Το καλοκαίρι του 1942, η Ελληνική Κυβέρνηση στην Μέση Ανατολή είχε να αντιμετωπίσει ένα δύσκαμπτο πρόβλημα. Υπήρχε μεγάλος πλεοναζόντων αξιωματικών τόσο του στρατού όσο και σωμάτων ασφαλείας, που είχαν δραπετεύσει από την Ελλάδα στην Μέση Ανατολή, αλλά δεν χρησιμοποιούνταν στις μέχρι τότε 2 σχηματισθείσες Ταξιαρχίες.
Για να λυθεί το πρόβλημα αυτό ιδρύθηκε την 1η Σεπτεμβρίου 1942 "λόχος επίλεκτων αθανάτων", όπου συμπεριελήφθηκαν όλοι αυτοί οι αξιωματικοί ως απλοί στρατιώτες. Διοικητής του λόχου αυτού ορίστηκε ο Συνταγματάρχης Χριστόδουλος Τσιγάντες, απότακτος Βενιζελικός αξιωματικός του κινήματος του 1935. Ο Τσιγάντες έδωσε το τελικό όνομα της μονάδας που συμβόλιζε την διαχρονική συνέχεια της στρατιωτικής αλκής των Ελλήνων και θα δοξαζόταν στους επερχόμενους εθνικούς αγώνες: ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ.
Η πρώτη κίνηση του Τσιγάντε ήταν να απομακρύνει όλους τους στρατιώτες που θεωρούσε ύποπτους ως υποκινητές αριστερής προπαγάνδας, όπως και αυτούς που εμφανώς ήταν κακοποιά και διαλυτικά στοιχεία. Αμέσως ο Τσιγάντες κατάφερε, χάρις τις διασυνδέσεις του με την Συμμαχική στρατηγική ηγεσία, να μετατρέψει τον "Ιερό Λόχο" λόγω της επίλεκτης σύνθεσης του (που αριθμούσε 200 άνδρες, 130 ήταν οι αξιωματικοί) σε καταδρομική μονάδα. Μετά από σκληρή εκπαίδευση στο στρατόπεδο της Βρετανικής SAS στο Κάιρο και νέα συμπληρωματική εκπαίδευση το 1943 στην Βρετανική Ταξιαρχία καταδρομών στην Παλαιστίνη, ο "Ιερός Λόχος" δυνάμεως πλέον 400 ανδρών περίπου, είχε καταστεί αξιόμαχος. Αρχικά η μονάδα χρησιμοποιήθηκε στα πεδία μάχης της Αφρικής, τόσο στο Ελ αλαμέιν όσο και στην Τυνησία με καλά αποτελέσματα, αλλά χρησιμοποιούμενη σε περιορισμένους στόχους.
Το Γ. Σ. Μ. Α. αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την μονάδα στις καταδρομικές επιχειρήσεις του Αιγαίου, μεταφέροντας την στην απελευθερωμένη Σάμο τον Νοέμβριο του 1943. Μετά την ανακατάλυψη της από τους Γερμανούς, ο Ιερός λόχος μεταφέρθηκε στα Μικρασιατικά παράλια, από όπου ξεκίνησε μια σειρά από επιθετικές παραγνωρίσεις, καταδρομικές επιθέσεις, σαμποτάζ και επιθέσεις κατάληψης και απελευθέρωσης σε πολλά γερμανοκρατούμενα νησιά του Αιγαίου σε όλο το 1944.
Έτσι τον Φεβρουάριο, 114 Ιερολοχίτες μετά από καταδρομή απελευθέρωσαν την Νίσυρο, στις 29 Μαρτίου με τολμηρή καταδρομή οι Ιερολοχίτες απελευθέρωσαν τα Ψαρά, ενώ μέσα στον Απρίλιο επιτέθηκαν στην Ίο, στην Πάρο και στην Αμοργό. Αλλά η σημαντικότερη επίθεση του Ιερού Λόχου έγινε τον Ιούλιο στην Σύμη, όπου η φρουρά του ήταν πάνω από 200 άνδρες. Με ένα άρτιο σχέδιο στην μεγαλύτερη επιτυχία του στον ανορθόδοξο αυτό πόλεμο, ο Ιερός λόχος εξουδετέρωσε όλη την φρουρά πετυχαίνοντας όλους τους αντικειμενικούς της σκοπούς.
Μετά από καταδρομές στην Κω, στην Θήρα και στην Κάρπαθο με συνεχή παρενόχληση του εχθρού και σαμποτάζ, τον Σεπτέμβριο του 1944 ο Ιερός λόχος απελευθέρωσε την Μύκονο με τολμηρή επίθεση στην μικρή φρουρά που είχε απομείνει, ενώ αποδέχτηκε και την παράδοση της Γερμανικής φρουράς της Λέσβου, αποκαθιστώντας την Ελληνική κυριαρχία στο νησί. Αργότερα, τον Οκτώβριο του 1944, ο Ιερός λόχος έλαβε μέρος στις επιτυχημένες συμμαχικές καταδρομές κατά της Γερμανικών φρουρών της Νάξου και της Λήμνου που οδήγησαν στην απελευθέρωση των νησιών.
Στις 25 Οκτωβρίου 1944 μια ομάδα από 50 Ιερολοχίτες αποβιβάστηκαν στην Τήλο (επισκοπή) και με τολμηρή επίθεση στο κτίριο που στέγαζε την μικρή φρουρά του νησιού, εξουδετέρωσε κάθε αντίσταση και απελευθέρωσε προσωρινά (επανακαταλήφθηκε από τους Γερμανούς λίγο αργότερα)το νησί. Εν τω μεταξύ ένα μέρος του ιερού Λόχου συνόδεψε τιμητικά την Ελληνική οικουμενική Κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου στην επιστροφή της στην ανοχύρωτη Αθήνα. Τμήμα του Ιερού λόχου παρέλασε στην Αθήνα και έγινε αποδέκτης θερμών εκδηλώσεων ευγνωμοσύνης από τον Αθηναϊκό λαό. Στις 25 Φεβρουαρίου 1945 ο Ιερός Λόχος με την βοήθεια ενός λόχου Ινδών επανακατέλαβε το νησί, εξοντώνοντας την Γερμανική φρουρά του που ήταν 200 άνδρες.
Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1945 ο Ιερός Λόχος με εξοπλισμένα καΐκια έκανε περιπολίες στην περιοχή των Δωδεκανήσων, σφίγγοντας την πολιορκία της Ρόδου. Στα τέλη Απριλίου 217 Ιερολοχίτες χωρισμένοι σε 5 ομάδες επιχείρησαν την νύχτα και κατάφεραν να θέσουν εκτός μάχης όλα τα παράκτια φυλάκια στην Ρόδο. Τα χτυπήματα αυτά επέφεραν και την τελική παράδοση της Γερμανικής φρουράς στην Κω και στην Ρόδο τον Μάιο του 1945. Η παράδοση της Γερμανικής φρουράς στην Ρόδο έδωσε και τέλος στην απελευθερωτική δραστηριότητα του Ιερού Λόχου στο Αιγαίο. Σε αναγνώριση αυτής της σημαντικής συμβολής στον υπέρ πάντων αγώνα της υπόδουλης αλλά και υπερήφανης πατρίδας, και της θυσίας των Ιερολοχιτών στις πολεμικές επιχειρήσεις στην Τυνησία και στο Αιγαίο Πέλαγος, του απονεμήθηκε στις 22 Ιουνίου 1945, η Πολεμική Σημαία.
Λίγο αργότερα και συγκεκριμένα στις 7 Αυγούστου, σε μία απέριττη τελετή στο Πεδίο του Άρεως, αυτή η Σημαία παρασημοφορήθηκε από τον τότε Αντιβασιλέα-Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, με τον Ταξιάρχη του Αριστείου Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξεως. Λίγο καιρό μετά, η Ακαδημία Αθηνών τίμησε τον Ιερό Λόχο με το Χρυσούν Μετάλλιό της για τις πολύτιμες υπηρεσίες που είχε προσφέρει στην αγωνιζόμενη πατρίδα κατά την περίοδο 1942 – 1945.
Τα τμήματα του Ιερού Λόχου αποστρατευτηκαν τον Αύγουστο του 1945, αλλά τα έμπειρα και εκπαιδευμένα στελέχη του αποτέλεσαν τον πυρήνα για την δημιουργία των Λ. Ο. Κ. , σχηματισμός που υπάρχει ως σήμερα στις Ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.
Οι απώλειες του Ιερού Λόχου, από την εποχή της συγκρότησής του μέχρι το τέλος των επιχειρήσεών του στη Δωδεκάνησο, ανήλθαν σε 25 νεκρούς (16 Αξιωματικούς – 9 οπλίτες), 56 τραυματισθέντες(28 Αξιωματικούς-28 οπλίτες), 3 εξαφανισθέντες και 29 αιχμαλώτους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο ρόλος του Ιερού Λόχου στην απελευθέρωση των νησιών του Αιγαίου ήταν πρωταγωνιστικός. Εκείνη την χρονική στιγμή 91944) το Γ. Σ. Μ. Α. δεν είχε δυνατότητα να απασχολήσει δυνάμεις για την απελευθέρωση κάποιων απομακρυσμένων και στρατηγικά μη κρίσιμων στόχων. Ο Ιερός Λόχος με τις πολύ μικρές αλλά επίλεκτες δυνάμεις του, παρενόχλησε αποτελεσματικά τις ολιγομελείς φρουρές των πιο απομακρυσμένων νησιών, με νυχτερινές τολμηρές καταδρομές. Όταν οι Γερμανοί άρχισαν να αποχωρούν, τα νησιά απελευθερώνονταν διαδοχικά το ένα πίσω από το άλλο, από τους Ιερολοχίτες.
Οι επιχειρήσεις του Ιερού Λόχου διεξάγονταν, όπως φάνηκε, και στην καρδιά του χειμώνα υπό ιδιαίτερα αντίξοες καιρικές συνθήκες. Σημαντικός παράγοντας της τελικής επιτυχίας της επίλεκτης αυτής μονάδας, ήταν ο αρχηγός της Χριστόδουλος Τσιγάντες που στάθηκε δίπλα στους στρατιώτες του, τους παραδειγμάτισε με το θάρρος του, ενώ κράτησε τον σχηματισμό μακριά από την πολιτική επιρροή του ΕΑΜ-ΚΚΕ, που ήταν κυρίως υπεύθυνη για την διάλυση μιας ολόκληρης ταξιαρχίας στην Μ. Ανατολή.
Να σημειωθεί πως η σημαντική συμμετοχή του Ιερού Λόχου στην απελευθέρωση των Δωδεκανήσων, αποτέλεσε βασική υποθήκη για την προσάρτηση των νησιών στον Εθνικό κορμό μόλις ένα χρόνο μετά. Πόσο θλιβερό και φανατισμένο μοιάζει το τελεσίγραφο του ΕΑΜ-ΚΚΕ τον Δεκέμβριο του 1944, που ζητούσε την διάλυση του Ιερού Λόχου ως κυβερνητικής μονάδας που δεν ενέπνεε εμπιστοσύνη!!!
