Δύο φορές τον χρόνο όλοι μας χάνουμε κάποιο ραντεβού, κάποια υποχρέωση γιατί ... αλλάζει η ώρα. Είναι η θερινή και η χειμερινή με το σώμα μας ν΄ αρνείται να «δώσει» την μία παραπάνω ώρα ύπνου που κερδίζουμε στις αλλαγές.
Συχνά μάλιστα, είναι και αντικείμενο… γκρίνιας αυτή η μία χαμένη ώρα ύπνου, όταν πηγαίνουμε τα ρολόγια μας μπροστά τον Μάρτιο όπως αναφέρει ο Ελεύθερος Τύπος.
Ωστόσο, ελάχιστοι είναι όσοι γνωρίζουν επακριβώς γιατί γίνεται όλη αυτή η διαδικασία ή τι θα σήμαινε στην ουσία η κατάργηση της θερινής ώρας.
Προτού όμως συνεχίσουμε, είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί ότι η… «κανονική» ώρα, η πιο σωστή ηλιακά, είναι η χειμερινή. Η θερινή ώρα ωστόσο, είναι ένας έξυπνος τρόπος που σκαρφίστηκε ο άνθρωπος για να εξοικονομεί ενέργεια και όχι μόνο!
Στην Ελλάδα, όπως και στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το μέτρο αλλαγής της ώρας εφαρμόζεται ανελλιπώς από το 1975, καθώς κάποιες προσπάθειες που είχαν γίνει νωρίτερα δεν είχαν μόνιμο αποτέλεσμα.
Γιατί όμως η κατάργηση της θερινής ώρας ήρθε τώρα ξανά στο προσκήνιο μετά από σχεδόν 43 χρόνια αδιάλειπτης εφαρμογής της;
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφισμά του την Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε «διεξοδική αξιολόγηση» των ρυθμίσεων για την αλλαγή της θερινής ώρας και αν χρειαστεί να υποβάλει πρόταση για την αναθεώρηση αυτής της διαδικασίας.
Με ψήφους 384 υπέρ, 153 κατά και 12 αποχές οι Ευρωβουλευτές ζήτησαν ουσιαστικά την επαναξιολόγηση και την κατάργηση, υπό προϋποθέσεις, της αλλαγής της ώρας που ισχύει από την δεκαετία του 1980 για όλα τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι μεγαλύτερες πιέσεις για την κατάργηση της αλλαγής της ώρας στην Ε.Ε προέρχονται από τη Φινλανδία, όπου ομάδες πολιτών συγκέντρωσαν 70.000 υπογραφές ζητώντας από το Κοινοβούλιο να καταργήσει την αλλαγή της ώρας.
Η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, έπειτα από εξέταση επιστημόνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αλλαγή της ώρας προκαλεί διαταραχές στον ύπνο, μειωμένη απόδοση στην εργασία και θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.
Έτσι, το τελετουργικό που έρχεται από το μακρινό παρελθόν ίσως δεν παραμείνει για πολλά χρόνια ακόμα. Το θέμα προς το παρόν βρίσκεται στο στάδιο την εξέτασης με την αρμόδια επιτροπή να λαμβάνει υπόψιν της όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες όπως επιβεβαίωσε και εκπρόσωπος της ΕΕ. Φυσικά, υποστήριξε ότι μόλις υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα, οι πολίτες θα ενημερωθούν.
Για να καταργηθεί η θερινή ώρα στην Ε.Ε απαιτείται συμφωνία με πλειοψηφία από τα κράτη- μέλη, μια διαδικασία που ενδέχεται να κρατήσει περισσότερο από έναν χρόνο.
Η «ιδέα» της αλλαγής ώρας
Η αρχική «ιδέα» της διάκρισης της ώρας σε θερινή και χειμερινή, πάει πολλά χρόνια πίσω.
Θα έπρεπε να φτάσουμε στο μακρινό 1784, όταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος αν και ουδέποτε μίλησε για αλλαγή ώρας, πρότεινε, με ανώνυμη επιστολή του σε εφημερίδα του Παρισιού, να ξυπνούν όλοι μια ώρα νωρίτερα τους θερινούς μήνες.
Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν ενέργεια (και συνεπώς να κάνουν οικονομία) καθώς θα έκαιγαν λιγότερα κεριά(!) εκμεταλλευόμενοι το φυσικό φως. Μάλιστα υπολόγισε και το οικονομικό όφελος που θα προέκυπτε από μια τέτοια συνήθεια!
Όσον αφορά όμως το μέτρο της θερινής ώρας με τη μορφή που εφαρμόζεται σήμερα, οφείλεται στο Νεοζηλανδό εντομολόγο και αστρονόμο Τζορτζ Χάντσον, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του το 1895 να αλλάζουμε τα ρολόγια μας το καλοκαίρι κατά 2 ώρες!
Τέλος, να σημειωθεί ότι πολλοί αποδίδουν –αβάσιμα μάλλον- τη «σύλληψη» της ιδέας στον Βρετανό ερευνητή Γουίλιαμ Γουίλετ, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του που δημοσιεύτηκε το 1907, να αλλάζουμε τα ρολόγια μας κατά 80 λεπτά της ώρας, αλλά τελικά δεν κατάφερε να πείσει την Βρετανική κυβέρνηση.
H πρώτη εφαρμογή
Η πρώτη φορά που εφαρμόστηκε η ιδέα ήταν από την γερμανική κυβέρνηση κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από 30 Απριλίου ως 1η Οκτωβρίου του 1916.
Λίγο μετά το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησε εφαρμόζοντας την θερινή ώρα από 21 Μαΐου ως 1η Οκτωβρίου 1916.
Αργότερα, στις 19 Μαρτίου του 1918, το Αμερικανικό Κογκρέσο καθιέρωσε την τυπική χρήση των χρονικών ζωνών και επισημοποίησε την αλλαγή της θερινής ώρας για όλον τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Το μέτρο αυτό όμως καταργήθηκε αμέσως, λόγω της δυσαρέσκειας του κόσμου.
Εφαρμογή στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, το 1932 και συγκεκριμένα από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου όπου τα ρολόγια είχαν τεθεί μία ώρα μπροστά.
Στη συνέχεια όμως εγκαταλείφθηκε επειδή από τις 15 Ιουλίου (π.ημερ.)/28 Ιουλίου (ν.ημερ.) στις 04:00 ώρα, του 1916, τα ρολόγια στην Ελλάδα είχαν τεθεί 25 λεπτά μπροστά στην εισδοχή της ώρας ζώνης.
Έτσι, η διαφορά σε σχέση με το φως του Ήλιου που καθορίζει και τον πραγματικό χρόνο γινόταν πολύ μεγάλη κυρίως στα δυτικά τμήματα της χώρας και περισσότερο στη Κέρκυρα.
Αυτό είχε ως συνέπεια να εγκαταλειφθεί.
Στα επόμενα χρόνια είχε υιοθετηθεί η μετατόπιση της ώρας έναρξης λειτουργίας πολλών δημόσιων υπηρεσιών και καταστημάτων κατά μισή ώρα, στη χειμερινή περίοδο.
Η Ευρώπη και η εξαίρεση της Ισλανδίας
Στη δεκαετία όμως του 1970, μόλις δύο χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1973 αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης τότε και της Ελλάδας με έναρξη το 1975.
Επομένως η αλλαγή είναι ταυτόχρονη για όλα τα κράτη μέλη τα οποία έχουν υιοθετήσει το μέτρο.
Η Ισλανδία δεν έχει υιοθετήσει το μέτρο. Λόγω του υψηλού γεωγραφικού πλάτους η ανατολή και η δύση του ήλιου αλλάζουν κατά πολλές ώρες στη διάρκεια του έτους και η επίδραση της αλλαγής του ρολογιού κατά μία ώρα θα ήταν, σε σύγκριση, μικρή.
Η Ρωσία, όπως όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη ακολουθούσε τις ίδιες ημερομηνίες αλλαγής με αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλαζε στις 2 π.μ. ώρα Μόσχας (3 π.μ. θερινή ώρα τον Οκτώβρη).
Από τις 27 Απριλίου 2011 και με διάταγμα του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ καθιερώθηκε η θερινή Ώρα Μόσχας (+4 UTC) καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Η Τουρκία ακολουθεί τις αλλαγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην ημερομηνία και στην ώρα αλλαγής.
Η αλλαγή στον υπόλοιπο κόσμο
Γενικά η θερινή ώρα δεν χρησιμοποιείται σε χώρες κοντά στον Ισημερινό αφού η ανατολή και η δύση του Ήλιου δεν έχουν μεγάλη διαφορά στο διάστημα του χρόνου. Στη Βραζιλία η θερινή ώρα χρησιμοποιείται μόνο στο Νότιο τμήμα της.
Στο Ισραήλ, μέχρι το 2005, το Υπουργείο Εσωτερικών αποφάσιζε κάθε χρόνο για τις ημερομηνίες αλλαγής.
Δεν υπήρχε απόλυτος κανόνας για την αλλαγή της ώρας και υπήρξε μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ της πλειοψηφίας των κοσμικών που ήθελαν να επεκταθεί η θερινή ώρα όσο το δυνατόν περισσότερο και της θρησκευτικής κοινότητας που ήθελε να τελειώνει πριν από το Γιομ Κιπούρ.
Αυτό είχε οδηγήσει την εταιρεία Microsoft στο να μην υποστηρίζει την αυτόματη αλλαγή ώρας για το Ισραήλ στα Windows 98.
Το Ανεξάρτητο Κράτος των Σαμόα επρόκειτο να ξεκινήσει τη χρήση της θερινής ώρας τον Οκτώβριο του 2009 αλλά τελικά αναβλήθηκε λόγω του σεισμού και του τσουνάμι που ακολούθησε. Η θερινή ώρα ξεκίνησε στις 26 Σεπτεμβρίου του 2010.
Η αλλαγή στα πλοία
Η αλλαγή της ώρας στα πάσης φύσεως πλοία γίνεται διαχωριζόμενη σε τρία εικοσάλεπτα που μοιράζονται τρεις βάρδιες (4ωρίες) [20.00-24.00, 24.00-04.00 και 04.00-08.00], είτε μειώνοντας είτε αυξάνοντας κατά 20 πρώτα λεπτά της ώρας.
Η νέα ώρα θα πρέπει να φαίνεται ως 08.00. Η θερινή ώρα επειδή θεωρείται εμπορική δεν λαμβάνεται υπόψη στις αστρονομικές παρατηρήσεις, παρά ταύτα η θερινή ώρα, για τα κράτη που την ακολουθούν, περιλαμβάνεται στα ναυτικά αλμανάκ.
Ωφέλειες της θερινής ώρας
Το βασικό πλεονέκτημα της χρήσης του μέτρου της θερινής ώρας είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Συνολικά κατά τους επτά μήνες της θερινής ώρας εξοικονομούμε 210 ώρες ηλεκτρικής ενέργειας εκμεταλλευόμενοι τον ήλιο.
Αναμφίβολα όμως, σε χώρες οι οποίες διαθέτουν πολλές ώρες ηλιοφάνειας ετησίως, όπως οι χώρες της νότιας Ευρώπης (Ελλάδα, Ισπανία, Κύπρος κ.α.) η παράταση της ημέρας μέσω της αλλαγής της ώρας είναι εξαιρετικά επωφελής. Αφενός η ηλιοφάνεια και η «μεγάλη» ημέρα έχουν ευεργετικά αποτελέσματα για την ανθρώπινη ψυχολογία κι αφετέρου διότι παρατείνεται συνολικά η τουριστική περίοδος και επωφελείται το εμπόριο και οι τουριστικές επιχειρήσεις.
Η αλήθεια είναι πως οι κεντρικοί και νότιοι Ευρωπαίοι δεν αντιλαμβάνονται το καλοκαίρι όπως εμείς! Στην ουσία, η κατάργηση της θερινής ώρας θα αποτελούσε μια σμίκρυνση της ημέρας και των καλοκαιρινών μηνών, που ειδικά οι μεσογειακές χώρες, ούτε να το σκεφτούμε δεν μπορούμε! Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε, ότι στην Ελλάδα μέσα στο κατακαλόκαιρο, θα νυχτώνει από τις 8 ενώ στην Κύπρο από τις… 7!
Μειονεκτήματα
Όπως γίνεται κατανοητό, υπάρχουν δύο ίδιες ώρες την ημέρα που αλλάζει η ώρα από θερινή σε κανονική. Αν δεν διευκρινιστεί με την προσθήκη της κατάλληλης επέκτασης, τότε δύο γεγονότα που συνέβησαν για παράδειγμα στην Ελλάδα στις 3:30′ το πρωί της 30ης Οκτωβρίου 2011, πιθανόν να έχουν μία ώρα διαφορά το ένα από το άλλο (το ένα συνέβη στις 3:30′ πριν την αλλαγή της ώρας και το άλλο στις 3:30′ μετά την αλλαγή).
Πολλά υπολογιστικά συστήματα έχουν τη δυνατότητα αυτόματης αλλαγής, αλλά η αλλαγή σε θερινή ώρα πρέπει να γίνεται με το χέρι σε όλα τα υπόλοιπα (ρολόγια χειρός, ρολόγια τοίχου, αυτοματισμοί ποτίσματος κλπ).
Το ύψος της ανατολής και της δύσης του Ήλιου μεταβάλλεται στη διάρκεια του χρόνου, όμως το πότε είναι κατακόρυφα είναι σχεδόν σταθερό. Η Ελλάδα ανήκει σε μία τέτοια ζώνη στην οποία, κάποιες ημέρες τον χρόνο, στις 12 περίπου το μεσημέρι, ο ήλιος πέφτει σχεδόν κατακόρυφα στο κέντρο περίπου του κράτους.
Οι αλλαγές στους κανόνες αλλαγής σε θερινή ώρα προκαλούν προβλήματα και σε αρκετές υπάρχουσες εγκαταστάσεις. Για παράδειγμα, το 2007 η αλλαγή στους κανόνες στη Βόρεια Αμερική απαιτούσε την αναβάθμιση πολλών συστημάτων πληροφορικής με τη μεγαλύτερη επίπτωση στα προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και προγράμματα ημερολογίου όπως το Microsoft Outlook.
Οι αντιδράσεις στο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου
Από αλλού το περιμέναμε κι από αλλού ήρθε!
Σύμφωνα με αυστριακή δημοσκόπηση, το 61% της χώρας τάσσεται υπέρ της διατήρησης της ισχύουσας ρύθμισης, ιδιαίτερα μάλιστα τα άτομα νεαρής ηλικίας!
Στην δημοσκόπηση, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύονται σήμερα, διαπιστώνεται ότι μόνον το 23% των Αυστριακών από 16 ετών και άνω θα ήθελαν οπωσδήποτε την κατάργηση της αλλαγής της ώρας, ενώ όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία τόσο χάνει την ελκυστικότητά της η αλλαγή της ώρας, που απορρίπτεται στην πλειονότητα σε ηλικίες άνω των 60 ετών.
Την ίδια ώρα, μία ομάδα αγανακτισμένων και προνοητικών Κυπρίων, διοργάνωσαν ένα διαδικτυακό ψήφισμα στο Avaaz με παραλήπτη των Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, ζητώντας του να εξαιρεθεί η Μεγαλόνησος από την αλλαγή αυτή, αν και εφόσον η Ευρώπη καταλήξει στην κατάργηση της θερινής ώρας.
Μήπως όχι απλά να τους στηρίξουμε αλλά να κινηθούμε και εμείς προς αυτήν την κατεύθυνση; Άλλωστε, των φρονίμων τα παιδιά πριν… νυχτώσει μαγειρεύουν.
