Και ενώ οι παγκόσμιες αγορές προσπαθούν να συνέλθουν και να αντιμετωπίσουν ταχύτατα τα αρνητικά παράγωγα της απόφασης των Βρετανών να εγκαταλείψουν την Ε.Ε, σήμερα στην Ισπανία οι πολίτες κλήθηκαν να αναδείξουν κυβέρνηση συνεργασίας ή μια αυτοδύναμη κυβέρνηση που θα βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο.
Στόχος είναι να προκύψει αυτοδυναμία, ωστόσο η ανησυχία για το αποτέλεσμα που θα βγάλουν οι κάλπες είναι έκδηλη καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως είναι πιθανό οι νέες εκλογές να δώσουν ένα παρόμοιο αποτέλεσμα με την τελευταία φορά - χωρίς ενιαίο κόμμα να κερδίζει αρκετές ψήφους για να σχηματίσει μια κυβέρνηση πλειοψηφίας.
Την Παρασκευή, όλα τα κόμματα έκλεισαν τις προεκλογικές τους εκστρατείες με τις μεγάλες συγκεντρώσεις τους, με τις οποίες πάντοτε θέλουν να επιδείξουν ότι έχουν ρεύμα, παλμό κι αποφασιστικότητα. Ό,τι χαρακτήρισε την τωρινή προεκλογική εκστρατεία, φάνηκε επίσης και την ύστατη στιγμή στις εκδηλώσεις αυτές. Όλα τα κόμματα επιζητούν να αποσπάσουν ψήφους από τις «συγγενείς» παρατάξεις και να πείσουν τους αναποφάσιστους.
«Είναι πραγματικά σημαντικό να μεταφέρω ένα μήνυμα θεσμικής και οικονομικής σταθερότητας», δήλωσε ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός και επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος, Μαριάνο Ραχόι σε τηλεοπτικό διάγγελμά του μετά το Brexit. «Δεν είναι η στιγμή να τροφοδοτήσουμε ή να αυξήσουμε την αβεβαιότητα».
Ούτε 4 στους δέκα ψηφοφόρους δεν προσήλθαν στις κάλπες στην Ισπανία σήμερα με την προσέλευση να κυμαίνεται στο 36,9%.
Ένα νέο ποσοστό συμμετοχής πρόκειται να ανακοινωθεί γύρω στις 19:30 (ώρα Ελλάδας) ενώ οι κάλπες θα κλείσουν στις 21:00 (ώρα Ελλάδας), οπότε και θα δημοσιοποιηθεί το πρώτο έξιτ πολ.
Φωτογραφία: Aris Oikonomou/SOOC
Οι εκλογές πραγματοποιούνται υπό το φάσμα μιας επανάληψης του κυβερνητικού αδιεξόδου, το οποίο προκάλεσε ο τερματισμός του μακρού κύκλου του δικομματισμού, αλλά και υπό την προοπτική μίας κατακλυσμιαίας αλλαγής του πολιτικού χάρτη με την ανάδυση μίας αριστερής κυβέρνησης για πρώτη φορά στη μετα-Φράνκο εποχή.
Φωτογραφία: EPA/ANGEL DIAZ
Ο Ραχόι
Ο ασκών ακόμη καθήκοντα πρωθυπουργού, ηγέτης του δεξιού λαϊκού κόμματος ΡΡ Μαριάνο Ραχόι κι ο επικεφαλής των Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας ψήφισαν με μικρή διαφορά ώρας, και στις δηλώσεις τους αμφότεροι κάλεσαν τον κόσμο να προσέλθει στις κάλπες. «Η Ισπανία θα είναι εκείνο που όλοι οι Ισπανοί θέλουν να είναι και θα έχει την κυβέρνηση και τους βουλευτές που όλοι οι Ισπανοί θέλουν να έχουν», τόνισε ο Ραχόι κατά την έξοδό του από το εκλογικό τμήμα, εκφράζοντας την πεποίθησή του ότι το ΡΡ θα καταλάβει πάλι την πρώτη θέση—πλην όμως, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, χωρίς την πολυπόθητη αυτοδυναμία.
Φωτογραφία: EPA/ANGEL DIAZ
Οι Podemos
Ο ηγέτης των Podemos, που οι σφυγμομετρήσεις τον φέρουν στη δεύτερη θέση, είδε να τον αποδοκιμάζουν άγρια, όταν παρέκαμψε την «ουρά» για να ψηφίσει.
Ορισμένοι οπαδοί των κομμάτων UPyD και Vox, να διαμαρτυρηθούν έντονα φωνάζοντας: «Ο καθένας στη σειρά του» Οι αποδοκιμασίες στον ηγέτη των Podemos ήσαν τόσο έντονες, ώστε χρειάστηκε να επέμβει διακριτικά η αστυνομία για να πείσει τους αγριεμένους ψηφοφόρους να σταματήσουν.
Φωτογραφία: EPA/LUCA PIERGIOVANNI
Οι σοσιαλιστές
Από την πλευρά του, ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Πέδρο Σάντσεθ ήταν πιο μετριοπαθής στις δηλώσεις του, τονίζοντας πως αισθάνεται «ήρεμος και ελπίζει» στο καλλίτερο αποτέλεσμα. Στις επίμονες ερωτήσεις των δημοσιογράφων για το εάν οι Podemos θα τον ξεπεράσουν στη δεύτερη θέση, όπως δείχνουν οι έρευνες, κι αν θα δεχθεί να σχηματίσει κυβέρνηση υπό τον Ιγκλέσιας, ο Σάντσεθ τόνισε πως «αυτό δεν είναι το ζήτημα στην παρούσα φάση, τώρα το μόνο που έχει σημασία είναι η προσέλευση στις κάλπες». Άλλωστε, η στρατηγική του PSOE –όπως και στις προηγούμενες εκλογές—στηρίχθηκε στην προσέλκυση των αναποφάσιστων και, όπως έχει τονίσει και στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο προηγούμενος διεκδικητής της προεδρίας του κόμματος Έδου Μαδίνα, «εκεί στηρίζει τις ελπίδες του την ύστατη ώρα», καθώς «η μάχη αυτή δεν έχει κριθεί».
Φωτογραφία: EPA/JUAN CARLOS HIDALGO
Τα σενάρια συνεργασίας
Ωστόσο, όπως παρατηρεί η μεγαλύτερη μερίδα του Τύπου, η δυναμική που έχει αναπτυχθεί από τη συνεργασία των Podemos με το παραδοσιακό κόμμα της Αριστεράς Ενωμένη Αριστερά (Izquierda Unida), αφήνει λίγες πιθανότητες στον Σάντσεθ να είναι και πάλι εκείνος που θα καθοδηγεί από θέση ισχύος τις διαβουλεύσεις ενόψει του σχηματισμού κυβέρνησης με συνεργασία των Σοσιαλιστών και των Unidos Podemos.
Το σενάριο της κυβερνητικής συνεργασίας Podemos –Σοσιαλιστών είναι εκείνο που τις τελευταίες ημέρες κερδίζει ολοένα έδαφος, καθώς αυτές οι δύο παρατάξεις είναι οι μόνες που φαίνεται πως θα συγκεντρώσουν ικανό αριθμό βουλευτών ώστε να σχηματισθεί ένα κυβερνητικό πλαίσιο που δεν θα έχει ανάγκη κι από άλλες βακτηρίες, πολιτικές και κοινοβουλευτικές—όπως η ενδεχόμενη αποχή ανοχής από κάποια κόμματα στις ψηφοφορίες προκειμένου να περάσουν νομοσχέδια ή να δοθεί ψήφος εμπιστοσύνης. Ακόμη και στην περίπτωση που η IU διαφωνήσει και δεν συμμετάσχει στην κυβέρνηση, εάν δεν εφαρμοσθεί το πρόγραμμα των 50 κοινών σημείων με τους Podemos, που έχει συμφωνηθεί (όπως τόνισε στο ΑΠΕ το μέλος της ΚΕ του κόμματος κι αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς Μάιτε Μόλα), τα δύο κόμματα μπορούν να δομήσουν ένα ακλόνητο και σταθερό κυβερνητικό σχήμα.
Και τούτο διότι το PP έχει γκρεμίσει τις γέφυρες συνεννόησης με το συγγενές κόμμα των Πολιτών (Ciudadanos), του οποίου ο ηγέτης Άλμπερτ Ριβέρα κάλεσε σήμερα από την κάλπη τους “μετριοπαθείς πολίτες” να μην “αφήσουν άλλους να αποφασίζουν για εκείνους”. Οι Ciudadanos, που δέχονται την πίεση του Ραχόι, ο οποίος καλεί με την τακτική της ‘χρήσιμης ψήφου’ τους υποστηρικτές τους να μεταστραφούν υπέρ του ΡΡ και μίας αυτοδύναμης κυβέρνησής του, φιλοδοξούν να αυξήσουν τα ποσοστά τους ώστε να καταστούν ρυθμιστές των εξελίξεων για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Καθοριστικός παράγοντας η αποχή
Αυτό που είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο των δημοσκοπήσεων των τελευταίων εβδομάδων και αναμένεται να διαδραματίσει τον πιο σημαντικό ρόλο στο αποτέλεσμα είναι το γεγονός ότι στις δημοσκοπήσεις οι Ισπανοί εμφανίζονται κουρασμένοι από την ατέρμονη διαδικασία σχηματισμού κυβέρνησης και τα ποσοστά όσων δηλώνουν ότι δεν θα ψηφίσουν εμφανίζονται αυξημένα.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα το μεσημέρι της Κυριακής, η συμμετοχή στις εκλογές είναι αρκετά μικρή, με μόλις τέσσερις στους δέκα να προσέρχονται στις κάλπες.
Ειδικότερα, μέχρι τις 15.00 ώρα Ελλάδας, το ποσοστό συμμετοχής άγγιξε μόλις το 36,9%. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι στις εκλογές του Δεκεμβρίου η συμμετοχή ήταν περίπου στα ίδια ποσοστά.
Σύμφωνα με νεότερα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν περί τις 19:30 (ώρα Ελλάδας), η συμμετοχή κυμαίνεται στο 51,13%, περίπου 7 μονάδες λιγότερες σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2015 την ίδια ώρα 58,22%.
Ιδού τα 6 πράγματα που -κατά το politico.eu- πρέπει να γνωρίζετε για τις ισπανικές εκλογές:
1) Η Κεντρο-αριστερά
Η κύρια αλλαγή που προέκυψε από το αδιέξοδο των τελευταίων 6 μηνών, είναι η συμμαχία των Podemos και την κομμουνιστική Ενωμένη Αριστερά. Οι «Unidos Podemos» (Ενωμένοι μπορούμε) συμπεριλαμβάνουν άλλους τοπικούς και κοινωνικούς συμμάχους, που φτάνουν συνολικά τους 16. Σύμφωνα με το εκλογικό σύστημα που επιβραβεύει τους «συνασπισμούς», ο παράγοντας αυτό μπορεί να αλλάξει το status quo. Αν τα δύο κόμματα είχαν κατέβει μαζί στις εκλογές του Δεκεμβρίου, με το 24,33% που συγκέντρωσαν θα κέρδιζαν 83 έδρες, αντί των 71 που πήραν ξεχωριστά.Αυτό θα έδινε στις δυνάμεις του Σοσιαλιστικού Κόμματος και της Αριστεράς 173 έδρες, πολύ κοντά στην απόλυτη πλειοψηφία των 176 εδρών.
Ο ηγέτης των Podemos, Iglesias
Υπό αυτή την έννοια οι Podemos κατεβαίνουν στις εκλογές της Κυριακής από καλύτερη θέση, συγκριτικά με εκείνη των προηγούμενων εκλογών.Η επιτυχία ή η αποτυχία τους εξαρτάται από την ικανότητά τους να κρατήσουν τις ψήφους που κέρδισαν πριν από έξι μήνες. Το PSOE, το Λαϊκό Κόμμα και Ciudadanos από την άλλη πλευρά, πηγαίνουν κόντρα στον άνεμο για να πετύχουν το ίδιο αποτέλεσμα και να διατηρήσουν τις θέσεις τους στο Κογκρέσο.
2) Αριστερο-δεξιά ισορροπία
Στις εκλογές του Δεκεμβρίου το μπλοκ δεξιότερα του Κέντρου, δηλαδή το Λαϊκό Κόμμα και οι Ciudadanos κέρδισαν 163 έδρες έναντι 161 του μπλοκ της αριστεράς, με τις υπόλοιπες έδρες να διασπείρονται σε περιφερειακά κόμματα όπως οι Βάσκοι και οι Καταλανοί. Η ιστορική εχθρότητα - κληρονομιά του Εμφυλίου Πολέμου το 1936-1939- καθιστά δύσκολο να γεφυρωθεί το χάσμα Αριστεράς-Δεξιάς, αν και ο επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Pedro Sanchez προσπάθησε να σπάσει το αδιέξοδο για μια συμφωνία με τους Ciudadanos. Ωστόσο οι Podemos κατάφεραν να παρουσιάσουν αυτή την κίνηση ως προδοσία των ψηφοφόρων των Σοσιαλιστών.
Θα ήταν σχετικά δύσκολο να σχηματιστεί ένας Συνασπισμός μεταξύ του Λαϊκού Κόμματος και των Ciudadanos, ακόμη κι αν πιάνουν τις έδρες. Ομως στην Αριστερά ο σχηματισμός συνασπισμών θα ήταν ακόμη δυσκολότερος.
Ο Kiko Laneras, ο οποίος έχει συντάξει και παρακολουθήσει τις δημοσκοπήσεις για την online εφημερίδα El Español , δίνει ένα ποσοστό πιθανοτήτων 28% να συγκεντρωθούν οι 170 έδρες από την Κεντροδεξιά και 45% στην Κεντροαριστερά, με ποσοστό πιθανότητας 27% να υπάρξει ένα ανάλογο αποτέλεσμα με εκείνο του Δεκεμβρίου.
3) Υπερβάσεις
Αυτό που έχει σημασία για την Κυριακή δεν είναι μόνο ποιος θα έλθει πρώτος - σχεδόν εγγυημένο να είναι το Λαϊκό Κόμμα του Rajoy - αλλά επίσης και το ποιός θα τερματίσει δεύτερος. Τόσο το PSOE όσο και οι Podemos στοχεύουν στο ασημένιο μετάλλιο, στη μάχη τους για την ηγεμονία στην Ισπανική Αριστερά. Ο στόχος που έχει θέσει ο Iglesias των Podemos είναι να αναγκάσει τους Σοσιαλιστές να διαλέξουν ανάμεσα στο να αναγνωρίσουν την πρωτοκαθεδρία του ή να κάνουν χαρακίρι.
Ο ηγέτης των Σοσιαλιστών, Sanchez
Μέχρι στιγμής, το ριζοσπαστικό κίνημα που ιδρύθηκε το 2014, έχει κερδίσει στους χειρισμούς το PSOE σε κάθε γύρο. Η παλιά φρουρά των Σοσιαλιστών, όπως ο Φελίπε Γκονζάλες δεν εμπιστεύεται τους Pοdemos και θα προτιμούσε κάποιου είδους συμφωνία με το Λαϊκό Κόμμα, η οποία θα μπορούσε να απαιτήσει την παραίτηση του Ραχόι, ώστε να γίνει αποδεκτή από τους ψηφοφόρους των Σοσιαλιστών.
Ωστόσο, ένα μεγάλο κομμάτι των Σοσιαλιστών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων περιφερειακών στελεχών του PSOE, όπως ο κυβερνήτης της Βαλένθια Ximo Puig, που έχει την πλειοψηφία στηριζόμενος στους Podemos, μάλλον θα προτιμούσαν μια συμφωνία με τους Unidos Podemos, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα γίνει πρωθυπουργός ο Iglesias.
4 ) Οι δυνητικές παραιτήσεις
Οι Ισπανοί πολιτικοί δεν είναι επιρρεπείς σε παραιτήσεις στις μεγάλες στιγμές, με εξαίρεση τον πρώην ηγέτη των Σοσιαλιστών Χοακίν Αλμούνια που παραιτήθηκε το ίδιο βράδυ της ήττας του από τον ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος Χοσέ Αθνάρ. Ωστόσο τίποτα δεν πρέπει να αποκλειστεί και για τον νυν ηγέτη των Σοσιαλιστών Sanchez που μοιάζει ο πιό αδύναμος κρίκος και ο οποίος θα ήταν δύσκολο να αντισταθεί στις πιέσεις να παραιτηθεί αν το κόμμα του βγει και πάλι τρίτο.
Ο Rajoy δεν έχει μέλλον αν δεν μπορέσει να εξασφαλίσει μια νέα εντολή , αλλά μπορεί να προτιμά να παραμείνει αρχηγός του κόμματος μέχρι το συνέδριο του Λαϊκού Κόμματος εκλέξει ένα διάδοχο , στην επιλογή του οποίου του οποίου θα ήθελε να έχει λόγο
5) Κέντρο εναντίον των άκρων
Ο Ραχόι προσπάθησε να πολώσει την προεκλογική εκστρατεία παίζοντας με τους φόβους ότι η άκρα αριστερά θα περιορίσει τους Ciudadanos και τους Σοσιαλιστές. Οι Podemos έπαιξαν «στο ίδιο γήπεδο» λέγοντας ότι υπάρχουν μόνο δύο λύσεις: διακυβέρνηση από τους Podemos ή από το Λαϊκό Κόμμα.
Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος και πρωθυπουργός, Ραχόι
Οι Ciudadanos και το PSOE, τηρώντας ένα σύμφωνο προφανώς μη επίθεσης στο κέντρο, απάντησαν με διαφορετικές τακτικές: Ο Ριβέρα χτύπησε το Λαϊκό Κόμμα στο πεδίο της διαφθοράς και επιτέθηκε στους Podemos για τις σχέσεις τους με την Αριστερά στη Βενεζουέλα και την Ελλάδα. Ο Σάντσεζ πολιόρκησε τους αριστερούς που αποστάτησαν προς του Podemos κατηγορώντας τον Iglesias ότι προτιμά να διατηρήσει τον Ραχόι στην εξουσία παρά να στηρίξει μια κυβέρνηση με τους Σοσιαλιστές.
Τα περιφερειακά αποτελέσματα στην Καταλονία θα πρέπει επίσης να παρακολουθούνται στενά ενόψει και των εκλογών που θα αντιμετωπίσει τον Σεπτέμβριο ο περιφερειακός Πρόεδρος Carles Puigdemont που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής. Στην Ανδαλουσία θα πρέπει να δοθεί προσοχή, καθώς αποτελεί το τελευταίο προπύργιο των Σοσιαλιστών. Εάν η Σουζάνα Ντιαζ κερδίσει και διατηρήσει τους Podemos υπό έλεγχο, θα είναι ισχυρή υποψηφιότητα για την ηγεσία των Σοσιαλιστών.
6) Brexit, σκάνδαλα και ηλικία
Οι υποψήφιοι έχουν προσπαθήσει να στρέψουν προς όφελός τους την αντιπαράθεση για το Brexit με τον Ραχόι να προειδοποιεί πως τώρα δεν είναι η ώρα για περισσότερη αβεβαιότητα στην Ευρώπη, και τον Σάντσεζ να συγκρίνει την ψήφο των Βρετανών στο δημοψήφισμα με εκείνο που προτείνουν οι Podemos για την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Ο Ριβέρα είπε πως ο φόβος κέρδισε στη Βρετανία και πως το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και στην Ισπανία. Ο Ιγκλέσιας αντέτεινε πως αν η ΕΕ ήταν πιό δίκαιη κανείς δεν θα ήθελε να αποχωρήσει.
Σε αντίθεση με τη Βρετανία, όπου τα μεγαλύτερα και λιγότερο μορφωμένα στρώματα ψήφισαν για αλλαγή, στην Ισπανία θα στηρίξουν το υπάρχον δικομματικό σύστημα και το status quo. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι δεν φθείρεται περισσότερο από τα σκάνδαλα διαφθοράς που αγγίζουν το κόμμα του ούτε από την παραίτηση υπουργού του για τα Panama Papers.
Το PP παραμένει η κορυφαία επιλογή για τους ψηφοφόρους άνω των 65 χρονών, αλλά έρχεται τέταρτη μεταξύ των νέων. Οι πιστοί στο PP είναι απίθανο να αλλάξουν γνώμη την Κυριακή, αλλά μπορεί να είναι δύσκολο για τους συντηρητικούς να ξανακερδίσουν απογοητευμένους οπαδούς οι οποίοι κατέφυγαν στους Ciudadanos το Δεκέ
