Ο Βενέζης υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες πεζογράφους και ακαδημαϊκούς. Εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα και την Τράπεζα της Ελλάδος. Διώχτηκε για τις ιδέες του κατά τη δικτατορία του Μεταξά, ενώ στα χρόνια της γερμανικής κατοχής συνελήφθη και κλείστηκε στο «Μπλοκ C» των φυλακών Αβέρωφ, απ’ όπου απελευθερώθηκε μετά από παρέμβαση του Αρχιεπίσκοπου Δαμασκηνού.
Έμεινε στην ιστορία κυρίως για την καταγραφή της πικρής μνήμης του μικρασιατικού πολέμου. Χαρακτηριστικά μυθιστορήματά του είναι τα: «Γαλήνη», «Αιολική Γη» «Έξοδος» και «Ο Ωκεανός». Πέθανε το 1973 στην Αθήνα. Από τους 3.000 αιχμαλώτους των Κυδωνιών επέστρεψαν μόνο 23 Τα τάγματα εξόντωσης των Ελλήνων «Το νούμερο 31328» υπήρξε το πρώτο μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη, ένα βιβλίο-ντοκουμέντο για τις δύσκολες στιγμές που πέρασε ο συγγραφέας στα κάτεργα της Ανατολής, όταν ήταν αιχμάλωτος στα τούρκικα τάγματα εργασίας. Γεννημένος στο Αϊβαλί το 1904, έζησε τους διωγμούς και τον ξεριζωμό των ελλήνων της Μικρασίας. Με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατέφυγε με τη μητέρα και τα αδέρφια του στη Μυτιλήνη, αλλά επέστρεψαν το 1919. Τρία χρόνια αργότερα, ο νεαρός Ηλίας Μέλλος (όπως ήταν το πραγματικό του όνομα) βρίσκεται στο επίκεντρο της τραγωδίας. Αν και η οικογένεια του καταφέρνει να φύγει αλώβητη από τη Μικρά Ασία, ο ίδιος δεν προλαβαίνει να επιβιβαστεί στο πλοίο. Αιχμαλωτίζεται από τους Τούρκους που τον στέλνουν στα βάθη της Μικράς Ασίας να υπηρετήσει στα τάγματα θανάτου, τα γνωστά, «αμελέ ταμπουρού». Επρόκειτο για τάγματα εργασίας στα οποία σύρονταν Αρμένιοι και “Ελληνες χριστιανοί για να δουλέψουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες σε ορυχεία και στην κατασκευή δημοσίων έργων. Ο Βενέζης ήταν από τους ελάχιστους που κατάφεραν να γλιτώσουν «Το νούμερο 31328» ήταν ο αριθμός του Βενέζη στα τάγματα εργασίας. Το βιβλίο αποτελεί ένα χρονικό των κακουχιών και βασανιστηρίων που βίωσαν οι Έλληνες αιχμάλωτοι στα χέρια των Τούρκων, που στην πραγματικότητα εφάρμοζαν πρόγραμμα εξόντωσης. Για 14 μήνες ο συγγραφέας ζούσε καθημερινά τον εξευτελισμό, την πείνα, το κρύο και τη συστηματική κακομεταχείριση. Οι περισσότεροι αιχμάλωτοι πέθαιναν. Αυτός ήταν άλλωστε ο απώτερος στόχος των Τούρκων. Ο Βενέζης ήταν ένας από τους ελάχιστους που κατάφεραν να επιβιώσουν. Το 1923 αφέθηκε ελεύθερος και επέστρεψε στην οικογένειά του στη Λέσβο. Πέθανε στις 3 Αυγούστου του 1973, σε ηλικία 69 ετών. Ο ίδιος το 1945 θα γράψει: «Το βιβλίο τούτο είναι γραμμένο με αίμα». Ένας κριτικός σημείωνε κάποτε για το ύφος του: «Έχει κάτι απ” τη φονική λαμπρότητα των πολεμικών όπλων, τη φονική λαμπρότητα του αδυσώπητου φωτός. Αλλά εγώ δε μιλώ για το ύφος. Λέω για την καυτή ύλη, για τη σάρκα που στάζει το αίμα της και πλημμυρίζει τις σελίδες του…αν βγεις στα τρίστρατα και ρωτήσεις τους μάρτυρες, αυτούς που τα κορμιά τους βασανίστηκαν, ενώ πάνω τους σαλάγιζε ο θάνατος —και είναι τόσο εύκολο να τους βρεις, η εποχή μας φρόντισε και γέμισε τον κόσμο— αν τους ρωτήσεις, θα μάθεις πως τίποτα, τίποτα δεν υπάρχει πιο βαθύ και πιο ιερό από ένα σώμα που βασανίζεται.» Το σπίτι του Ηλία Βενέζη στο Αϊβαλί ...
