Τα "τέρατα" της Ελληνικής μυθολογίας είναι πλάσματα δημιουργημένα απολύτως από την αχαλίνωτη ανθρώπινη φαντασία. Συνδυάζουν ρεαλιστικά στοιχεία διαφόρων υπαρκτών πλασμάτων. Ο Πήγασος ας πούμε είναι ένα άλογο με φτερά, ο γρύπας είναι ένα πλάσμα με σώμα λιονταριού που διαθέτει κεφάλι και φτερά αετού.
Τα πλάσματα αυτά κινούνται στη σφαίρα του "Ασυνείδητου "και του εξωπραγματικού που όμως συναντιέται κάποτε με τον πραγματικό ή πιο σωστά με τον αληθοφανή κόσμο, στην οριακή περιοχή όπου δρουν οι μεγάλοι ήρωες και ζουν οι θεοί της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Εκεί, σ’αυτή τη φανταστική χώρα του ελληνικού μύθου, τα τέρατα ζουν τη δική τους ζωή. Γεννιούνται και πεθαίνουν με τρόπους ιδιαίτερους και με τον ίδιο ιδιαίτερο τρόπο περνάνε τη ζωή τους.
Φαίνεται να ορίζουν τους κανόνες, να καταδυναστεύουν τους ανθρώπους, μα στην πραγματικότητα κυνηγάνε το δικό τους πεπρωμένο και κατά κανόνα καλούνται να υπερασπιστούν την ίδια τους την ύπαρξη όταν ένας αποφασιστικός ήρωας βρεθεί στο δρόμο τους.
Τα τέρατα της ελληνικής μυθολογίας είναι κατ’ουσίαν πλάσματα τραγικά. Το πεπρωμένο τους είναι να ενσαρκώνουν με ενθουσιασμό το πρόσωπο του φόβου και της απειλής, αλλά κατά κανόνα μοιάζουν απλώς να διεκδικούν το δικαίωμά τους στη ζωή. Παρακολουθώντας τις πολύπλοκες διαδρομές των κύκλων του ελληνικού μύθου συναντάει κανείς ένα μεγάλο πλήθος τεράτων, που εμφανίζονται συνήθως σε δεύτερους ρόλους, αλλά κερδίζουν την παράσταση με την απόκοσμη παρουσία τους.
Παρακάτω θα βρείτε ένα μέρος από τον ιδιότυπο θίασο των ελληνικών τεράτων θέλοντας να καταδείξω την εντυπωσιακή ποικιλομορφία που είχε για τους αρχαίους Έλληνες η προσωποποίηση του φοβερού. Δεν πρόκειται για έναν εξαντλητικό κατάλογο, τα τέρατα είναι στ’αλήθεια πολλά περισσότερα, αλλά για μια αντιπροσωπευτική πινακοθήκη. Όλα τα παρακάτω πλάσματα πρωταγωνιστούν στο νέο μου βιβλίο: " ο Γλαύκος και η Νηρηίδα".
Ο Μινώταυρος γεννήθηκε όταν ο Ποσειδώνας αποφάσισε να εκδικηθεί τον Μίνωα για την ασέβειά του να μην του θυσιάσει έναν όμορφο λευκό ταύρο. Ο θεός έκανε τη σύζυγο του Μίνωα Πασιφάη να συνερευθεί με τον ταύρο αυτόν κι έτσι γεννήθηκε αυτό το τρομερό παιδί, ένας άνθρωπος με κεφάλι ταύρου. Ο Μινώταυρος πέρασε ολόκληρη τη ζωή του έγκλειστος στο Λαβύρινθο που του έκτισε ο Μίνωας, καταβροχθίζοντας ετησίως 7 νέους και 7 νέες από την Αθήνα, μέχρι που τον εξολόθρευσε ο Θησέας. Άγαλμα Μινώταυρου από σύμπλεγμα με τον Θησέα. 1ος αι. μ.Χ. Museo Νazionale Romano, Ρώμη.
Τυφώνας
Ο Τυφώνας ήταν το τελευταίο παιδί που γέννησε η Γαία με τον Τάρταρο και θεωρείται το ισχυρότερο από όλα τα τέρατα της ελληνικής μυθολογίας. Είχε το πάνω μέρος ανθρώπου, διέθετε φτερά και το κάτω μέρος του αποτελούσαν εκατό ελισσόμενα φίδια. Όταν άρχισε να καταστρέφει πόλεις, να εκσφενδονίζει βουνά και να φοβερίζει ακόμη και τους ίδιους του Ολύμπιους θεούς, ο Δίας τον αντιμετώπισε ρίχνοντάς του 100 κεραυνούς και παγιδεύοντάς τον κάτω από την Αίτνα. Πριν πεθάνει ο Τυφώνας με τη σύντροφό του την Έχιδνα φρόντισαν να γεμίσουν τον κόσμο με ένα σωρό άλλα τέρατα, όπως την Σφίγγα, τη Χίμαιρα, τη Λερναία Ύδρα και τον Κέρβερο.
Οι κένταυροι είχαν τον άνω κορμό ανθρώπου και το σώμα αλόγου και ζούσαν στη Θεσσαλία. Κάποτε είχαν την κακή ιδέα να κλέψουν την Ιπποδάμεια, την ημέρα του γάμου της με τον Πειρίθου και να αρπάξουν και τις άλλες γυναίκες των Λαπιθών που επίσης κατοικούσαν στην περιοχή. Η μάχη ήταν αμφίρροπη αλλά ο Θησέας έκρινε το αποτέλεσμα βοηθώντας τους Λαπίθες. Η μάχη αυτή στην αρχαία ελληνική τέχνη συμβολίζει την σύγκρουση ανάμεσα στον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα και γι’αυτό επελέγη ως θέμα και στις μετόπες του Παρθενώνα.
Ο Τρίτωνας είναι γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης, μισός άνθρωπος και μισός ψάρι. Είναι ο αγγελιαφόρος του πατέρα του, κυρίαρχος στη θάλασσα, κι έχει συχνά στη μυθολογία το ρόλο του σοφού γέροντα. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις βοήθησε τους Αργοναύτες όταν χάθηκαν κάπου στις ακτές της Μικράς Ασίας. Τρίτωνας που κρατάει σκήπτρο και δελφίνι.
Σφίγγα
Η σφίγγα έχει σώμα λιονταριού, φτερά πτηνού και γυναικεία κεφαλή. Ως γνωστόν περνούσε τον καιρό της καραδοκώντας αθώους περαστικούς για τη Θήβα τους οποίους καταβρόχθιζε ανερυθρίαστα επειδή δεν ήξεραν να απαντήσουν στον γρίφο που τους έθετε. «Τι είναι αυτό που έχει μια φωνή, τα πόδια του στην αρχή είναι τέσσερα, έπειτα τρία και τέλος δύο;» Ο Οιδίποδας ήταν ο μόνος που ήξερε να απαντήσει.
Οι Άρπυιες ήταν γυναίκες με φτερά πουλιών και μάλιστα κατά τον Ησίοδο είχαν ωραία μακριά μαλλιά. Ο ρόλος τους ήταν να βασανίζουν τον Φινέα, τον γέρο βασιλιά της Θράκης, που ο Δίας όχι μόνο τον είχε τυφλώσει αλλά τον είχε καταδικάσει και να μην μπορεί να φάει τίποτα γιατί του το άρπαζαν οι Άρπυιες. Όταν έφτασαν κάποτε στον Φινέα οι Αργοναύτες, εκείνος ζήτησε από τους Βορεάδες, που επίσης μπορούσαν να πετούν σαν γιοι του Βοριά που ήταν, να τις σκοτώσουν. Εκείνοι, σοφά φερόμενοι για να μην εξοργίσουν τον Δία, απλώς τις έδιωξαν μακριά κι ο Φινέας γλύτωσε, έβαλε μια μπουκιά στο στόμα του και βοήθησε με τις συμβουλές του τους Αργοναύτες να συνεχίσουν το ταξίδι τους με ασφάλεια. Οι Άρπυιες επί το έργον.
Σειρήνες
Οι Σειρήνες ήταν πτηνόμορφες με γυναικείο κεφάλι. Ήταν πλάσματα της θάλασσας, κι όχι μόνο δεν ήταν φοβερές στην όψη, αλλά ήταν όμορφες και είχαν γοητευτική φωνή. Είχαν όμως την κακή συνήθεια να παρασύρουν με το τραγούδι τους τους ναυτικούς που πέρναγαν από το νησί τους και να τους κατασπαράζουν. Ο Οδυσσέας περνώντας από εκεί, ειδοποιημένος από την Κίρκη, είχε κλείσει τα αυτιά των ναυτικών του με κερί κι ο ίδιος δέθηκε στο κατάρτι για να απολαύσει το όμορφο τραγούδι. Ο Οδυσσέας δεμένος στο κατάρτι του πλοίου του δέχεται επίθεση από τις Σειρήνες.
Μέδουσα/Γοργόνα
Η Μέδουσα είχε φρικτή μορφή, αντί για μαλλιά είχε φίδια στο κεφάλι και μετέτρεπε σε πέτρα όποιον την κοιτούσε. Ήταν μία από τις τρεις Γοργόνες -οι άλλες ήταν η Σθενώ και η Ευρυάλη- κόρες του Φόρκυ και της Κητώς που ήταν θαλάσσιες θεότητες. Κάποτε ο Πολυδεύκης, βασιλιάς της Σερίφου, ζήτησε από τον ήρωα Περσέα να του φέρει το κεφάλι της Μέδουσας, ελπίζοντας ότι ο νεαρός θα έπεφτε θύμα της. Εκείνος όμως κατάφερε με τη βοήθεια της Αθηνάς να την αποκεφαλίσει χρησιμοποιώντας την ασπίδα του σαν καθρέφτη. Την στιγμή που της έκοβε το κεφάλι ξεπήδησαν από μέσα της ο Πήγασος και ο Χρυσάωρ. Αργότερα ο Περσέας πρόσφερε το κεφάλι της Μέδουσας στην Αθηνά κι εκείνη το στερέωσε στην αιγίδα στο στήθος της.
Σκύλλα
Η Σκύλλα ήταν κι αυτή κόρη του Φόρκυ και της Κητώς, κάποτε όμορφη νύμφη που την ποθούσε ο Ποσειδώνας. Η ζηλιάρα Αμφιτρίτη την μετέτρεψε σε τέρας δηλητηριάζοντας το νερό που έκανε μπάνιο. Η Σκύλλα είχε σώμα ψαριού, γυναικείο άνω κορμό και κεφαλές σκυλιών να προεξέχουν στο στήθος της. Στον Όμηρο η Σκύλλα μαζί με τη Χάρυβδη φυλάνε ένα στενό από το οποίο υποχρεωτικά πρέπει να περάσει ο Οδυσσέας με το καράβι του. Η Σκύλλα καταβροχθίζει ζωντανούς έξι από τους άνδρες του, αλλά ο ήρωας καταφέρνει να περάσει αβλαβής.
Γρύπας
Ο γρύπας έχει σώμα λιονταριού, αλλά φτερά και κεφάλι αετού, συνδυάζει δηλαδή τα δύο εμβληματικότερα ζώα της φύσης κι ίσως γι’αυτό θεωρήθηκε ταιριαστός συνοδός για θεούς και βασιλείς. Ο Ηρόδοτος μαρτυρεί μια παράδοση σύμφωνα με την οποία οι Γρύπες ήταν φύλακες του χρυσού στα βουνά του Βορρά και οι γείτονες τους, οι μονόφθαλμοι Αριμασποί τους επιτίθονταν με τα άλογά τους για να κλέψουν τους θησαυρούς τους.
Λερναία Ύδρα
Η Λερναία Ύδρα ήταν κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, ένα φρικτό υδρόβιο τέρας με χαρακτηριστικά ερπετού και πολλά κεφάλια - φίδια. Μάλιστα όταν κανείς έκοβε ένα, στη θέση του φύτρωναν δύο άλλα. Ζούσε στην Λέρνα της Αργολίδας και περνούσε τον καιρό της βασανίζοντας τον κόσμο και φυλάγοντας μια πύλη προς τον Κάτω Κόσμο, μέχρι που την εξόντωσε ο Ηρακλής σταλμένος από τον Ευρυσθέα.
Πήγασος
Ο Πήγασος ήταν ένα φτερωτό άλογο, γιος του Ποσειδώνα και της Μέδουσας, από την οποία ξεπήδησε όταν εκείνη έχασε το κεφάλι της. Όταν κάποτε κατέβηκε στην Κόρινθο στην κρήνη Πειρήνη να πιεί νερό, εκεί τον αιχμαλώτισε και τον εξημέρωσε ο ήρωας Βελλεροφόντης και μαζί έκαναν πολλούς άθλους, όπως την εξόντωση της Χίμαιρας.
Χίμαιρα
Η Χίμαιρα ήταν ένα τρικέφαλο ον: είχε σώμα και κεφάλι λιονταριού, ουρά που κατέληγε σε κεφάλι φιδιού και στο μέσον της ράχης της έβγαινε ο λαιμός και η κεφαλή ενός αιγάγρου. Κόρη του Τυφώνα και της Έχιδνας, έβγαζε από το στόμα της φωτιά σύμφωνα με τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Ο Βελλεροφόντης μπόρεσε να την σκοτώσει επειδή ήταν σε απόσταση ασφαλείας επάνω στον Πήγασο.
Ο Κέρβερος ήταν ένας σκύλος με τρία κεφάλια, με ουρά φιδιού, ο φοβερός φύλακας στην είσοδο του Άδη που δεν άφηνε τις ψυχές να βγουν και τους ζωντανούς να περάσουν. Η εξόντωση του Κέρβερου είναι ο τελευταίος άθλος του Ηρακλή, ο πιο δύσκολος, αυτός για τον οποίο ο ήρωας μυήθηκε πρώτα στα Ελευσίνια μυστήρια. Ο Ηρακλής κατέβηκε στον Άδη (όπου μάλιστα συνάντησε τους φίλους του Θησέα και Πειρίθου) και ζήτησε την άδεια από τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου να φέρει τον Κέρβερο στον Ευρυσθέα, πράγμα που κατάφερε μάλιστα χωρίς να χρησιμοποιήσει όπλα.
