αθήνα στις 31 Δεκεμβρίου, ήμουν στις λίστες των αγνοουμένων! Οσο σκέφτομαι αυτό που περάσαμε, ντρέπομαι γιατί νιώθω πως μας φέρθηκαν και συνεχίζουν να μας φέρονται σαν σκουπίδια...», καταλήγει ο κ. Βασσάλος.
Αναμμένες μηχανές
«Δεν έχω μπρίζες!» Ο ναύτης, κρατώντας καλώδια στα χέρια, απευθυνόταν στον Ελληνα αξιωματικό που ήταν δίπλα στην μπουκαπόρτα, ενώ το «Norman Atlantic» ετοιμαζόταν να δέσει στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Το περιστατικό μεταφέρει στην «Κ» ο αυτόπτης μάρτυρας, Γιάννης Βασσάλος, ο οποίος θα έβγαινε από το καράβι για ψώνια.
Τα φορτηγά ψυγεία πρέπει να ηλεκτροδοτούνται διαρκώς για να μην αλλοιωθεί το εμπόρευμα που μεταφέρουν. Για λόγους ασφαλείας όμως δεν επιτρέπεται στα γκαράζ των πλοίων να έχουν αναμμένη τη μηχανή τους και γι’ αυτό συνδέονται με το ηλεκτρικό σύστημα του πλοίου. Πολλοί έχουν πει πως στο «Norman Atlantic» οι μπρίζες δεν έφταναν για όλα τα ψυγεία, με αποτέλεσμα φορτηγά να ταξιδεύουν με τις μηχανές τους σε λειτουργία, γεγονός που μπορεί να «έδωσε» τον σπινθήρα της μοιραίας πυρκαγιάς.
Σε ηχογραφημένο απόσπασμα από το «μαύρο» κουτί του Norman Atlantic, το οποίο δημοσίευσε η ιταλική εφημερίδα Il Fatto Quotidiano, ακούγεται ναύτης να πληροφορεί την γέφυρα στις 5.17 π.μ. (ώρα Ελλάδας) πως έχει εντοπίσει «στο γκαράζ 4 αναμμένη μηχανή φορτηγού, από την οποία βγαίνει καπνός».
