«Είναι ένα επαναστατικό ενέσιμο διάλυμα που έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζει το επίμονο τοπικό λίπος», χρησιμοποιεί «ένα εξειδικευμένο μείγμα λιποδιαλυτικών συστατικών» και στον «πυρήνα της επιτυχίας του» βρίσκεται «η αποκλειστική του φόρμουλα η οποία περιλαμβάνει ένα ισχυρό μείγμα φυσικών συστατικών».
Είναι κάποιοι από τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στον ιστότοπο ελληνικού κέντρου αισθητικής για το Lemonbottle, ένα ενέσιμο διάλυμα που υποτίθεται ότι συμβάλλει στη λιποδιάλυση. Δεν είναι το μόνο: Πολλά ακόμη αντίστοιχα κέντρα προωθούν συνεδρίες με το ίδιο προϊόν, με τον τιμοκατάλογο να ξεκινά από τα 90 ευρώ ανά συνάντηση.
Μόνο που για το εν λόγω σκεύασμα ο ΕΟΦ εξέδωσε τη Δευτέρα ανακοίνωση προειδοποιώντας ότι αν και κυκλοφορεί με ενδείξεις φαρμάκου, δεν διαθέτει σχετική έγκριση. «Ο ΕΟΦ ενημερώνει το καταναλωτικό κοινό ότι το προϊόν αυτό δεν έχει αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά του» και «καλεί τους καταναλωτές να μην προβούν σε προμήθεια και χρήση του ανωτέρω προϊόντος» αναφέρεται.
Είχε προηγηθεί στις 26 Μαρτίου αντίστοιχη προειδοποίηση από την Αρχή φαρμακοεπαγρύπνησης της Ελβετίας Swissmedic, η οποία αναφερόμενη στο Lemonbottle τόνιζε ότι «καμία φαρμακευτική δράση δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά», ενώ επιπλέον «κανένα από τα δηλωθέντα συστατικά δεν μπόρεσε να ανιχνευθεί από το εργαστήριο».
Οπως εξηγούσε ο ελβετικός οργανισμός, αν και το εν λόγω σκεύασμα υποτίθεται ότι περιέχει κυρίως τις ουσίες βρομελίνη, λεκιθίνη και ριβοφλαβίνη, το επίσημο εργαστήριο της Swissmedic διαπίστωσε ότι τα συστατικά διαφόρων δειγμάτων δεν συμφωνούσαν με τα αναφερόμενα στη δήλωση του προϊόντος, ενώ διέφεραν σημαντικά από συσκευασία σε συσκευασία: Σε ένα δείγμα η μόνη ουσία που βρέθηκε ήταν η καφεΐνη, ενώ σε ένα άλλο δεν ανιχνεύθηκε κανένα από τα συστατικά που αναγράφονται στη συσκευασία.
Το συμπέρασμα, σαφές: «Καμία φαρμακευτική δράση δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά, η ποιότητα των συστατικών δεν έχει ελεγχθεί και συνεπώς η χρήση του προϊόντος μπορεί να εγγυμονεί κινδύνους για την υγεία».
Ποιοι είναι, όμως, αυτοί οι κίνδυνοι; Και ποιες οι απειλές για την υγεία όσων κάνουν χρήση αμφιβόλου ποιότητας σκευασμάτων που υπόσχονται εύκολο αδυνάτισμα;
Μια τεράστια αγορά
Η απώλεια βάρους αποτελεί μια ραγδαία αναπτυσσόμενη παγκόσμια αγορά. Το μέγεθός της, σύμφωνα με τη διεθνή συμβουλευτική εταιρεία Towards Healthcare, υπολογίζεται σήμερα σε 160,15 δισ. δολάρια, ενώ αναμένεται να φτάσει τα 328,24 δισ. δολάρια ως το 2032, «τρέχοντας» με ρυθμούς μεγέθυνσης 8,3% για τα επόμενα οκτώ χρόνια.
Αποτελεί την άλλη όψη της «σοβαρότερης επιδημίας του 21ου αιώνα», όπως έχει χαρακτηριστεί η παχυσαρκία: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Ατλαντα Παχυσαρκίας του 2022, το 2030 περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως (1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 7 άνδρες) θα θεωρούνται παχύσαρκοι.
Η τεράστια αυτή απειλή για τη δημόσια υγεία καθώς και τα συνεπαγόμενα κέρδη έχουν στρέψει πολλές εταιρείες στην αναζήτηση φαρμακευτικών βοηθημάτων για απώλεια βάρους.
Χαρακτηριστική είναι η παγκόσμια φρενίτιδα με το Ozempic, ένα ενέσιμο φάρμακο που ανέπτυξε η δανέζικη Novo Nordisk προς αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, το οποίο κατέληξε να χρησιμοποιείται ευρέως για απώλεια βάρους καθώς μειώνει το αίσθημα της πείνας και παρατείνει την αίσθηση κορεσμού.
Φρενίτιδα η οποία μάλλον δεν έχει περάσει απαρατήρητη από διάφορους επιτήδειους που οργανώνουν τεραστίων διαστάσεων… αρπαχτές, παίζοντας με την υγεία του γενικού πληθυσμού.
Κίνδυνος – θάνατος
«Για τα φάρμακα αυτά πάντοτε υπήρχε ζήτηση, όμως τα τελευταία χρόνια με τις καμπάνιες που έχουν πραγματοποιηθεί για τα προβλήματα που προκαλεί η παχυσαρκία, καθώς και με την κυκλοφορία ορισμένων φαρμάκων των οποίων ο κόσμος κάνει κατάχρηση, όπως το Ozempic, το ενδιαφέρον έχει αυξηθεί» λέει στα «ΝΕΑ» ο παθολόγος – κλινικός φαρμακολόγος Αναστάσιος Σπαντιδέας.
Οπως εξηγεί, όσο φουντώνει η συζήτηση για τα νόμιμα και ελεγμένα φάρμακα που βοηθούν στην απώλεια βάρους, αλλά η πρόσβαση σε αυτά παραμένει περιορισμένη, ολοένα και περισσότεροι στρέφονται σε σκευάσματα που υπόσχονται παρόμοια αποτελέσματα.
«Πολλά από αυτά τα προϊόντα περιλαμβάνουν ουσίες που στόχο έχουν να δημιουργήσουν αίσθημα κορεσμού, όμως επηρεάζουν το νευρικό σύστημα και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή νευρολογική ζημιά» προειδοποιεί ο ειδικός, προσθέτοντας ότι άλλες φορές επηρεάζουν το ορμονικό σύστημα, ενώ συχνά μπορεί να έχουν τοξικές επιδράσεις στο συκώτι.
Μόλις προ ολίγων εβδομάδων άλλωστε, στις 2 Απριλίου, ο ΕΟΦ προχώρησε στην ανάκληση ενός «βιομηχανικού προϊόντος» που διετίθετο στο εμπόριο ως λιποδιαλυτικό, του DNP Dinitrophenol 250mg caps, το οποίο περιέχει την εξαιρετικά επικίνδυνη ουσία 2,4 Dinitrophenol.
Σύμφωνα με τον ΕΟΦ, πρόκειται για μια τοξική ουσία που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια οργάνων, καρδιακές προσβολές, έντονους εμετούς, ταχεία αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε θανάτους: Τριάντα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από το εν λόγω σκεύασμα στο Ηνωμένο Βασίλειο τα τελευταία 12 χρόνια.
Τι βρίσκουν στα εργαστήρια του ΕΟΦ
Τα σκευάσματα που υπόσχονται απώλεια βάρους για τα οποία ο ΕΟΦ εκδίδει προειδοποιήσεις και ανακλήσεις «μπορεί να μην περιλαμβάνουν τίποτα, μπορεί να περιέχουν φάρμακα αδυνατίσματος τα οποία δεν είναι εγκεκριμένα, ή οτιδήποτε άλλο» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Φαρμακολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και πρόεδρος του ΕΟΦ Ευάγγελος Μανωλόπουλος.
Οπως σημειώνει, «ένας από τους λόγους που προχωρούμε σε ανακλήσεις είναι επειδή δεν μπορούμε να εντοπίσουμε πού παράγονται και αν αυτό γίνεται με τις σωστές διαδικασίες». Κατά τους ελέγχους στα εργαστήρια του ΕΟΦ βρίσκονται συχνά διάφορες δυνητικά επικίνδυνες ουσίες:
«Για παράδειγμα, πολλά φυσικά συμπληρώματα διατροφής μπορεί να περιέχουν στεροειδή, ενώ άλλα που προωθούνται για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας ενδέχεται να περιέχουν σιλδεναφίλη, τη δραστική ουσία του Viagra. Ετσι, κάποιος μπορεί να νομίζει ότι παίρνει ένα φυσικό συμπλήρωμα, όμως να έχει αντενδείξεις που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο».
«Οι κίνδυνοι είναι πολλοί και διαφορετικοί» συμφωνεί ο Ευθύμιος Καπάνταης, πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας. Φέρνει το παράδειγμα των ΗΠΑ, όπου σκευάσματα τα οποία προωθούνταν για απώλεια βάρους βρέθηκε ότι ήταν μολυσμένα με φάρμακα παλαιότερης γενιάς που είχαν αποσυρθεί λόγω σοβαρότατων παρενεργειών: ένα εξ αυτών προκαλούσε καρδιαγγειακά προβλήματα και ένα δεύτερο γεννούσε αυτοκτονικές τάσεις.
Ο ίδιος ξεκαθαρίζει μάλιστα ότι τα σκευάσματα αυτά δεν προκαλούν καν λιποδιάλυση, όπως ισχυρίζονται. Απλώς «χρησιμοποιούν συμπαθητικομιμητικές αμίνες, δηλαδή εφεδρίνη, καφεΐνη και άλλες ουσίες που προκαλούν αύξηση λειτουργίας της καρδιάς (ταχυκαρδία) και με αυτόν τον τρόπο ξοδεύουν λίγο παραπάνω ενέργεια», της τάξεως των 40 θερμίδων ημερησίως το πολύ. Αμελητέο όφελος με πελώριο κόστος: «Οι παράπλευροι κίνδυνοι είναι τεράστιοι, καθώς οι ουσίες αυτές μπορούν να προκαλέσουν αρρυθμία σε άτομα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην καρδιά, να οδηγήσουν σε εμφράγματα και εγκεφαλικά».
Κίνδυνος που ανταλλάσσεται χέρι χέρι
Οπως μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς, προνομιακό τόπο για την πώληση τέτοιων επικίνδυνων σκευασμάτων αποτελεί το Διαδίκτυο. Δεν πρόκειται, εντούτοις, για τον μοναδικό δίαυλο. «Εκτός από ιστοτόπους τα προϊόντα αυτά μπορεί να τα προωθούν και ιδιώτες χέρι με χέρι» περιγράφει ο πρόεδρος του ΕΟΦ Ευάγγελος Μανωλόπουλος, περιγράφοντας ότι συχνά τέτοιου τύπου συναλλαγές πραγματοποιούνται σε γυμναστήρια ή κέντρα αδυνατίσματος.
Ο ίδιος συστήνει στους καταναλωτές κάθε φορά που τους προτείνεται κάποιο προϊόν να ελέγχουν αν υπάρχει η ένδειξη «εγκεκριμένο από τον ΕΟΦ». Γενικώς, βέβαια, αυτού του είδους οι άτυπες δοσοληψίες πρέπει να αποφεύγονται, προειδοποιεί, γιατί «σχεδόν τίποτα νόμιμο δεν κυκλοφορεί με τέτοιους τρόπους. Τα νόμιμα σκευάσματα βρίσκονται στα φαρμακεία».
Μια πρόσθετη δικλίδα ασφαλείας προτείνει, από την πλευρά του, ο παθολόγος-κλινικός φαρμακολόγος Αναστάσιος Σπαντιδέας. «Οι καταναλωτές πρέπει να ελέγχουν αν αυτά τα φάρμακα κυκλοφορούν επί αρκετά χρόνια και σε παγκόσμιο επίπεδο» λέει, υπογραμμίζοντας ότι πιο επικίνδυνα θεωρούνται τα σκευάσματα που προέρχονται από χώρες της Ανατολικής Ασίας λόγω των εξαιρετικά απλών διαδικασιών έγκρισης.
Στον γεωγραφικό παράγοντα στέκεται και ο Ευάγγελος Μανωλόπουλος. «Βασικές χώρες παρασκευής τέτοιων φαρμάκων είναι η Ινδία, η Κίνα και χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως η Βραζιλία και η Κολομβία» τονίζει.
Εξηγεί, δε, τον λόγο για τον οποίο, παρά τις παρεμβάσεις των Αρχών τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, τα επικίνδυνα αυτά σκευάσματα συνεχίζουν να κατακλύζουν τις αγορές: «Πρόκειται για μια αγορά δισεκατομμυρίων. Πίσω από τα σκευάσματα αυτά βρίσκονται μεγάλες εταιρείες, με αποτέλεσμα ακόμα και όταν κλείνουν κάποιοι ιστότοποι να ανοίγουν γρήγορα νέοι».
Επτά συμβουλές από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ
Αν δείτε κάποιους από τους παρακάτω ισχυρισμούς, είναι πολύ πιθανό ότι προσπαθούν να σας παραπλανήσουν και να σας πουλήσουν προϊόντα δυνητικά επικίνδυνα για την υγεία σας:
1) «Χάστε κιλά χωρίς δίαιτα ή άσκηση» (Δεν θα χάσετε)
2) «Δεν χρειάζεται να ελέγχετε τι τρώτε για να χάσετε βάρος» (Χρειάζεται)
3) «Αν χρησιμοποιήσετε αυτό το προϊόν θα χάσετε βάρος διά παντός» (Λάθος)
4) «Για να χάσετε βάρος, το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρετε το τάδε χάπι» (Ψέμα)
5) «Μπορείτε να χάσετε περισσότερα από δέκα κιλά σε έναν μήνα» (Δεν μπορείτε)
6) «Αυτό το προϊόν φέρνει αποτελέσματα σε όλους» (Δεν φέρνει)
7) «Χάστε βάρος με αυτό το έμπλαστρο ή την κρέμα» (Δεν γίνεται)
