Η Ελληνική Κτηνιατρική Ακαδημία για την Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων δίνει στην δημοσιότητα μια σειρά από στοιχεία που σίγουρα προκαλούν ενδιαφέρον.
Η Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων (World Food Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, ημέρα που το έτος 1945 ιδρύθηκε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ.
Ετησίως, παράγονται παγκοσμίως περίπου 4 δισεκατομμύρια μετρικοί τόνοι τροφίμων, αλλά λόγω πτωχών πρακτικών στη συγκομιδή, αποθήκευση, μεταφορά, όπως επίσης σε επίπεδο αγοράς και καταναλωτή, 30-50% αυτών (1.2-2.0 δισεκατομμύρια τόνοι) απορρίπτονται.
Συγχρόνως, 1 δισεκατομμύριο άτομα υποσιτίζονται παγκοσμίως, μεταξύ αυτών 155 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών εμφανίζουν στασιμότητα ανάπτυξης, ενώ 40 εκατομμύρια άτομα πεθαίνουν από πείνα ετησίως.
Αντιθέτως, 300 εκατομμύρια ενήλικες είναι παχύσαρκοι, ενώ 41 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας μικρότερης των 5 ετών είναι υπέρβαρα. Έως το έτος 2020 η παχυσαρκία και οι επιπλοκές της θα ευθύνονται για το 72% των θανάτων παγκοσμίως.
Τα απορρίμματα τροφίμων στην Ευρώπη υπολογίζονται περί τους 90 έως 100 εκατομμύρια τόνους ετησίως και αναμένεται να αυξηθούν. Το μεγαλύτερο μερίδιο των απορριμμάτων τροφίμων προέρχεται από τα νοικοκυριά (42%), τον αγροτικό και τον τομέα επεξεργασίας τροφίμων (39%). Μια από τις αιτίες σε επίπεδο καταναλωτή είναι η έλλειψη πληροφόρησης και η σύγχυση όσον αφορά τη διάρκεια διατήρησης ενός τροφίμου, άλλες η προετοιμασία υπερ-μεγεθών μερίδων, η αγορά υπερβολικών ή/και μαζικών αγορών, συχνά συνδεδεμένων με τα πρότυπα εργασίας, το οποία μειώνουν το χρόνο ημερήσιας αγοράς τροφίμων.
Η διάρκεια διατήρησης ενός τροφίμου δηλώνεται είτε ως «ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας» (ανάλωση κατά προτίμηση) ή ως «τελική ημερομηνία ανάλωσης» (ανάλωση έως). Η ένδειξη «ανάλωση κατά προτίμηση» δηλώνει την ημερομηνία έως την οποία το τρόφιμο διατηρεί την αναμενόμενη ποιότητα. Το τρόφιμο είναι ακόμη ασφαλές προς κατανάλωση μετά την ημερομηνία «ανάλωση κατά προτίμηση». Τυπικά, η ημερομηνία «ανάλωση κατά προτίμηση» χρησιμοποιείται σε ένα ευρύ πεδίο τροφίμων, όπως κονσέρβες, κατεψυγμένα, ξηρά (μακαρόνια, ρύζι), συντηρούμενα σε θερμοκρασία δωματίου και άλλα τρόφιμα (λάδι, σοκολάτα κ.λ.π.). Αντιθέτως, στην περίπτωση τροφίμων τα οποία είναι μικροβιολογικώς ιδιαιτέρως ευαλλοίωτα και τα οποία, για τον λόγο αυτόν, ενδέχεται, έπειτα από σύντομο χρονικό διάστημα, να συνιστούν άμεσο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας αντικαθίσταται από την «τελική ημερομηνία ανάλωσης». Η «τελική ημερομηνία ανάλωσης» είναι η ημερομηνία μέχρι την οποία το τρόφιμο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια, δηλαδή να καταναλωθεί, μαγειρευτεί, επεξεργαστεί, υπό την προϋπόθεση ότι είχε αποθηκευτεί ορθώς. Αφού παρέλθει η τελική ημερομηνία ανάλωσης, το τρόφιμο θεωρείται μη ασφαλές. Τυπικά, η «τελική ημερομηνία ανάλωσης» χρησιμοποιείται σε νωπά, έτοιμα προς κατανάλωση και υπό ψύξη τρόφιμα, όπως κρέας, κιμάς, γάλα, γιαούρτι, μη παστεριωμένος χυμός φρούτων κ.λ.π.
Έρευνα της αγοράς των καταναλωτών σε 27 Ευρωπαϊκές χώρες το έτος 2012 έδειξε ότι μόνον το 36% των καταναλωτών ερμηνεύουν σωστά την έννοια της ένδειξης «ανάλωση κατά προτίμηση». Νεώτερη έρευνα (2015) αυξάνει το ποσοστό σε 40%, ενώ αντιστοίχως 24% πιστεύει ότι το τρόφιμο δεν είναι κατάλληλο για κατανάλωση, όταν φέρει την εν λόγω ένδειξη. Αναλόγως, ποσοστό 40% ερμηνεύει σωστά την έννοια της ένδειξης «ανάλωση έως» και 28% απαντά ότι το τρόφιμο μπορεί να καταναλωθεί μετά από την ημερομηνία ανάλωσης.
Οι κανόνες επισήμανσης υπάρχουν για να προστατεύουν τους καταναλωτές και να τους επιτρέπουν να επιλέγουν ενήμεροι τα τρόφιμα που αγοράζουν. Συνεπώς η επισήμανση δεν αφορά μόνο της αλυσίδα παραγωγής των τροφίμων, αλλά επίσης τα 500 εκατομμύρια καταναλωτών στην ΕΕ.
Τα Κράτη οφείλουν να προάγουν την εκπαίδευση επί των τροφίμων σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα, ώστε μαζί με τις τοπικές αρχές, τις επιχειρήσεις τροφίμων, τους λιανοπωλητές και τα ΜΜΕ να παρέχεται επαρκής πληροφόρηση ως προς την πρόληψη και μείωση των απορριμμάτων τροφίμων.
Σημειωτέον, η προβλεπόμενη αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού από 7 σε 9 δισεκατομμύρια άτομα το έτος 2050, θα απαιτήσει τουλάχιστον 70% αύξηση στην παροχή τροφίμων. Ολόκληρη αυτή η απαιτούμενη αύξηση μπορεί να επιτευχθεί εάν απλά σταματήσουμε την αναίτια σπατάλη τροφίμων!
Ο Πρόεδρος της Τάξης Δημόσιας Κτηνιατρικής Υγείας
και Προστασίας του Περιβάλλοντος
Σ.Β. Ραμαντάνης
