Η επιστροφή των τεσσάρων συστημικών ομίλων στην κερδοφορία το 2016, παρά τις τελευταίες εξελίξεις, είναι υπό προϋποθέσεις εφικτή. Πρόκειται για στόχο που είχε τεθεί για την περυσινή χρήση, ωστόσο ο εκτροχιασμός της οικονομίας ανέτρεψε τη διαγραφόμενη στα τέλη του 2014 θετική πορεία των μεγεθών του κλάδου.
Οι τραπεζικές διοικήσεις θεωρούν ότι, εφόσον επαληθευτεί το βασικό μακροοικονομικό σενάριο και η ύφεση περιοριστεί γύρω από τα επίπεδα του 1% εφέτος, τα αποτελέσματα μπορούν να γυρίσουν σε θετικό έδαφος. Κυρίως μέσω των χαμηλότερων προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις και δευτερευόντως με την περαιτέρω μείωση των λειτουργικών εξόδων και του κόστους χρηματοδότησης.
Έπειτα από δύο συνεχείς χρήσεις σημαντικής επιβάρυνσης λόγω των διαδοχικών stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) οι τραπεζίτες ευελπιστούν ότι η αρνητική επίδραση των «κόκκινων» δανείων από εδώ και στο εξής θα περιοριστεί αισθητά.
Από το πρώτο τρίμηνο του 2014 ως και το τρίτο τρίμηνο της περσινής χρήσης σχηματίστηκαν προβλέψεις συνολικού ύψους άνω των 20 δισ. ευρώ από την Εθνική Τράπεζα, την Alpha Bank, τη Eurobank και την Τράπεζα Πειραιώς. Το μεγαλύτερο μέρος τους αφορούσε την προσαρμογή των ισολογισμών τους στα αποτελέσματα των δύο ασκήσεων αξιολόγησης της ποιότητας του ενεργητικού τους (Asset Quality Review-AQR) στις οποίες υποβλήθηκαν από την ΕΚΤ μέσα σε διάστημα λίγων μηνών.
Οι προϋποθέσεις
Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι η περσινή χρήση θα κλείσει με συνολικές προβλέψεις περί τα 11 δισ. ευρώ. Πρόκειται για μη βιώσιμα επίπεδα τα οποία οδηγούν αναπόφευκτα στην καταγραφή ζημιών. Στόχος για την φετινή χρονιά είναι η μείωσή τους κατά τουλάχιστον 50%, ενώ σε ένα πιο αισιόδοξο σενάριο θα μπορούσαν να υποχωρήσουν στις 150 μ.β. επί των χορηγήσεων, δηλαδή στα 4 δισ. ευρώ περίπου.
Αυτό βέβαια προϋποθέτει να μην υπάρξει μεγάλη καθυστέρηση στην αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος, να ξεκινήσει η συζήτηση για το ελληνικό χρέος αλλά και να μην καταγραφεί σημαντική επιβάρυνση στην εγχώρια αγορά από το εξωτερικό περιβάλλον. Σε μια τέτοια περίπτωση θα υπάρξει σταθεροποίηση των καθυστερήσεων, ενώ η ΕΚΤ θα επαναφέρει το waiver για τα ελληνικά ομόλογα εξασφαλίζοντας φθηνότερη απευθείας χρηματοδότηση από τους μηχανισμούς της.
Μόνο από την αποδοχή των ελληνικών τίτλων ως ενεχύρων από την Ευρωτράπεζα μπορούν να μεταφερθούν περί τα 10 δισ. ευρώ από τον ELA της Τράπεζας της Ελλάδος στις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ, με ετήσιο όφελος 150 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, 10 δισ. ευρώ από τον ELA που έχουν εξασφαλιστεί με ακριβότερες εγγυήσεις λόγω της επιπλέον προμήθειας που καταβάλλεται προς το Δημόσιο για κάποιους τίτλους του (Pillar II) θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με καταθέσεις, νέες μικρές εκδόσεις ομολογιακών δανείων, αλλά και μέσω της απομόχλευσης, η οποία θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες.
Στα πλάνα αναδιάρθρωσης που έχουν υποβάλει στην Κομισιόν οι τράπεζες υπολογίζουν ότι εφέτος η επιστροφή καταθέσεων θα ανέλθει σε 7,5 δισ. ευρώ περίπου, αν δεν υπάρξει νέα επιδείνωση του κλίματος.
Πρόβλημα ο ELA
Περίπου δύο χρόνια χρειάστηκαν οι ελληνικές τράπεζες μετά το ξέσπασμα της πρώτης κρίσης ρευστότητας από την οποία επλήγησαν για να μηδενίσουν τη χρηματοδότησή τους από τον έκτακτο μηχανισμό στήριξης της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA).
Τον Ιούνιο του 2012, λόγω της αβεβαιότητας που είχε προκληθεί από τη διπλή εκλογική αναμέτρηση εκείνης της χρονιάς, ο δανεισμός μέσω του ELA διαμορφώθηκε σε 125 δισ. ευρώ περίπου, ώστε να αναπληρωθούν οι εκροές καταθέσεων, οι οποίες σε διάστημα μόλις ενάμιση μήνα είχαν φθάσει τα 18 δισ. ευρώ.
Στα μέσα του 2014 οι τράπεζες κατάφεραν μέσω της επιστροφής των καταθέσεων, της σταδιακής επανασύνδεσής τους με τις αγορές και του επιτυχούς δεύτερου κύκλου ανακεφαλαιοποίησής τους τον μηδενισμό αυτής της βοήθειας.
Ωστόσο το 2015 η πίεση επανήλθε. Οι αγορές ξανάκλεισαν, ενώ καταθέσεις 40 δισ. ευρώ διέρρευσαν μέσα σε λίγους μήνες. Οι απώλειες αναπληρώθηκαν από τον ELA, ο οποίος έφθασε τον Ιούνιο στα 90 δισ. ευρώ. Με τα επιπλέον των 40 δισ. ευρώ που αντλούνται απευθείας από την Ευρωτράπεζα, οι ελληνικές τράπεζες μπόρεσαν να σταθούν όρθιες. Μετά την επιβολή των capital controls και την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση του κλάδου το πλαφόν δανεισμού μέσω του ELA έχει υποχωρήσει στα 72 δισ. ευρώ. Ωστόσο ο δρόμος που πρέπει να καλυφθεί για επαναφορά στην κανονικότητα είναι ακόμη μακρύς.
