Την ύπαρξη ενός αχανούς δικτύου υπόγειων τούνελ και θαλάμων επιβεβαίωσαν αρχαιολογικές έρευνες στην Mitla, μια σημαντική τοποθεσία των Ζαποτέκων, ενός ιθαγενούς προκολομβιανού πολιτισμού που άνθησε στην Κοιλάδα της Οαχάκα, στην Κεντρική Αμερική.
Η ομάδα από τον Σύνδεσμο για την Αρχαιολογική Έρευνα και Εξερεύνηση ARX και το έργο με το όνομα Lyobaa, προσφέρει τα πρώτα αδιάσειστα στοιχεία για αυτό που οι αρχαιολόγοι υποπτεύονταν χρόνια: Έναν κρυμμένο υπόγειο λαβύρινθο που μπορεί να χρησίμευε ως πύλη για τον Κάτω Κόσμο για τους Ζαποτέκους.
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε προηγμένη γεωφυσική τεχνολογία και ραντάρ διάτρησης του εδάφους, τομογραφία ηλεκτρικής αντίστασης και σεισμικής τομογραφίας,
H Mitla, στην κεντρική κοιλάδα της Οαχάκα, 40 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης Οαχάκα, ήταν ένα κέντρο τελετουργιών για τον πολιτισμό των Ζαποτέκων. Μετά την κατάρρευση του πολιτισμού Monte Albán γύρω στο 750 μ.Χ., η Mitla αποτέλεσε τη νέα θρησκευτική και πολιτική πρωτεύουσα. Η Mitla έφτασε στο αρχιτεκτονικό της απόγειο ανάμεσα στον 8ο και τον 15ο αιώνα μ.Χ.
Η τοποθεσία είναι γνωστή και την αρχιτεκτονική των μνημείων της, ειδικά την περίτεχνη γεωμετρική χαρακτική στους βράχους, τη Grecas, η οποία βρίσκεται τόσο στους εσωτερικούς, όσο και τους εξωτερικούς τοίχους των μνημείων της.
Ο αρχαιολογικός χώρος απαρτίζεται από τέσσερις κύριες ομάδες δομών: Την Ομάδα των Ναών, την Ομάδα των Κιόνων, την Ομάδα των Πλίνθων, την Ομάδα της Χαράδρας και την Ομάδα του Νότου.
Αν και το αρχιτεκτονικό ύφος καθεμίας διαφέρει, η τοποθεσία είναι γνωστή για τις ογκώδεις πέτρινες κατασκευές και τους μεγάλους υπόγειους τάφους, ειδικά στην περιοχή της Ομάδας των Κιόνων.
Μυστικά θαμμένα κάτω από τη γη
Παρά τις πολυάριθμες ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί στον χρόνο, οι υπόγειες δομές της Mitla έχουν παραμείνει ανεξερεύνητες.
Αφηγήσεις των Ισπανών κατακτητών του 16ου και του 17ου αιώνα, ειδικά του Francisco Burgoa, ιστορικού του Δομινικανού Τάγματος, αναφέρουν έναν εκτενή υπόγειο λαβύρινθο, ο οποίος θεωρούταν από τους Ζαποτέκους ως πύλη για τον Κάτω Κόσμο.
Τέσσερις θάλαμοι κάτω από τους ναούς της Mitla, ήταν ταφικοί χώροι για υψηλόβαθμους ιερείς και βασιλείς, και συνδέονταν με μια κοιλότητα που εκτεινόταν για χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος.
Το 2022, το έργο Lyobaa, από το Εθνικό Ινστιτούτο Ιστορίας και Ανθρωπολογίας του Μεξικό (INAH), το Αυτόνομο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Μεξικό (UNAM), τον Σύνδεσμο για την Αρχαιολογική Έρευνα και Εξερεύνηση ARX, ξεκίνησε την πρώτη, σύγχρονη εξερεύνηση του υπόγειου χώρου της Mitla με την αξιοποίηση μη παρεμβατικών τεχνικών.
Η αρχαιολογική ομάδα εστίασε στη χαρτογράφηση του υπόγειου τοπίου ώστε να εντοπίσει κενά ή ανωμαλίες που θα υποδείκνυαν την κατασκευή τούνελ και έργων από ανθρώπους ή την ύπαρξη φυσικών κοιλοτήτων. Οι μελέτες της πρώτης ανασκαφικής περιόδου εστίασαν στην Ομάδα του Ναού και την Ομάδα των Κιόνων.
Η χρήση ραντάρ διάτρησης εδάφους, αποκάλυψε ένα σημαντικό κενό περίπου 6 μέτρων κάτω από τον Ναό του Αγίου Απόστολου Παύλου.
O θάλαμος αυτός, μήκους 15 επί 15 μέτρα, ίσως συνδέεται με βαθύτερες και ανεξερεύνητες κοιλότητες. Στην Ομάδα των Κιόνων, γεωφυσικές σαρώσεις έχουν ταυτοποιήσει ένα σύμπλεγμα από τούνελ και θαλάμους, υποδηλώνοντας μια προγενέστερη φάση κατασκευών του Παλατιού των Κιόνων, ίσως του 8ου ή του 9ου αιώνα π.Χ.
Η δεύτερη περίοδος των ανασκαφών επεκτείνει την ανακάλυψη
Το 2023, το έργο «Lyobaa» διεύρυνε την έρευνά του, περιλαμβάνοντας τις ομάδες του Πλίνθου, της Χαράδρας και του Νότου. Τα ευρήματα από τη δεύτερη περίοδο επαληθεύουν ένα δίκτυο επικοινωνίας των υπόγειων χώρων κάτω από όλα τα σημαντικά αρχιτεκτονικά σύνολα στον αρχαιολογικό χώρο της Mitla.
Στο σύμπλεγμα του Ναού, η ερευνητική ομάδα αξιοποίησε σεισμική τομογραφία προκειμένου να προσδιορίσει τις υπόγειες δομές, αναγνωρίζοντας περισσότερα τούνελ που ίσως συνδέονται με τους θαλάμους κάτω απ’ την εκκλησία.
Παρόμοια, η ομάδα της Χαράδρας, αποκάλυψε την πιθανότητα ύπαρξης ταφικών θαλάμων, μελετώντας μια ανωμαλία στο έδαφος που μοιάζει με τούνελ και η οποία εκτείνεται κάτω από ένα απ’ τα μεγαλύτερα αίθρια.
Οι ανακαλύψεις αυτές ταιριάζουν με προγενέστερα ευρήματα στην Ομάδα των Κιόνων, όπου θεωρείται πως, τα τούνελ και οι θάλαμοι συνδέουν πολλές από τις σημαντικότερες δομές του σημείου.
Κάτω από την πυραμίδα της Ομάδας του Πλίνθου, οι σεισμικές σαρώσεις αποκάλυψαν δύο μεγάλους ορθογώνιους θαλάμους, καθένας τους περίπου 3 έως 4 μέτρα, οι οποίοι συνδέονται με γωνιακά τούνελ.
Η ανακάλυψη αυτή εμπλουτίζει τον ολοένα αυξανόμενο όγκο στοιχείων που υποστηρίζουν ότι οι Ζαποτέκοι άλλαξαν πολύ τον υπόγειο χώρο της Mitla.
