Είναι συμφωνία αυτό που υπεγράφη στις Πρέσπες σε μια φιέστα με καθαρά επικοινωνιακούς όρους ή μήπως πρόκειται απλά για έναν οδικό χάρτη που κάποια στιγμή μπορεί να οδηγήσει σε έναν τελικό συμβιβασμό;
Το ερώτημα αυτό κάνουν πλέον όλοι όσοι δεν θαμπώθηκαν από τα φλας των φωτογράφων, τους όρκους φιλίας, τις συμβολικές κινήσεις με τις γραβάτες και τα χειροκροτήματα των μεταφερόμενων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ. Η Κυριακή 17 Ιουνίου είναι όντως μια ιστορική ημέρα, αλλά μένει να ξεκαθαριστεί αν η άρση της εκκρεμότητας με τους γείτονες είναι απλά ένα χαρτί υπογεγραμμένο από τους υπουργούς Εξωτερικών ή όντως μια ουσιαστική συμφωνία.
Τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι πολλά, όπως και τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν και ένα είναι σίγουρο: Ότι θα τραβήξει πολύ μακριά αυτή η υπόθεση και μπορεί στο τέλος να ναυαγήσει.
H επόμενη ημέρα μπορεί να βρίσκει χαρούμενες τις δύο κυβερνήσεις γιατί ολοκλήρωσαν τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, όμως, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα και μπορεί οι επόμενοι μήνες να είναι γεμάτοι με σοβαρές πολιτικές εξελίξεις και στις δύο χώρες. Όχι μόνο για τον Ζόραν Ζάεφ που έχει να σηκώσει και το μεγαλύτερο βάρος, αλλά και για τον Αλέξη Τσίπρα ο οποίος θα πρέπει να αντιστρέψει το σε βάρος του ιδιαίτερα αρνητικό κλίμα.
Τα βήματα από εδώ και στο εξής είναι:
Η συμφωνία θα πάει στη Βουλή της «Βόρειας Μακεδονίας» για να πάρει την έγκριση της πλειοψηφίας, κάτι που μάλλον θα γίνει μεθαύριο, Τετάρτη. Στη συνέχεια θα πάει για υπογραφή στον πρόεδρο Ιβάνοφ, αυτός θα την αποπέμψει και για δεύτερη φορά θα πάει στη Βουλή όπου θα χρειαστεί απλή πλειοψηφία την οποία ο Ζάεφ διαθέτει.
Η πρώτη κρίσιμη ημερομηνία είναι η Σύνοδος Κορυφής στις 28 – 29 Ιουνίου όπου θα εγκριθεί η συμφωνία για να ανοίξει ο δρόμος των προενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Η Ελλάδα από την πλευρά της θα πρέπει να αποστείλει στο ΝΑΤΟ μια επιστολή με την οποία θα αναφέρει ότι αίρει τις αντιρρήσεις της για ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην Ατλαντική Συμμαχία. Στις 11 Ιουλίου το ΝΑΤΟ θα προσκαλέσει τη χώρα με το νέο της πλέον όνομα.
Τέλος Σεπτεμβρίου, αρχές Οκτωβρίου η κυβέρνηση Ζάεφ θα πρέπει να οργανώσει το δημοψήφισμα και να το κερδίσει. Αν δεν το πράξει απλά η συμφωνία καταρρέει, μαζί με την… βορειομακεδονική κυβέρνηση και όλα ξαναγυρίζουν στο μηδέν.
Συνταγματικές αλλαγές
Από αύριο κιόλας, ωστόσο, ο Ζάεφ θα πρέπει να προχωρήσει τις συνταγματικές αλλαγές για άρση των αλυτρωτικών αναφορών. Μια διαδικασία η οποία μπορεί να κρατήσει μήνες, κατ’ άλλους γύρω στους οκτώ. Αυτό σημαίνει ότι όλα θα τελειώσουν την άνοιξη του 2019, οπότε και η ελληνική κυβέρνηση αφού επιβλέψει τις αλλαγές θα φέρει τη συμφωνία στη Βουλή για την κύρωσή της. Οπως είπε ο Νίκος Κοτζιάς στους δημοσιογράφους, στις Πρέσπες, πρόκειται σύντομα να επισκεφθεί την Βόρεια Μακεδονία, σε συνεννόηση με τον ομόλογό του Νικολά Ντιμιτρόφ για να επιβλέψει την πρόοδο στα σημεία της συμφωνίας.
Κάποιοι, ωστόσο, που γνωρίζουν τα διπλωματικά και πολιτικά ζητήματα τονίζουν με νόημα: «Μέχρι τότε μπορεί να έχουν αλλάξει πολλά. Να έχουμε εκλογικές αναμετρήσεις και πολιτικές αλλαγές που θα επηρεάσουν τη συμφωνία των Πρεσπών».
Τα εμπόδια, όμως, είναι πολλά και τα αγκάθια που έχει η συμφωνία περισσότερα. Εκτός από τις αλλαγές στο Σύνταγμα που πρέπει να γίνουν χωρίς καμιά παρέκκλιση, υπάρχουν ζητήματα που ήδη έχουν αρχίσει να φαίνονται. Για παράδειγμα, στην ομιλία του στις Πρέσπες ο Ζ. Ζάεφ αναφέρθηκε πέντε φορές στον «λαό της Μακεδονίας» επιβεβαιώνοντας όσους υποστήριζαν ότι το Βόρεια Μακεδονία είναι για τους τύπους και θα επικρατήσει τελικά το σκέτο Μακεδονία και οι πολίτες θα είναι Μακεδόνες, όπως άλλωστε η συμφωνία προβλέπει.
Μεγάλα είναι τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στα σχολικά βιβλία. Ηδη στην Ελλάδα υπάρχουν αντιδράσεις ως προς την αναγκαιότητα να γίνει κάτι τέτοιο. Επίσης, μακρά θα είναι η διαδικασία αλλαγής των δημόσιων εγγράφων, αυτών που χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό και αυτών στο εσωτερικό της Βόρειας Μακεδονίας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι μπορεί να χρειαστούν έως και πέντε χρόνια. Ανάλογα δύσκολη μπορεί να αποδειχθεί η κατάσταση και για τα αγάλματα, τη σημαία με το αστέρι της Βεργίνας κ.λπ.
Οι πολιτικές αναταράξεις
Κι αν όλα αυτά μοιάζουν διαδικαστικά, μακροχρόνια και γραφειοκρατικά, οι πολιτικές αναταράξεις και στις δύο χώρες είναι άμεσες και χειροπιαστές. Ούτε οι πανηγυρισμοί, ούτε οι υποσχέσεις για ιστορικές στιγμές κι ευκαιρίες μπορούν να καλύψουν την αγωνία των δύο πρωθυπουργών για το πολιτικό τους μέλλον. Ο Ζόραν Ζάεφ θα πρέπει να ξεπεράσει την αντίδραση των εθνικιστών του VMRO και του προέδρου Ιβάνοφ.
Ο δε Αλέξης Τσίπρας θα πρέπει να διαχειριστεί την οργή του κόσμου αλλά και τις διαλυτικές τάσεις που εμφανίζουν οι Ανεξάρτητοι Ελληνες. Ηδη οι μετρήσεις της διάθεσης του κόσμου είναι δραματικές για το Μέγαρο Μαξίμου, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα όπου ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ χάνουν σημαντικά τις δυνάμεις τους.
Το επόμενο μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση είναι να πετύχει μια καλή συμφωνία για το χρέος στο Eurogroup που γίνεται αυτή την εβδομάδα. Αν το καταφέρει τότε εκτιμά ότι μπορεί να αντιστρέψει το αρνητικό κλίμα και να ελπίζει σε μια νέα προσέγγιση των ψηφοφόρων του. Δύσκολο εγχείρημα που θα μοιάζει με Γολγοθά.
