Σ’ ένα για πάντα μετασχηματισμένο αστικό και κοινωνικό τοπίο που έχουν δημιουργήσει η οικονομική και η προσφυγική κρίση, καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες,φιλόσοφοι, πολεοδόμοι και φοιτητές/τριες του Πανεπιστημίου IUAV της Βενετίας, συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν για το δημόσιο χώρο ως πολιτικό χώρο, το ρόλο και τη λειτουργία του, το δικαίωμα στην πόλη, τις εικαστικές παρεμβάσεις και την ιδιότητα του πολίτη. Η συζήτηση αξιοποίησε τη δομή και τη χωρική οργάνωση της αρχαίας αγοράς, με εισαγωγικές ομιλίες, μικρότερες παρεμβάσεις, δράσεις που επινοήθηκαν από τους φοιτητές/τριες και ευκαιρίες για ποικίλες μορφές συμμετοχής και ψήφου.
Βασικά σημεία της συζήτησης που τέθηκαν από τους συντονιστές.
Simona Morini
“Διότι απ’ τα σηκωμένα δεξιά χέρια όλου του λαού τρικύμισε ο αιθέρας, καθώς έπαιρναν την απόφαση αυτή “(έφριξεν αιθήρ). Έτσι περιγράφει ο Αισχύλος στις Ικέτιδες μια ψήφο στην Αγορά. Το ρήμα «φρύσσω» χρησιμοποιούταν επίσης στα αρχαία ελληνικά για να περιγράψει τα στάχυα του σιταριού που ταλαντεύονται στον αέρα, κινούμενες στρατιωτικές λόγχες και σηκωμένες τρίχες.
H ψηφοφορία, στην Αγορά, ήταν συναρπαστική, ενσωμάτωνε το πάθος για την πολιτική, τη συλλογική δράση, για συζήτηση και λήψη αποφάσεων στο δημόσιο χώρο. Ήταν -και είναι- ο πυρήνας της δημοκρατίας και της “piazza”στο δυτικό κόσμο.
Υπάρχει αυτό το πάθος ακόμη σήμερα; Ποια είναι η λειτουργία του δημόσιου χώρου;
Πώς μπορούμε να φανταστούμε και να διαμορφώσουμε τη σχέση μεταξύ φυσικών και εικονικών χώρων;
Πώς μπορούμε να ορίσουμε «την ιδιότητα του πολίτη»; Δεν είναι απαραίτητο να εκπαιδευτεί κάποιος για να γίνει πολίτης, όπως γινόταν στην αρχαιότητα; Και πώς να το κάνουμε αυτό;
Μπορούμε να επαναπροσδιορίσουμε την ιδέα της ιδιότητας του πολίτη, την ιδέα της λήψης αποφάσεων, την ιδέα της ίδιας της δημοκρατίας, με τον επανασχεδιασμό του δημόσιου χώρου;
Με τι πρέπει να μοιάζει μία σύγχρονη Αγορά;
Marcello Balbo: Δημόσιος Χώρος και αστικότητα (Ιδιότητα του πολίτη)
Στη σύγχρονη πόλη, και πιθανότατα ακόμη και στην πόλη του παρελθόντος, δεν υπήρξε ποτέ δημόσιος χώρος. Ακόμη και η Ελληνική Αγορά ήταν κλειστήσεμεγάλομέροςτουπληθυσμού της πόλης. Ό, τι αναφέρεται, ως δημόσιος χώρος σήμερα, είναι στην πραγματικότητα μια ποικιλία χώρο- χρόνων για συναντήσεις διαφορετικών συλλογικοτήτων, οι οποίος χρησιμοποιούνται διαφορετικά ανάλογα με το ποιοι είναι οι χρήστες και του πότε χρησιμοποιούν αυτούς τους χωρο-χρόνους.
Στην πόλη του σήμερα υπάρχουν πολλές συλλογικότητες, πολλές από οποίες διαμορφώνονται από τις πολλές και ποικίλες κοινότητες μεταναστών που ζουν εκεί και φέρουν μια αστική κουλτούρα που είναι απίθανο να ταιριάζει με αυτή που συνοψίζει/ εται από την ευρωπαϊκή πόλη.
Ποιο είναι το νόημα των δημοσίων χώρων της ευρωπαϊκής πόλης για τις νέες αυτές πολλαπλές και ποικίλες αστικές συλλογικότητες;
Τι ρόλο παίζει ο δημόσιος χώρος στην οικοδόμηση της αίσθησης του τόπου (civitas) και της πολιτικής συνείδησης (δήμος) για εκείνους που φθάνουν από αλλού;
Είναι ορθή η σκέψη ότι το ίδιο το γεγονός της διευκόλυνσης της συνάντησης των ξένων κάνει τους δημόσιους χώρους τόπους για τη διαμόρφωση κοινών αξιών, της ιδιότητας του πολίτη, της κοινωνικής ένταξης, της συμμετοχής και της πολιτική εμπλοκής;
Είναι αλήθεια ότι ο αστικός δημόσιος χώρος ιδιωτικοποιείται λόγω της αυξανόμενης πολυμορφίας των πολιτισμών που τον χρησιμοποιούν, χάνοντας έτσι τη δημόσια και συλλογική του διάσταση;
Συχνά αναφέρεται ότι ο δημόσιος χώρος έχει μια οικουμενική αξία επί της οποίας στηρίζεται η ουσία της πόλης ως τόπο συνάντησης, ανταλλαγής, διαλόγου και συζήτησης. Ισχύει αυτό για κάθε πόλη, συμπεριλαμβανομένης μιας πόλης στην Κίνα, την Ινδία, τις Αραβικές χώρες, την Αφρική ή τη Λατινική Αμερική;
Laura Fregolent: Το δικαίωμα στην πόλη, στη στέγαση, στην ποιότητα ζωής
Η βελτίωση της ποιότητας των χώρων διαβίωσης απαιτεί πρώτα την εργασία των αρχιτεκτόνων και των πολεοδόμων: το project είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να κινητοποιήσει τους ανθρώπους, για να οικοδομήσουμε μια πολλαπλή πόλη χωρίς σύνορα. Η συλλογική και η συμμετοχική δράση μπορεί να καθοδηγήσει το σχεδιασμό, να τοποθετήσει τον άνθρωπο στο επίκεντρο του project, μπορεί να βοηθήσει να χτιστούν χώροι διαβίωσης πιο περιεκτικοί και βιώσιμοι. Για αυτό το λόγο οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι πρέπει να επιδείξουν την ικανότητα τους να ακούσουν και να είναι σε θέση να μεταφράσουν την δημόσια δράση σε ένα νέο πρότζεκτ για την πόλη.
Χρειάζεται να μιλήσουμε σήμερα για το «δικαίωμα στην πόλη»; Γιατί; Ποια είναι τα ζητήματα και τα προβληματικά ερωτήματα που θέτουν υπό αμφισβήτηση το δικαίωμα των πολιτών στην πόλη; Πώς θα ευαισθητοποιήσουμε τη δημόσια διοίκηση σε αυτή τη νέα κουλτούρα; Πώς θα καθιερώσουμε έναν εποικοδομητικό ρόλο μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής, των πολεοδόμων και της επιστημονικής έρευνας;
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος που οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι πρέπει να έχουν σήμερα; Υπάρχει χώρος για το σχεδιασμό
«συνηγορίας»; Σε μια κατάσταση κρίσης ή σε ένα πλαίσιο ανεπάρκειας των πόρων, τι μπορούμε και τι πρέπει να κάνουμε;
Αγγελική Αυγητίδου: Δημόσιος χώρος και εικαστικές παρεμβάσεις
Η άποψη πως η δημόσια σφαίρα συμβάλλει σε μια δημοκρατική συζήτηση και πως ο δημόσιος χώρος είναι η φυσική έκφραση αυτής της συζήτησης έχει ήδη επικριθεί ως ιδεαλιστική και στηριζόμενη σε μια σειρά αποκλεισμών. Τα θέματα της πρόσβασης και της επιλεξιμότητας, της αύξησης των ιδιωτικοποιήσεων του δημόσιου χώρου και της επιτήρησης και του έλεγχου του, έχουν καταστήσει το δημόσιο χώρο λιγότερο δημόσιο.
Η οικονομική κρίση, η μετανάστευση των προσφύγων και η προσωρινή κατοχή του δημόσιου χώρου των ευρωπαϊκών πόλεων, έχουν κάνει τα προαναφερθέντα ζητήματα περισσότερο εμφανή. Καλλιτέχνες, καλλιτεχνικές ομάδες και συλλογικότητες στην Ελλάδα έχουν ανταποκριθεί με διάφορους τρόπους στην οικονομική, κοινωνική και προσφυγική κρίση, κατά καιρούς διοργανώνοντας guerilla performances και παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο. Αυτές οι αιφνιδιαστικές δράσεις τείνουν να διαταράξουν την καθημερινή ομαλότητα ή συνομιλούν με την καθημερινότητα, προκειμένου να εξετάσουμε την προσφυγική κρίση και τις έννοιες του ξένου, του ανήκειν και της ξενοφοβίας.
Πόσο δημόσιος είναι ο δημόσιος χώρος σήμερα;
Πόσο ανοικτοί είμαστε στη συνάντησή μας στο δημόσιο χώρο και ποιο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η τέχνη στο να καταστεί ο δημόσιος χώρος περισσότερο δημόσιος;
Υπάρχει μια ανατρεπτική δυνατότητα στις εικαστικές παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο εκεί;
Τι μπορεί να προτείνει η τέχνη που δεν μπορεί να το κάνει η πολιτική; Τι περιμένουμε από τις εικαστικές παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο;
Η Αγγελική Αυγητίδου ήταν, από μέρος του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, το μέλος της συντονιστικής ομάδας, μαζί με τους Marcello Balbo, τη Laura Fregolent και τη Simona Morini, όλοι τους καθηγητές του Πανεπιστημίου IUAV της Βενετίας. Οι φοιτητές του μαθήματος της Φιλοσοφίας του προαναφερθέντος Πανεπιστημίου έλαβαν μέρος στη συζήτηση, μαζί με τους προσκεκλημένους ομιλητές Gaia Redaelli από την αρχιτεκτονική ομάδα της PAX-Patios de la Axerquía και του Mohammed Salhi από το Δήμο της Βενετίας. Στους συμμετέχοντες συμπεριλαμβανόταν επίσης η Αννίτα Κουτσονάνου από τον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, απόφοιτοι του IUAV και πολυάριθμοι επισκέπτες του ελληνικού περιπτέρου.
Το εργαστήριο / συμπόσιο προετοιμάστηκε σε συνεργασία με τους φοιτητές του IUAV και συμπεριλάμβανε προπαρασκευαστικές συναντήσεις μέσω Skype και μια φυσική συνάντηση στη Βενετία. Πριν από την είσοδο, οι επισκέπτες του περιπτέρου κλήθηκαν να ψηφίσουν αν ήθελαν να συμμετάσχουν. Μέσα στο περίπτερο, στήθηκαν αφίσες με τα κύρια σημεία της συζήτησης, έτσι ώστε οι επισκέπτες να μπορούν ανά πάσα στιγμή να σχετιστούν με αυτή. Μια άλλη μορφή της συμμετοχής συστάθηκε από τους φοιτητές της Γραφιστικής, προκειμένου να καταγράψουν τη γνώμη των επισκεπτών για τη σημασία των θεμάτων που συζητούνται. Η συζήτηση ξεκινούσε με μία σύντομη εισαγωγή για τα παρακάτω αναφερόμενα σημεία από τους συντονιστές. Πριν από κάθε εισαγωγή μια ομάδα τριών φοιτητών θεάτρου παρέβαινε απαγγέλοντας αποσπάσματα από την ελληνική φιλοσοφία σε διάφορες γλώσσες.
Η συζήτηση ήταν ζωηρή, με αποτέλεσμα πολλοί επισκέπτες να παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο περίπτερο, και η συνάντηση να συνεχίζει για άλλη μία ώρα από το προγραμματισμένο. Μια δεύτερη εκδήλωση με περισσότερους προσκεκλημένους θα λάβει μέρος στο Πανεπιστήμιο IUAV το φθινόπωρο. Τα αποτελέσματα θα εκδοθούν σε μία online δημοσίευση.
archisearch
