Με αργά και σταθερά βήματα, ακόμη κι αν η ελληνική οικονομία εξέλθει από το τρίτο μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018, αναμένεται σύμφωνα με τις εκτιμήσεις να γίνει η πλήρης άρση των capital controls, τα οποία σε περίπου 70 ημέρες κλείσουν 3 χρόνια «ζωής».
Τραπεζικές πηγές τονίζουν ότι για να σφραγιστεί η απελευθέρωση των τραπεζικών συναλλαγών εντός και εκτός συνόρων θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μία σειρά από βήματα για τις ελληνικές τράπεζες.
Οι ίδιες πηγές τοποθετούν την πλήρη άρση των περιορισμών στα τέλη του 2018, το αργότερο εντός του πρώτου τριμήνου του 2019. Βέβαια, υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η άρση πρέπει να επιτευχθεί όσον το δυνατόν γρηγορότερα μετά την λήξη του τρέχοντος μνημονίου προκειμένου να σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στους επενδυτές αλλά και στους καταθέτες.
Ωστόσο, για να επιτευχθεί ο επιθυμητός για ολόκληρο το φάσμα της οικονομίας (κυρίως για τις επιχειρήσεις) στόχος πρέπει να υλοποιηθεί ένα πλέγμα από προαπαιτούμενα, τα οποία θα επιτρέψουν στις εποπτικές αρχές εντός και εκτός Ελλάδας να επισφραγίσουν την πλήρη απελευθέρωση των κεφαλαιακών περιορισμών και την επιστροφή στην κανονικότητα.
Τα 5 προαπαιτούμενα
1) Μηδενισμός του ELA: Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει να αποπληρώσουν το σύνολο των δανείων που έχουν λάβει από τον Έκτακτο Μηχανισμό Ρευστότητας (ELA) της Τράπεζας της Ελλάδος. Είναι γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες επιταχύνουν τον ρυθμό αποπληρωμής – η Εθνική έχει ήδη εξοφλήσει τον λογαριασμό – με στόχο έως το τέλος του 2018, το αργότερο το πρώτο δίμηνο του 2019 η έκθεσή τους στον ELA να έχει μηδενισθεί. Μόλις τον περασμένο μήνα μείωσαν κατά 1,5 δισ. ευρώ και η συνολική έκθεσή τους στον ακριβό μηχανισμό ρευστότητας περιορίσθηκε στα 13,55 δισ. ευρώ.
2) Αύξηση καταθέσεων: Πρόκειται για το πιο δύσκολο, όπως το χαρακτηρίζουν και οι ίδιοι οι τραπεζίτες, προαπαιτούμενο. Έως σήμερα και παρά τις προσπάθειες στο μέτωπο της χαλάρωσης των capital controls, της εξαφάνισης των σεναρίων περί Grexit και κατάρρευσης κάποιας τράπεζας, η εμπιστοσύνη των καταθετών δεν έχει αποκτήσει ρίζες. Τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι η επιστροφή στο γκισέ γίνεται με το σταγονόμετρο και το αποδίδουν αφενός μεν στην έλλειψη εμπιστοσύνης για όσους διαθέτουν καταθέσεις αφετέρου δε στην έλλειψη πλεονάζοντος εισοδήματος, κυρίως από την πλευρά των νοικοκυριών. Όσο για τα χρήματα που έφυγαν προς τις τράπεζες του εξωτερικού η επιστροφή -πλην αυτών που έχουν οι επιχειρήσεις- θεωρείται δύσκολη.
3) Κερδοφορία: Οφείλουν να επιδείξουν σταθερή κερδοφορία τα επόμενα τρίμηνα έτσι ώστε να εδραιώσουν την πεποίθηση ότι παρά τα σημαντικά προβλήματα των μη εξυπηρετούμενων δανείων εισέρχονται σε σταθερό έδαφος. Βέβαια, η ενίσχυση της κερδοφορίας τους είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πορεία της ελληνικής οικονομίας και την αύξηση του ΑΕΠ.
4) Ρευστότητα: Να υπάρξει για ικανοποιητικό χρονικό διάστημα σταθερή και αυξανόμενη πρόσβασή τους στις διεθνείς αγορές χρήματος, με στόχο την άντληση φθηνής ρευστότητας. Κι εδώ κρίσιμο ποιοτικό και όχι ποσοτικό μέγεθος αποτελεί η διατηρησιμότητα του waiver, τουλάχιστον μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τους οίκους αξιολόγησης που θα φέρουν τη χώρα σε επενδυτική βαθμίδα.
5) Μείωση των NPLs: Μπορεί οι ελληνικές τράπεζες να περνούν με επιτυχία τα stress test, γεγονός που τις θωρακίζει έναντι κινδύνων ωστόσο το πλαίσιο στο οποίο οφείλουν να κινηθούν τους επόμενους μήνες – και τα επόμενα χρόνια – ως προς την μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα γίνει περισσότερο αυστηρό και πιεστικό. Πρέπει λοιπόν μέχρι το τέλος του 2018 να… τολμήσουν με ριζικές λύσεις (πωλήσεις, ρυθμίσεις, άνοιγμα των πλειστηριασμών) μία πιο επιθετική μείωση των κόκκινων δανείων προκειμένου να εξυγιάνουν – στο μέτρο του εφικτού – τους ισολογισμούς τους και να καταγράψουν θετική πορεία στην κερδοφορία τους.
