Όταν στα μέσα της περασμένης δεκαετίας η κυβέρνηση του Βασιλείου των Σαούντ ανακοίνωσε ότι τα νοικοκυριά θα πρέπει, πλέον, να αρχίσουν να πληρώνουν «κάτι τις» για το ρεύμα που καταναλώνουν και για τα τηλέφωνα που κάνουν, στους δρόμους του Ριάντ, της Τζέντα και άλλων μεγάλων πόλεων ξεχύθηκαν αγανακτισμένοι οικογενειάρχες για να διαμαρτυρηθούν για το «χαράτσι».
Τώρα η κυβέρνηση του Ριάντ παίζει πάλι με τη φωτιά. Αποφάσισε να αυξήσει κατά... 80% την τιμή της βενζίνης των 91 οκτανίων, με αποτέλεσμα αυτή να εκτιναχθεί από τα 1,35 στα 2,43 ριάλ το λίτρο, δηλαδή από τα 0,30 στα 0,54 ευρώ.
Το χειρότερο είναι ότι η αύξηση, που σύμφωνα με δηλώσεις ανώνυμων κυβερνητικών πηγών στο Bloomberg θα ισχύσει το Νοέμβριο, αφορά μόνο την απλή βενζίνη. Αυτή δηλαδή που βάζουν στα ταπεινά ΙΧ τους οι έχοντες χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Διότι οι πιο ευκατάστατοι, εκείνοι που διαθέτουν πολλές γυναίκες και ακριβές κούρσες, βάζουν σούπερ αμόλυβδη ή πετρέλαιο για τα τουρμποντίζελ.
Θα «ματώσουν» και οι πλούσιοι
Είναι προφανές ότι τα μέτρα στοχεύουν τους μη προνομιούχους. Αλλά η κυβερνητική πηγή που αποκάλυψε τα σχέδια του Ριάντ υπό την κατανοητή προϋπόθεση ότι θα διατηρήσει την ανωνυμία της πρόσθεσε ότι το συνολικό σχέδιο προβλέπει ανατιμήσεις και στα άλλα καύσιμα, σ’ αυτά που προτιμούν οι πλούσιοι δηλαδή. Όμως, έχει προς το παρόν αποφασιστεί οι αυξήσεις εκεί, όπως επίσης και οι αυξήσεις στα καύσιμα των αεροσκαφών (διότι θα «ματώσουν» και οι πολύ πλούσιοι) να αναβληθούν για τις αρχές του 2018. Οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν εντός του τρέχοντος μηνός ή τον Οκτώβριο, είπε ο αξιωματούχος.
Τα υπουργεία Οικονομικών, Οικονομίας και Ενέργειας με τα οποία ήλθαν σε επαφή οι συντάκτες του Bloomberg Βαέλ Μαχντί και Βιβιάν Νερεΐμ για να επιβεβαιώσουν τις πληροφορίες τους, αρνήθηκαν κάθε σχόλιο. Οι αυξήσεις, πάντως, στα καύσιμα εντάσσονται στο πλαίσιο της μείζονος στρατηγικής μεταρρύθμισης που έχει αρχίσει να εφαρμόζει εδώ και μια τριετία ο νέος ισχυρός άνδρας της Σαουδικής Αραβίας, ο πρίγκιπας του θρόνου Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν.
Πρόκειται για μια τεκτονική για τη χώρα μεταρρύθμιση, που στόχο έχει να μετασχηματίσει τη σαουδαραβική οικονομία απεξαρτώντας την από το πετρέλαιο. Στο πλαίσιο αυτό ο Μπιν Σαλμάν έχει προωθήσει σειρά ρηξικέλευθων μέτρων, όπως είναι η ιδιωτικοποίηση του του διαμαντιού του στέμματος των σαουδαραβικών πετρελαίων, της γιγαντιαίας και πανίσχυρης Saudi Aramco, με σκοπό τη δημιουργία ενός κρατικού πετρελαϊκού fund κατά τα πρότυπα εκείνου της Νορβηγίας.
Ο εκσυγχρονιστής πρίγκιπας
Η αλήθεια είναι ότι οι προγραμματιζόμενες αυξήσεις στα καύσιμα δεν είναι οι πρώτες. Είναι όμως οι πιο αποφασιστικές. Διότι ο τριαντάρης εκσυγχρονιστής πρίγκιπας στο πλαίσιο του «Οραματικού Σχεδίου 2030» που εφαρμόζει ο νεαρός εκσυγχρονιστής και πραγματιστής διάδοχος (αυτός είναι ο χρονικός ορίζοντας της απεξάρτησης της Σαουδικής Αραβίας από το πετρέλαιο, το έτος 2030) έχει ήδη προχωρήσει σε μια πρώτη αύξηση της τιμής των καυσίμων, το Δεκέμβριο του 2015.
Με τη νέα αύξηση η κυβέρνηση του Ριάντ και ο ιθύνων περί τα οικονομικά νους της επιδιώκουν για την ακρίβεια να περιορίσουν τις επιδοτήσεις στη βενζίνη και στα αεροπορικά καύσιμα και κατά συνέπεια τη μείωση των δημοσίων δαπανών, έπειτα από την προ διετίας μεγάλη κάμψη των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Η πρώτη αύξηση των τιμών των καυσίμων, δηλαδή, έγινε λίγους μήνες μετά την κατάρρευση κατά περίπου 60% των τιμών του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές.
Με τη μείωση των επιδοτήσεων επιδιώκεται, εξάλλου, και ο δεύτερος μείζων στόχος του σεΐχη Μπιν Σαλμάν, που είναι ο ισοσκελισμός του προϋπολογισμού του Σαουδαραβικού Βασιλείου το έτος 2020. Διότι η απολύτως εξαρτώμενη, ακόμα, οικονομία της μοναρχίας βυθίζεται όλο και βαθύτερα στα ελλείμματα λόγω της πτώσης των εσόδων από τις πωλήσεις πετρελαίου.
Πρότυπο το Ντουμπάι
Εξυπακούεται ότι η εξάλειψη των γενναιόδωρων παροχών προς τους (καλομαθημένους, είναι αλήθεια) υπηκόους του Βασιλείου είναι ένα πολιτικά ευαίσθητο εγχείρημα. Αλλά ο Μπιν Σαλμάν ποντάρει στην προσωπική επιρροή και γοητεία που ασκεί στην πολιτική σκηνή της πατρίδας του. Εξάλλου, η Σαουδική Αραβία δεν είναι η πρώτη χώρα του Περσικού που περικόπτει τις επιδοτήσεις στα καύσιμα. Έχουν προηγηθεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα από τον Αύγουστο του 2015.
Με τη διαφορά ότι η διαφοροποίηση της οικονομίας των ΗΑΕ και έχει ξεκινήσει – και προχωρήσει – πολύ νωρίτερα από εκείνη της οικονομίας της Σαουδικής Αραβίας. Ιδιαιτέρως το Εμιράτο του Ντουμπάι (είναι άλλωστε το μοναδικό από τα επτά Εμιράτα που δεν παράγει πετρέλαιο) έχει αναπτύξει με εντυπωσιακό τρόπο τον τουρισμό.
Το Ντουμπάι όμως (σε μικρότερο βαθμό το Αμπού Ντάμπι και σε ακόμα μικρότερο τα άλλα Εμιράτα) είναι ένα πολύ φιλελεύθερο Εμιράτο, με μια κοινωνία ανεκτική και εξωστρεφή που ουδεμία σχέση έχει με τη σαουδαραβική.
