H δολοφονία ενός ηγέτη ήταν πάντα ένα ισχυρό πολιτικό μέσο. Πέντε 5 όμως απόπειρες μπόρεσαν και άλλαξαν τον ρου της ιστορίας.
Από τα αρχαία χρόνια, η δολοφονία ήταν ένα από τα πιο αποτελεσματικά πολιτικά και στρατιωτικά μέσα. Σε εποχές που τα έθνη συσπειρώνονταν γύρω από τον ηγέτη τους και οι τύχες τους ήταν αλληλένδετες, η εξουδετέρωση ενός βασιλιά ή ενός στρατάρχη ήταν αρκετή για να κριθεί το αποτέλεσμα μιας αντιπαλότητας.
Ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας και ο Ιούλιος Καίσαρας είναι από τα πιο γνωστά παραδείγματα στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Περίπου χίλια χρόνια αργότερα, οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες, θεωρώντας τον εαυτό τους Καίσαρα φρόντισαν να συνεχίσουν την παράδοση του Ελληνιστικού και Ρωμαϊκού κόσμου δολοπλοκώντας και συχνά καταφεύγοντας στη δολοφονία για να αναδειχθούν στην εξουσία. Σε τέσσερις τουλάχιστον περιπτώσεις το μέσο επιλογής ήταν η δηλητηρίαση.
Προχωρώντας στο μεσαίωνα, οι δολοφονίες έγιναν λιγότερο συχνές αλλά αυξήθηκαν δραματικά στην Αναγέννηση με δύο γάλλους αυτοκράτορες και τον Πρίγκιπα του Ολλανδικού Στέμματος να βρίσκουν τραγικό τέλος. Και φτάνοντας στη σύγχρονη Ιστορία, τέσσερις Ρώσοι αυτοκράτορες είχαν την ίδια τύχη όπως και τέσσερις Αμερικάνοι πρόεδροι με πιο γνωστές περιπτώσεις αυτές του Αβραάμ Λίνκολν και του Τζον Κένεντι.
Ποιες όμως ήταν αυτές που άλλαξαν την ιστορία;.
Η δολοφονία του Φίλιππου Β’ της Μακεδονίας
Η δολοφονία του Φίλιππου Β’ της Μακεδονίας έγινε κατά τη διάρκεια των εορτασμών του γάμου της κόρης του Κλεοπάτρας με το Βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου στο θέατρο των Αιγών. Σε μια επίδειξη αμεσότητας προς του διπλωμάτες που ήτανε παρόντες κατέφθασε στο θέατρο χωρίς προσωπική φρουρά δίνοντας την ευκαιρία στον Παυσανία, ένας από τους σωματοφύλακες του, να τον σκοτώσει.
Η πιθανότερη εκδοχή για τα κίνητρα της δολοφονίας είναι το παιχνίδι εξουσίας για τη διαδοχή του και οι πιθανότεροι αυτουργοί δεν είναι άλλοι από το γιο του Αλέξανδρο και τη μητέρα του Ολυμπιάδα. Το πρώτο επεισόδιο στην κούρσα της διαδοχής του Φιλίππου είναι ο τελευταίος του γάμος με την Κλεοπάτρα-Ευριδίκη, κόρη του Ιππόστρατου και ανιψιά στου στρατηγού Αττάλου. Στο γαμήλιο γλέντι, ο Αττάλος εύχεται στο Φίλιππο να αποκτήσει γρήγορα ένα νόμιμο διάδοχο κάτι που προκάλεσε την οργή του Αλέξανδρου. Το τελευταίο ήταν η δολοφονία του Αττάλου και της Ευρυδίκης αμέσως μετά τη δολοφονία του Φιλίππου.
Η ιστορική σημασία της δολοφονίας του Φιλίππου ήταν η ανάδειξη του Αλέξανδρου στο θρόνο της Μακεδονίας, η μετέπειτα δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες του κόσμου και η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού κατά την Ελληνιστική περίοδο.
Η δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα
Ο περιορισμός της Συγκλήτου και η συγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του Ιούλιου Καίσαρα, ήταν αρχή μιας αλληλουχίας γεγονότων που οδήγησαν στη δολοφονία του. Το Μάρτιο του 44 π.Χ. μια ομάδα Συγκλητικών με αρχηγούς του Γάιο Κάσσιο Λογγίνος και Μάρκο Ιούνιο Βρούτο κάλεσε τον Ιούλιο Καίσαρα στο φόρουμ για να υπογράψει μια αίτηση για την επιστροφή των εξουσιών.
Μέσα σε μερικά λεπτά από την παράδοση του εγγράφου μια ομάδα ανθρώπων άρχισε να μαχαιρώνει τον Καίσαρα μέχρι να αφήσει την τελευταία του πνοή. Πρώτος σύμφωνα με τον Πλούταρχο ήταν ο Πούμπλιος Σερβίλιος Κάσκα. Ωστόσο χρειάστηκαν 23 μαχαιριές για να πέσει νεκρός. Από όσους συμμετείχαν στη δολοφονία στην ιστορία έμεινε ο Μάρκος Βρούτος εξαιτίας της περίφημης φράσης «Και εσύ τέκνο» που απεύθυνε ο Ιούλιος Καίσαρας στο δολοφόνο του. Αν και ιστορικά δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένο, ήταν τα τελευταία του λόγια.
Η δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα θεωρείται η αρχή της πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο Οκταβιανός, ο Μάρκος Αντώνιος και ο στρατιωτικός διοικητής του Ιππικού Λέπιδος σχημάτισαν την Τριανδρία που ανέλαβε τις τύχες της Ρώμης και στράφηκε κατά του Κάσσιου και του Βρούτου που συγκέντρωναν στρατό στην Ελλάδα. Όταν οι τελευταίοι εξουδετερώθηκαν οι σχέσεις του Αντώνιου και του Οκταβιανού χειροτέρεψαν με συνέπεια έναν ακόμα εμφύλιο πόλεμο που τελείωσε με την ήττα του Αντώνιου στη ναυμαχία του Άκτιου.
Η δολοφονία του Αβραάμ Λίνκολν
Η δολοφονία του Αβραάμ Λίνκολν ήταν η πρώτη σε μία μεγάλη λίστα επιτυχημένων και αποτυχημένων προσπαθειών κατά της ζωής αμερικάνου προέδρου. Τέσσερις μέρες μετά την παράδοση των δυνάμεων της Ομοσπονδίας και τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, ο Τζον Γουίλκς Μπουθ κατέστρωσε ένα σχέδιο δολοφονίας του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ με την ελπίδα ότι στο επερχόμενο χάος η Ομοσπονδία θα συνεχίσει τον πόλεμο.
Η δολοφονία έλαβε χώρα στις 14 Απριλίου 1865 στο θέατρο Φορντ της Ουάσινγκτον. Ο Μπουθ εργαζόμενος στο θέατρο ως ηθοποιός είχε πρόσβαση στα θεωρεία και μπόρεσε να περάσει τα μέτρα ασφαλείας σχετικά εύκολα. Στη συνέχεια πυροβόλησε μια φορά τον αμερικάνο πρόεδρο στο πίσω μέρος του κεφαλιού εξ επαφής.
Η δολοφονία του Λίνκολν δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα σε ότι αφορά την εξέλιξη του Εμφυλίου στις ΗΠΑ και ήταν η πρώτη φορά που έγινε φανερό ότι κράτη με ισχυρό πολιτικό σύστημα μπορούν να ξεπεράσουν γρήγορα την απώλεια του επικεφαλής τους αναδεικνύοντας την πρακτική διάσταση των πλουραλιστικών δημοκρατικών συστημάτων.
Η δολοφονία του Αρχιδούκα Φραντς Φέρντιναρντ της Αυστρίας
Ένας πυροβολισμός στις 28 Ιουνίου 1914 ήταν αρκετός για προκαλέσει τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στον απόηχο των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-13 και των επιτυχιών της Σερβίας (απέσπασε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία τη ΠΓΔΜ και το Κόσοβο), Σέρβοι εθνικιστές αποφάσισαν να δολοφονήσουν τον Πρίγκιπα της Αυστρίας διαμαρτυρόμενοι για την προσάρτηση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης στην Αυστροουγγαρία.
Η τύχη το θέλησε έτσι ώστε ο φιλάσθενος γιος ενός ταχυδρόμου, Ο Γκαβρίλο Πρίντσιπ να είναι ο δράστης του «πυροβολισμού που ακούστηκε σε όλο τον κόσμο». Έξι συνωμότες υπό τις οδηγίες του Ντανίλο Ίλιτς κατέστρωσαν ένα λεπτομερές σχέδιο για να ακινητοποιήσουν την αυτοκινητοπομπή που μετέφερε τον Πρίγκιπα της Αυστρίας στο Βελιγράδι. Μετά την πρώτη επίθεση, το αυτοκίνητο του πρίγκιπα προσπάθησε να διαφύγει έξω από την πόλη αλλά ο οδηγός έκανε μια λάθος στροφή φέρνοντας το στη γραμμή πυρός του Πρίντσιπ. Λίγο αργότερα ο Πρίγκιπας και η γυναίκα του έπεφταν νεκροί.
Για τη σημασία του γεγονότος τα λόγια είναι περιττά: 40 εκατομμύρια νεκροί σε τέσσερα χρόνια. Το ρεκόρ σε ανθρώπινες απώλειες ξεπεράστηκε μόνο από το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η αποτυχημένη απόπειρα κατά του Χίτλερ
Η εμμονή του Αδόλφου Χίτλερ να χειρίζεται τα στρατιωτικά της Γερμανίας μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας και στην πορεία να οδηγεί τη Γερμανία από ήττα σε ήττα εικάζεται ότι ήταν ο λόγος που οι σύμμαχοι δεν προχώρησαν στην υλοποίηση των σχεδίων που είχαν για την εξουδετέρωση του.
Ότι όμως δεν έκαναν οι εχθροί του άξονα αποφάσισε να κάνει μια μικρή ομάδα στρατιωτικών όταν τον Ιούνιο του 1944 η τύχη του πολέμου είχε κριθεί με την απόβαση των συμμάχων στη Νορμανδία. Στις 20 Ιουλίου ο Κλάους Φον Στάουφενμπεργκ τοποθέτησε μια βόμβα στην αίθουσα συνεδριάσεων στο Αρχηγείο του Χίτλερ στην ανατολική Πρωσία (σημερινή Πολωνία). Από καθαρή τύχη ο Χίτλερ επέζησε της απόπειρας που σκότωσε τέσσερις αξιωματικούς και τραυμάτισε σοβαρά άλλους πέντε.
Υπολογίζεται ότι αν η απόπειρα ήταν επιτυχημένη θα μπορούσε να είχαν σωθεί περίπου 12 εκατομμύρια ζωές! Πέντε χιλιάδες άτομα εκτελέστηκαν σε λίγους μόνο μήνες από τη Γκεστάπο, κυρίως αντιφρονούντες αν και είναι σχεδόν βέβαιο ότι η απόπειρα χρησιμοποιήθηκε ως δικαιολογία για την τακτοποίηση παλιών λογαριασμών. Η «Τελική Λύση», η μαζική εξόντωση δηλαδή, των εβραικών πληθυσμών επιταχύνθηκε σε υπό κατοχή χώρες που ήταν μακριά από τη Γερμανία ενώ ο πόλεμος συνεχίστηκε για περίπου ένα χρόνο.
