Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, οι διοπτροφόροι επισκέπτονται τον οπτομέτρη ή οφθαλμίατρό τους για τη συνταγογράφηση των γυαλιών οράσεως, τα οποία προμηθεύονται από καταστήματα παροχής υπηρεσιών οπτικής.
Ο κατάλληλος σκελετός επιλέγεται με τη βοήθεια εξειδικευμένου προσωπικού και λαμβάνονται οι απαραίτητες μετρήσεις, όπως η διακορική απόσταση, τα ύψη εφαρμογής, η κλίση του σκελετού και άλλες. Η κατασκευή των γυαλιών γίνεται κατά παραγγελία ενώ η ποιότητα του σκελετού, των οφθαλμικών φακών και η ακρίβεια της συνταγής ελέγχονται από τον οπτικό, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την τελική εφαρμογή κάθε νέου ζεύγους γυαλιών οράσεως στο πρόσωπο του πελάτη.
Τα τελευταία χρόνια, οι επιταχυνόμενοι ρυθμοί αύξησης του ηλεκτρονικού εμπορίου, έχουν διαφοροποιήσει τον τρόπο διακίνησης όλων των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των οπτικών ειδών (γυαλιά ηλίου, φακοί επαφής, υγρά καθαρισμού, γυαλιά οράσεως). Χαρακτηριστικά, στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου το 6% των σκελετών οράσεως αγοράστηκαν μέσω του διαδικτύου το 2013 (Brogan, 2014). Πρόσφατη επιστημονική μελέτη (Alderson, 2016) που οργανώθηκε από το Κολλέγιο Οπτομετρών της Μεγάλης Βρετανίας, αξιολόγησε την ποιότητα των γυαλιών οράσεως που αγοράστηκαν μέσω διαδικτύου, συγκριτικά με άλλα που αγοράστηκαν από καταστήματα οπτικών / οπτομετρών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Συνολικά αξιολογήθηκαν 309 γυαλιά οράσεως απο τα οποία τα μισά (154) αγοράστηκαν από διαδικτυακούς προμηθευτές ενώ τα υπόλοιπα από υπερ-καταστήματα (21%), ανεξάρτητα καταστήματα (33%) και εμπορικές αλυσίδες οπτικής-οπτομετρίας (46%), αντιπροσωπευτικό δείγμα του μεριδίου της αγοράς των οπτικών στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι συμμετέχοντες (33 διοπτροφόροι) διαχωρίστηκαν σε ομάδες σύμφωνα με τη συνταγή των γυαλιών τους (μονοεστιακά γυαλιά χαμηλών βαθμών, μονοεστιακά υψηλών βαθμών και πολυεστιακά) και κλήθηκαν να αγοράσουν 10 γυαλιά οράσεως ο κάθε ένας, από 5 καταστήματα οπτικών ειδών και από 5 ηλεκτρονικά καταστήματα με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Μέσω ερωτηματολογίου, βαθμολόγησαν τα γυαλιά, ως προς την όραση, την αισθητική των σκελετών και την ασφάλεια που τους παρείχαν. Παράλληλα, έμπειροι οπτικοί αξιολόγησαν την ποιότητα των σκελετών, των οφθαλμικών φακών, την εμφάνιση και την εφαρμογή του σκελετού στο πρόσωπο, ενώ μετρήθηκε η ακρίβεια εκτέλεσης της συνταγής σύμφωνα με τα πρότυπα ασφαλείας (ISO) για τη διόρθωση των διαθλαστικών σφαλμάτων.
Βαθμολόγηση και αξιολόγηση γυαλιών οράσεως
Τα γυαλιά οράσεως που αγοράστηκαν από οπτικά καταστήματα εμφάνισαν καλύτερη εφαρμογή του σκελετού (30%) σε σύγκριση με τις διαδικτυακές αγορές (13%) και καλύτερους οφθαλμικούς φακούς, ενώ η βαθμολογία υπέρ των καταστημάτων ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στις υψηλές (δυσκολότερες) συνταγές και στα πολυεστιακά γυαλιά οράσεως. Το μέσο κόστος των γυαλιών που αγοράστηκαν ηλεκτρονικά (£73) ήταν σημαντικά χαμηλότερο απο εκείνο που διατέθηκε στα οπτικά καταστήματα (£125), γεγονός που συσχετίζεται με τη χαμηλότερη ποιότητα των προϊόντων που αγοράστηκαν διαδικτυακά. Το 79% των διοπτροφόρων δήλωσε ότι θα αγόραζε τα επόμενα γυαλιά οράσεως από οπτικό κατάστημα, ενώ το 21%, θα επέλεγε το διαδίκτυο λόγω της καθαρότητας των τιμών, των χαμηλότερων χρεώσεων και την απουσία της «πίεσης για αγορά».
Οι συμμετέχοντες χαρακτήρισαν τα γυαλιά ώς «μη αποδεκτά» ή «μη ασφαλή» με ποσοστά 19% και 6% αντίστοιχα, με σημαντικά περισσότερα εκείνα απο ηλεκτρονικές αγορές (30%) σε σχέση με τις αγορές από καταστήματα (10%). Βασική αιτιολόγηση ήταν η κακή εφαρμογή του σκελετού και η φτωχή αισθητική παρά η καθαρότητα στην ίδια την όραση, όπως θα περίμεναν οι επαγγελματίες οφθαλμικής υγείας.
Το 7% του συνόλου των γυαλιών οράσεως της μελέτης βρέθηκαν εκτός των προβλεπόμενων ανοχών του Βρετανικού προτύπου (BS EN ISO 21987:2009) όσον αφορά την ισχύ των οφθαλμικών φακών, τον άξονα κυλίνδου, την ισχύ του κοντινού addition, τη θέση δεξιού και αριστερού φακού κ.α. Τόσο στα μονοεστιακά όσο και στα πολυεστιακά γυαλιά οράσεως, βρέθηκαν αποκλίσεις από τα κέντρα εφαρμογής, σφάλματα που ήταν περισσότερα στις διαδικτυακές αγορές και αποδόθηκαν στην λανθασμένη μέτρηση διακορικής απόστασης και ύψους εφαρμογής.
Συστάσεις - Συμπεράσματα
Η αγορά γυαλιών οράσεως από το διαδίκτυο δεν εξασφαλίζει την ακρίβεια στη λήψη των μετρήσεων, τη σωστή επιλογή σκελετού σύμφωνα με τη δεδομένη συνταγή του πελάτη, ούτε την τελική εφαρμογή στο πρόσωπό του, καθώς οι μετρήσεις λαμβάνονται, αν λαμβάνονται, με ευθύνη του αγοραστή και με ποικίλους τρόπους (από προηγούμενα γυαλιά, από φωτογραφία, απο τρίτο άτομο κ.α). Τα ηλεκτρονικά καταστήματα οφείλουν να παρέχουν προειδοποίηση προς τον αγοραστή για τους πιθανούς κινδύνους ατυχημάτων ή προβλημάτων στην οδήγηση, καθώς η προσεγγιστική εκτίμηση του κέντρου και του ύψους εφαρμογής των φακών, ιδιαίτερα στους πολυεστιακούς σχεδιασμούς, μπορεί να επιφέρει «θόλωση» στο κατώτερο τμήμα του οπτικού πεδίου και παραμορφώσεις στην περιφέρεια των οφθαλμικών φακών, με αποτέλεσμα τη συχνή εμφάνιση ενοχλητικών συμπτωμάτων κοπιωπίας.
Στα καταστήματα παροχής οπτικών προϊόντων θα πρέπει να αφιερώνεται επαρκής χρόνος για μετρήσεις και εφαρμογή του σκελετού στο πρόσωπο του πελάτη, ενώ η εφαρμογή των πολυεστιακών θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από οπτικό-οπτομέτρη, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι μη αποδεκτές εφαρμογές.
Ο κύριος ερευνητής της μελέτης και καθηγητής του τμήματος Επιστημών της Όρασης στο Πανεπιστήμιο του Bradford, David Elliott, επισημαίνει οτι: «Τα αποτελέσματα της έρευνας θα βοηθήσουν τους διοπτροφόρους να κατανοήσουν τις πιθανές επιπλοκές απο γυαλιά που δεν αγοράζονται με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό για τις υψηλές συνταγές και για τους χρήστες πολυεστιακών και διπλεστιακών γυαλιών, κυρίως για την περίπτωση των ηλικιωμένων, καθώς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων και πτώσεων σε αυτή την ομάδα σε περίπτωση μη ικανοποιητικής εφαρμογής».
Αν και τα δεδομένα σχετικά με την πρωτοβάθμια εξέταση της όρασης στην Ελλάδα διαφέρουν σημαντικά σε σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο, τα ευρήματα θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν απο τους Έλληνες καταναλωτές που επιλέγουν την ηλεκτρονική αγορά γυαλιών οράσεως. Η φυσική παρουσία του πελάτη κατά την παραγγελία και την παραλαβή των γυαλιών του, είναι απαραίτητη τόσο για τη σωστή ενημέρωση σχετικά με την ορθή χρήση των γυαλιών (κατάλληλη απόσταση, φωτισμός, συντήρηση), όσο και για τις απαραίτητες ρυθμίσεις στο πρόσωπό του, οι οποίες είναι καθοριστικής σημασίας για τη λειτουργική όραση που παρέχουν όλα τα γυαλιά οράσεως αλλά κυρίως για τα πολυεστιακά, διπλεστιακά ή μεσαίας όρασης γυαλιά.
