Με «ναυάγιο» κινδυνεύει το πιο πολυσυζητημένο αλλά και αμφισβητήσιμο πλέον σχέδιο των αστικών συγκοινωνιών που είχε ως βασικό στόχο να βάλει φραγμό στην μεγάλη «αιμορραγία» στα έσοδα του ΟΑΣΑ μειώνοντας το φαινόμενο της λαθρεπιβίβασης που «στοιχίζει» ετησίως πάνω από 60 εκατ. ευρώ.
Το ηλεκτρονικό εισιτήριο το οποίο έχει προαναγγελθεί για πρώτη φορά πριν από μία δεκαετία φαίνεται πως θα καθυστερήσει ακόμα ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι μπορεί και να μην ολοκληρωθεί καθώς «σκοντάφτει» πάνω στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Αν και πολλές χώρες του εξωτερικού έχουν υιοθετήσει το ηλεκτρονικό εισιτήριο χωρίς προβλήματα ο ΟΑΣΑ ξεκίνησε την 1η Φεβρουαρίου τη μερική εφαρμογή του χωρίς ωστόσο να έχει εξασφαλίσει το «πράσινο φως» της Αρχής Προστασίας των Δεδομένων. Μάλιστα η Αρχή είχε στείλει στις 30 Ιανουαρίου έγγραφο στην διοίκηση του Οργανισμού που ζητούσε απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων πριν το ηλεκτρονικό εισιτήριο μπει σε εφαρμογή. Zητούσε να δοθούν οι οποίες απαντήσεις άμεσα προκειμένου να γνωμοδοτήσει. Ωστόσο ο ΟΑΣΑ μια μέρα μετά ανακοίνωσε την εφαρμογή του με την Αρχή να ζητά σημαντικές αλλαγές στην έκδοσή του.
Και αυτό γιατί η έκδοση της κάρτας απεριορίστων διαδρομών απαιτεί ονοματεπώνυμο αλλά και ΑΜΚΑ καθιστώντας πανεύκολο τον έλεγχο των καθημερινών μετακινήσεων του κατόχου της κάρτας από τρίτους.
Στο πλαίσιο αυτό αναμένονται σημαντικές αλλαγές από την πλευρά του ΟΑΣΑ προκειμένου να ξεκινήσει τον Απρίλιο η εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε όλα τα Μέσα μαζικής μεταφοράς.
Ο ΟΑΣΑ
Εναλλακτικές λύσεις προκειμένου το ηλεκτρονικό εισιτήριο να πάρει το πράσινο φως από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων αναζητά η διοίκηση του ΟΑΣΑ (απουσία ΑΜΚΑ ή ακόμα και ονόματος κατόχου). Η διαδικασία αναμένεται να επιφέρει και νέα καθυστέρηση στην εφαρμογή του η οποία θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει από τις αρχές του 2017.
Πάντως στελέχη του Οργανισμού διαβεβαιώνουν ότι το ηλεκτρονικό εισιτήριο θα λειτουργήσει κανονικά και πως ο επιβάτης θα είναι κερδισμένος από την εφαρμογή του. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα εμμένει στην γνωμοδότησή της ότι χαρακτηρίζεται ως υπερβολικός ο αριθμός των προσωπικών δεδομένων, που απαιτούνται από τον ΟΑΣΑ για την έκδοση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου.
Επισημαίνει για τον κίνδυνο να θιγούν ελευθερίες και δικαιώματα από την εφαρμογή του, αναφέροντας συγκεκριμένα:: «Η τήρηση ?είτε στο ίδιο το εισιτήριο (ηλεκτρονική κάρτα) είτε στη βάση δεδομένων- του δρομολογίου που πραγματοποιήθηκε, της ημερομηνίας και ώρας αυτού καθώς και του αριθμού του ηλεκτρονικού εισιτηρίου παραπέμπουν σε συγκεκριμένο επιβάτη, ο προσδιορισμός (ταυτοποίηση) του οποίου ?με τη μορφή προσωποποιημένης πληροφόρησης- καθίσταται δυνατός εφόσον στο αρχείο που τηρεί ο υπεύθυνος επεξεργασίας υπάρχουν προσωπικά δεδομένα ταυτοποίησης του κατόχου του. Με αυτόν τον τρόπο, οι μετακινήσεις κάθε επιβάτη παύουν πλέον να είναι ανώνυμες, με αποτέλεσμα να θίγεται υπέρμετρα η ελευθερία κίνησης ή κυκλοφορίας της οποίας αναπόσπαστο μέρος συνιστά το δικαίωμα της ανώνυμης μετακίνησης».
Η Αρχή στη γνωμοδότησή της κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο γεγονός ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες νόμος ορίζει περιορισμούς/εξαιρέσεις για λόγους δημοσίου συμφέροντος (πχ. υγειονομικοί, δημόσιας τάξης και ασφάλειας, δίωξης ή πρόληψης αξιόποινων πράξεων) αλλά υπογραμμίζει ότι «την προκειμένη δε περίπτωση τέτοιους λόγους δεν επικαλείται ο ΟΑΣΑ στους επιδιωκόμενους σκοπούς επεξεργασίας».
Παράλληλα, τονίζει ότι οι μετακινήσεις των επιβατών χάνουν με το προσωποποιημένο ηλεκτρονικό εισιτήριο την ανωνυμία τους κι αυτό θίγει το δικαίωμα της πληροφοριακής αυτοδιάθεσης και το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή.
Η Αρχή θεωρεί ότι τα δεδομένα στην επιφάνεια της κάρτας (ονοματεπώνυμο, φωτογραφία) και στο chip της κάρτας (αριθμός κάρτας, προφίλ (τύπος) χρήστη και ημερομηνία λήξης δικαιώματος) είναι κατ’ αρχάς πρόσφορα σε σχέση με τους επιδιωκόμενους σκοπούς, θα πρέπει όμως, τα δεδομένα στο chip της κάρτας να τηρούνται με ασφάλεια (ιδίως, κρυπτογραφημένα), προκειμένου, πχ, ενδεχόμενη απώλεια της κάρτας να μη μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον τρίτο να ανακαλύψει και το ιστορικό των μετακινήσεών του
Η πρώτη εφαρμογή
Σε ισχύ τέθηκε την 1η Φεβρουαρίου η πρώτη φάση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου για λεωφορεία, τρόλεϊ, ηλεκτρικό σιδηρόδρομο και τραμ καθώς ξεκίνησε δοκιμαστικά η πώληση μόνο του νέου τύπου εισιτηρίου του ΟΑΣΑ από τρεις σταθμούς του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου (Κηφισιά, Μαρούσι και Καλλιθέα) και από τη στάση τραμ Σύνταγμα.
Το σύστημα αναμένεται να εφαρμοστεί πλήρως σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς από τον Απρίλιο. Τότε οι επιβάτες θα έχουν την δυνατότητα να πληρώνουν όταν αγοράζουν ή επαναφορτίζουν τα ηλεκτρονικά τους εισιτήρια και με την χρήση πιστωτικών καρτών στα αυτόματα μηχανήματα, μέσω του διαδικτύου και μέσω έξυπνων κινητών.
Η διάθεση εισιτηρίων γίνεται από αυτόματους πωλητές και σε πρώτη φάση δε θα εκδίδονται κάρτες. Ουσιαστικά κατά την πρώτη φάση οι επιβάτες θα μπορούν να φορτίζουν το πολλαπλό εισιτήριο με προϊόντα κομίστρου, όπως το ημερήσιο, το 5ήμερο, το 3ήμερο, τα κανονικά εισιτήρια αεροδρομίου για το μετρό και τα λεωφορεία express. Οι υπόλοιποι τύποι κομίστρου χαμηλότερης αξίας θα ενσωματωθούν σταδιακά στο νέο σύστημα.
Το ηλεκτρονικό εισιτήριο
Στο νέο σύστημα, το απλό χάρτινο εισιτήριο και το κουπόνι των μαζικών προϊόντων (μηνιαία και ετήσια κάρτα) θα αντικατασταθούν από την «Έξυπνη Κάρτα» και την «Πολλαπλή Κάρτα». Στην «Πολλαπλή Κάρτα» θα αποθηκεύεται συγκεκριμένος αριθμός κομίστρου και προορίζεται για τους μη συστηματικούς χρήστες των συγκοινωνιών. Η «Έξυπνη Κάρτα» αποτελεί τη μετεξέλιξη των ετήσιων και μηνιαίων καρτών. Και οι δύο τύποι καρτών θα είναι επαναφορτιζόμενοι, ενώ θα μπορούν όσοι το επιθυμούν να καταβάλουν το αντίτιμο για το «γέμισμα» των καρτών με χρεωστική κάρτα.
Ο αρχικός σχεδιασμός
Η πρώτη κάρτα, η ATH.ENA Ticket είναι μια εύκαμπτη χάρτινη κάρτα χωρίς επεξεργαστή, με τη φόρτιση της να προορίζεται κυρίως σε διαδρομές με χρονική διάρκεια ή/και με διαδρομές συγκεκριμένου αριθμού. Η δεύτερη και με μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η ATH.ENA Card, μια έξυπνη πλαστική κάρτα σε μέγεθος πιστωτικής που διαθέτει επεξεργαστή, είναι προσωποποιημένη, περιλαμβάνοντας φωτογραφία του κατόχου της στο πίσω μέρος, αλλά και δυνατότητα ανάκτησης του υπολοίπου σε περίπτωση απώλειάς της.
Αφαντα τα εισιτήρια
Λαθρεπιβίβαση και βάνδαλοι
Οι μηδενικοί έλεγχοι έχουν οδηγήσει σε ελαχιστοποίηση των ακυρωμένων εισιτηρίων αλλά και σε απώλεια εσόδων από πρόστιμα που κοβόταν στου λαθρεπιβάτες. «Ανάσα» θα μπορούσε να αποτελέσει το ηλεκτρονικό εισιτήριο το οποίο ωστόσο παίρνει νέα παράταση ενώ αμφίβολη είναι και η λειτουργία του μια και όπου τοποθετούνται σχετικά μηχανήματα βανδαλίζονται και καταστρέφονται. Επιπλέον η προοπτική εφαρμογής του ηλεκτρονικού εισιτηρίου έχει αδρανήσει εδώ και μήνες εντελώς τον ελεγκτικό μηχανισμό στα μέσα μαζικής μεταφοράς βυθίζοντας στα χρέη τις αστικές συγκοινωνίες. Επίσης οι επιβάτες διαμαρτύρονται, καθώς ο ΟΑΣΑ δεν παρέχει καμία διευκόλυνση σε πρακτικό επίπεδο όσον αφορά την ανεύρεση εισιτηρίων. Τα σημεία πώλησης είναι σημαντικά περιορισμένα, καθώς οι περιπτερούχοι αποφεύγουν την προμήθεια εισιτηρίων, κρίνοντας ότι είναι ασύμφορη, ενώ η δυνατότητα πληρωμής εισιτηρίων με χρεωστικές κάρτες είναι περιορισμένη.
