Νέος, μορφωμένος, πολυσχιδής προσωπικότητα εν γένει, ο δικηγόρος Χρήστος Θεοδωρόπουλος, ανοίγει τα χαρτιά του και σχολιάζει τόσο τη δικηγορική πραγματικότητα όσο και τη δραστηριοποίηση τού στους κόλπους της ΝΔ.
της Μαρίας-Αρετής Ζιαζιά
Ο αναπληρωτής γραμματέας Παραγωγικών Τομέων της Νέας Δημοκρατίας αλλά και εκπρόσωπος τύπου της Ένωσης Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών δηλώνει φύσει αισιόδοξος και ταυτοχρόνως πιστεύει στη δημιουργικότητα των νέων, πρεσβεύει τη σκληρή δουλειά, εμμένει στη στοχοπροσήλωση, επιβραβεύει τη συνέπεια.
Πρωτίστως θα ήθελα -όντας νέος δικηγόρος με πλείστα σχέδια και όνειρα- να μου σχολιάσεις την παρούσα κατάσταση (οικονομική και φορολογική) που διέπει το χώρο της δικηγορίας.
H αλήθεια είναι ότι η παρούσα δεινή κατάσταση που επικρατεί στον κλάδο –αλλά και σε ολόκληρη την ελληνική οικονομία- δεν συνάδει με μεγαλεπήβολα σχέδια και ευόδωση ονείρων. Δυστυχώς, η δική μου γενιά, η γενιά των 30άρηδων, με τις πολλές σπουδές και τις σπουδαίες περγαμηνές, ατύχησε να συνδεθεί με τη χειρότερη οικονομική συγκυρία της Μεταπολίτευσης. Και η ατυχία αυτή είναι ακόμα πιο έκδηλη, ακριβώς λόγω της υπερεκπαίδευσης και των πολλών τυπικών προσόντων των συνομηλίκων μου. Συγκεκριμένα, δε, για τη δικηγορία, τα πράγματα είναι ακόμα δυσκολότερα.
Επειδή έχω την τύχη (ή την ατυχία...) να διακονώ τη μάχιμη δικηγορία, μπορώ εξ ιδίας πείρας να σου πω ότι το να διατηρείς το δικό σου γραφείο έχει καταστεί πολυτέλεια. Οι βαρείς φορολογικοί συντελεστές για τους ελεύθερους επαγγελματίες, η προκαταβολή φόρου στο 100% και η πρόσφατη ψήφιση του παντελώς παράλογου, μη ανταποδοτικού και φορολογικής εμπνεύσεως νέου ασφαλιστικού, εν συνδυασμώ με τον οικονομικό στραγγαλισμό του παραδοσιακού πελάτη μας, δηλαδή του ιδιώτη και της μικρομεσαίας επιχείρησης, έχουν δυσχεράνει ουσιωδώς ακόμα και την οικονομική επιβίωση του δικηγόρου. Σε κάθε περίπτωση, εντούτοις, δεν πρέπει να απαισιοδοξούμε, ιδίως εμείς οι νέοι. Πάντοτε πίστευα ότι η σκληρή δουλειά, η συνέπεια και η στοχοπροσήλωση επιβραβεύονται.
Παραμένοντας στο νομικό χώρο, και συγκεκριμένα στο νομοπαρασκευαστικό τμήμα του κλάδου, πρόσφατα έλαβε χώρα η αποφυλάκιση του Βασίλη Στεφανάκου ακολουθώντας της επιταγές του νόμου «Παρασκευόπουλου» με στόχο την αποσυμφόρηση των φυλακών. Πως κρίνεις την ενέργεια αυτή καθώς και την εφαρμογή του ν 4322/15 σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
Είναι βασική μου αρχή να τρέφω βαθύ σεβασμό στην τήρηση των νόμων. Δε μπορώ, εντούτοις, να παραβλέψω ότι ο ψηφισθείς -με πρωτοβουλία της παρούσας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ- «νόμος Παρασκευόπουλου» είναι άκρως προβληματικός. Με τη δικαιολογία της αποσυμφόρησης των φυλακών, μπορούν να αποφυλακιστούν κρατούμενοι, οι οποίοι εκτίουν ακόμα και ποινή κάθειρξης άνω των δέκα (10) ετών, δηλαδή κρατούμενοι καταδικασθέντες για βαρύτατα κακουργήματα.
Ένας από τους κρατούμενους που έκανε πρόσφατα χρήση της εν λόγω ευεργετικής διάταξης είναι και ο κ. Στεφανάκος που αναφέρετε. Τέτοιες νομοθετικές πρωτοβουλίες, σε συνδυασμό με την πανθομολογούμενη ανικανότητα της παρούσας κυβέρνησης σε θέματα –μεταξύ πολλών άλλων και- ασφάλειας (είναι εξαιρετικά νωπό και ιδιαίτερα θλιβερό το περιστατικό του άγριου ξυλοδαρμού του Διοικητή της Τροχαίας Αθηνών, κ. Διαμαντόπουλου, στο κέντρο της Αθήνας) επιτείνουν το αίσθημα της ανασφάλειας του Έλληνα πολίτη.
Η Ελλάδα στις μέρες που βιώνουμε, έχει χαρακτηρισθεί ως «η Ελλάδα της κρίσης», αφενός λόγω των οικονομικών προβλημάτων και αφετέρου λόγω της πολιτικής αστάθειας. Εντούτοις, πιστεύεις ότι ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες, γεννώνται ευκαιρίες;
Είναι κλισέ, αλλά η απάντηση είναι «ναι». Είτε ως ευχή είτε ως μονόδρομος. Η δική μου γενιά δεν πρόλαβε την «καλή Ελλάδα», την Ελλάδα της δημιουργίας, ακόμα και του εύκολου πλουτισμού. Συνεπώς, θέλοντας και μη, για να επιβιώσει ο επαγγελματίας σήμερα –και δη ο νέος- οφείλει να αδράξει κάθε πιθανή ευκαιρία. Και η αλήθεια είναι ότι μοιραίο απότοκο της κρίσης, με τα χιλιάδες λουκέτα επιχειρήσεων, το πρόωρο κλείσιμο βιβλίων και τις μαζικές εθελούσιες αποχωρήσεις, είναι η αναδιανομή της –ολοένα και συρρικνούμενης, φυσικά- πίτας, επ’ ωφελεία –συνήθως- των περισσότερο ικανών και μεθοδικών.
«Κάθε υπεύθυνη πολιτική ηγεσία οφείλει να δώσει κίνητρα σε νέους επιστήμονες για να δημιουργήσουν στη χώρα» είχες δηλώσει παλαιότερα σε συνέντευξη σου. Φρονείς ότι η ανωτέρα σκέψη βρίσκει αντίκρισμα στην πολιτική πρακτική της ΝΔ;
Είναι αλήθεια. Αποτελεί κάτι σαν επωδό στα λεγόμενά μου ότι προτεραιότητα κάθε υγιώς σκεπτόμενης κυβέρνησης πρέπει να είναι η κινητροδότηση των νέων επιστημόνων, επιχειρηματιών και εν γένει εργαζομένων. Γιατί, κακά τα ψέματα, η νέα γενιά αποτελεί το σπουδαιότερο ανθρώπινο κεφάλαιο κάθε χώρας. Πολλώ μάλλον της Ελλάδας, που έχει υποφέρει στα χρόνια της κρίσης από την μαζική εκροή του καλύτερου ανθρώπινου δυναμικού της. Και σε αυτό, νομίζω συμφωνούμε όλοι, ότι οι ελπίδες έχουν δικαιολογημένα εναποτεθεί αποκλειστικά στη Ν.Δ. Όχι μόνο γιατί η παρούσα κυβέρνηση έχει αποδείξει παντοιοτρόπως ότι αδιαφορεί προκλητικά για το νέο επιστήμονα (τελευταίο τρανό παράδειγμα το νέο ασφαλιστικό) αλλά και γιατί το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης έχει διατυπώσει σαφείς θέσεις και έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για την ευνοϊκή μεταχείρισή τους και την παροχή κινήτρων σε αυτούς, προκειμένου να μείνουν και να δημιουργήσουν στη χώρα. Πολύ σχετικός με την εν λόγω κουβέντα είναι, άλλωστε και ο διαμετρικά αντίθετος τρόπος, με τον οποίο αντιμετωπίζουν την έννοια της «αριστείας» τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα.
Παραμένοντας στον πολιτικό χώρο, παρατηρείται ότι ο Πρόεδρος της ΝΔ, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει –μεταξύ άλλων- ως βασικό στόχο τη στελέχωση του κόμματος από νέα, μορφωμένα, δραστήρια άτομα. Όντας και εσύ, λοιπόν, Αναπληρωτής Γραμματέας Παραγωγικών Τομέων της ΝΔ, πως κρίνεις την πρακτική αυτή; Ταυτοχρόνως, μια τέτοια ενέργεια κατ’ επέκταση θα αυξήσει και τη δημοτικότητα της ΝΔ;
Συνηθίζω να λέω ότι το νέο δεν είναι απαραίτητο και καλύτερο. Με άλλα λόγια ότι το νεαρό της ηλικίας δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή (από μόνη της) συνθήκη επιτυχίας ή ακόμα και φρέσκων ιδεών. Από την άλλη, δε μπορεί παρά το νέο να φέρει ένα οιωνεί «τεκμήριο φρεσκάδας», τόσο σε ιδέες όσο και σε δράσεις. Πράγματι, η ΝΔ, υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, προέβη σε μια εντυπωσιακή στελεχιακή ανανέωση, η οποία πραγματοποιήθηκε με κριτήρια αξιοκρατικά. Πρόσφατο παράδειγμα τα πρόσωπα που επελέγησαν ως Αναπληρωτές Εκπρόσωποι του κόμματος. Στα πλαίσια της ανανέωσης αυτής, λοιπόν, αποδέχθηκα και εγώ την τιμητική πρόταση του Προέδρου να αναλάβω Αναπληρωτής Γραμματέας στον ίσως πιο νευραλγικό τομέα, εκείνο των Παραγωγικών Τομέων. Δε νομίζω, εντούτοις, ότι αυτό –μολονότι συντεταγμένα- έγινε χάριν αυξήσεως της δημοφιλίας της Ν.Δ. Έγινε περισσότερο για λόγους ουσίας. Οι νέες συνθήκες απαιτούν νέα και ικανά μυαλά.
Εν συνεχεία, και ενθυμούμενος το περσινό καλοκαίρι, την πολιτική αστάθεια και το δημοψήφισμα που διενεργήθηκε τον περασμένο Ιούλιο, σκέφτηκες –ορμώμενος και από τις μεταπτυχιακές σπουδές που έχεις πραγματοποιήσει στο Λονδίνο- να εγκαταλείψεις την Ελλάδα;
Είναι γεγονός ότι το να παραμένει κανείς στη χώρα μετά τα όσα έχουν συμβεί τους τελευταίους 18 μήνες χρήζει ψυχολογικής διερεύνησης…. Με την επιβολή των capital controls το περασμένο καλοκαίρι αλλά και την μακρόχρονη αποχή ημών, των δικηγόρων, ελέω της ψήφισης του νέου ασφαλιστικού, είναι αλήθεια ότι έφτασα στα όριά μου. Δεν θα πω ψέματα, εντούτοις. Δεν σκέφτηκα σοβαρά το ενδεχόμενο να εγκαταλείψω τη χώρα. Τόσο γιατί το δικηγορικό μου γραφείο το έχω «στήσει» με μεγάλο μόχθο αποκλειστικά μέσα στα χρόνια της κρίσης όσο και γιατί θα το θεωρούσα μεγάλη προσωπική ήττα και αποδοχή ότι δεν μπορώ να αποτελέσω μέρος της λύσης. Πολλοί φίλοι, ωστόσο, αναγκάστηκαν να φύγουν για το εξωτερικό τον τελευταίο χρόνο, γεγονός που μου προκάλεσε θλίψη και μια μικρή εσωτερική αμφιταλάντευση εάν τελικά πράττω σωστά.
Με αφορμή την προρρηθείσα αναφορά στις μεταπτυχιακές σου σπουδές στη Βρετανική Πρωτεύουσα, πίστεψες πως ο κόσμος θα επέλεγε εν τέλει το Brexit και ποιες κρίνεις ότι θα είναι οι βραχυπρόθεσμες αλλά και οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της εξόδου της Μ. Βρετανίας από την ΕΕ;
Είναι αρκετά παράξενο, αλλά εν αντιθέσει με τους περισσότερους φίλους και γνωστούς που πόνταραν στην παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ε.Ε., εγώ διαισθανόμουν το Brexit. Ίσως γιατί –έχοντας ζήσει στο Λονδίνο για 1,5 χρόνο και διατηρώντας πολλούς Βρετανούς φίλους- ήξερα αυτό το ιδιαίτερο συναίσθημα που τους διακατέχει ότι είναι μία ζώσα οικονομική αυτοκρατορία, η οποία δεν έχει περισσότερο ανάγκη την Ε.Ε. από ό, τι η τελευταία εκείνη. Είναι παράξενος λαός οι Βρετανοί, έχουν ένα ιδιάζον αίσθημα ανωτερότητας και ανεξαρτησίας. Παράλληλα, δεν πιστεύω ότι ο μέσος Βρετανός ένιωσε ποτέ συναισθηματικά ιδιαίτερα εγγύς στην Ε.Ε. Βέβαια, στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έπαιξαν ρόλο και πραγματικά και αμιγώς πολιτικά θέματα, κυρίως το μεταναστευτικό. Τώρα ως προς τις συνέπειες, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες, είναι πράγματι δύσκολο να προβλεφθούν. Μιλάμε για αχαρτογράφητα νερά. Είμαι σίγουρος, εντούτοις, ότι θα βρεθεί ένα modus vivendi μεταξύ Ε.Ε. και Μεγάλης Βρετανίας. Κάτι τέτοιο το επιτάσσουν τα εκατέρωθεν μεγέθη και ο βαθμός οικονομικής αλληλεξάρτησής τους.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η νέα γενιά χαρακτηρίζεται ως επί το πλείστον από ραθυμία, έλλειψη πρωτότυπων ιδεών ενώ παράλληλα τα social media έχουν κατακλύσει τη ζωή των νέων παραγκωνίζοντας οι τελευταίοι τη διαπροσωπική επαφή. Πιστεύεις –όντας εξίσου νέος- ότι κάτι τέτοιο επιβεβαιώνεται στην καθημερινή πρακτική;
Δεν θα έλεγα ότι οι σημερινοί νέοι είναι ράθυμοι ή τεμπέληδες. Πολύ περισσότερο ότι στερούνται πρωτότυπων ιδεών και φαντασίας. Απλώς η σημερινή κατάσταση (οικονομική και όχι μόνο) είναι ιδιαίτερη. Ξέρω νέους ανθρώπους με πολλά προσόντα που στέλνουν όλη τη μέρα βιογραφικά και είτε δεν τους καλούν καν για συνέντευξη είτε οι προτεινόμενοι όροι εργασίας είναι εξευτελιστικοί. Και άλλους που έχουν εξαιρετικές και πρωτότυπες επιχειρηματικές ιδέες αλλά δεν μπορούν να τις υλοποιήσουν, ελλείψει κεφαλαίου. Ως προς τον τρόπο επικοινωνίας θα συμφωνήσω. Τα social media έχουν κυριολεκτικά κατακλύσει την καθημερινότητα όλων μας, ιδιαίτερα των νέων. Έχουν φτάσει στο σημείο ακόμα και να καθορίζουν συμπεριφορές. Είναι σίγουρα ανησυχητικό και πρέπει ο καθένας να βρει μία χρυσή τομή (γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα social media αποτελούν συνάμα και χρήσιμα εργαλεία στις μέρες μας).
Μεταβαίνοντας στη δική σου καθημερινότητα, και κατανοώντας ότι θα έχεις ένα άκρως βεβαρημένο επαγγελματικά πρόγραμμα, τι σου αρέσει να κάνεις τον ελεύθερο χρόνο σου για να αποφορτίζεσαι και να ξεφεύγεις;
Δυστυχώς, ο ελεύθερος χρόνος είναι πράγματι είδος προς εξαφάνιση. Όχι μόνο για μένα, για τους περισσότερους. Πιέζω, όμως, τον εαυτό μου να αποζητά και να βρίσκει στιγμές χαλάρωσης στην καθημερινότητα. Ως προσωπικές βαλβίδες αποσυμπίεσης επιλέγω το διάβασμα ενός καλού βιβλίου, το jogging και τη γυμναστική, ένα ποτήρι κρασί με καλή παρέα.
Εχοντας ολοκληρώσει τις καλοκαιρινές διακοπές και επιστρέψει πλέον στην καθημερινότητα, θα ήθελα να μου πεις τί συναισθήματα σου άφησε το φετινό καλοκαίρι.
Καταρχάς μεγάλης χαράς. Γιατί ανήκω στην τυχερή εκείνη κατηγορία που κατάφερα να φύγω κάποιες μέρες με αγαπημένα πρόσωπα. Δεν είναι –πλέον- αυτονόητο για χιλιάδες συμπολίτες μας. Τύχης γιατί συνειδητοποίησα ξανά πόσο ευλογημένοι είμαστε που ζούμε σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη. Και, τέλος, γλυκιάς νοσταλγίας, ιδιαίτερα ενόψει του ιδιαίτερα δύσκολου χειμώνα που ακολουθεί.
Βέβαια, δε θα μπορούσα να ολοκληρώσω τη συζήτηση αυτή δίχως να σε ρωτήσω να μου περιγράψεις σε ελάχιστες γραμμές, πως φαντάζεσαι τον εαυτό σου σε 10 χρόνια από σήμερα;
Δημιουργικό σε ό, τι κάνω, πιο αισιόδοξο απ’ ό, τι σήμερα και σίγουρα οικογενειάρχη. Με λίγη καλή τύχη, ακόμα στην Ελλάδα.
