Χαμένα όνειρα αλλά και ελπίδες ξέβρασαν τα κύματα στη Λέσβο, στην οποία ξετυλίχτηκε το δράμα των προσφύγων.
Αθρόες προσφυγικές ροές πυροδότησαν ζωηρές ανησυχίες και ερωτηματικά σχετικά με την διαχείριση μιας ανθρωπιστικής κρίσης που βρέθηκε αντιμέτωπη με την έλλειψη οργάνωσης και υποδομών. Μπροστά σε ένα εκρηκτικό σκηνικό κάτοικοι της Λέσβου φέρθηκαν με ανθρωπιά βλέποντας χιλιάδες πρόσφυγες να χάνονται στο Αιγαίο. Η δράση των πολιτών μνημονεύτηκε, τους χάρισε την υποψηφιότητα του Νόμπελ Ειρήνης 2016, αλλά και μια ακόμη διάκριση.
Ο δήμαρχος Λέσβου, Σπύρος Γαληνός, βρίσκεται ανάμεσα στους υποψηφίους για τον τίτλο «Δήμαρχος του Κόσμου 2016» λόγω της στάσης που κράτησε απέναντι στην προσφυγική κρίση. Ύστερα, όμως, από την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ και Τουρκίας και την μείωση που καταγράφηκε στις αφίξεις προσφύγων στα νησιά, συνεχίζει να διατυπώνει φόβους κι επιφυλάξεις.
«Βρισκόμαστε σε ομηρία. Είμαστε όμηροι μιας συμφωνίας που δεν υπογράψαμε και δεν εγκρίναμε. Τα προβλήματα τα είχαμε επισημάνει από την αρχή και δυστυχώς δεν επιλύθηκαν. Αυτό που συμβαίνει μοιάζει με ψυχολογικό εκβιασμό. Είμαστε αντίθετοι στη συμφωνία, η οποία εγκλωβίζει ανθρώπους στα νησιά. Μας ρίχνουν τώρα εμάς την ευθύνη», δηλώνει ο κ. Γαληνός στο in.gr εκφράζοντας την αντίθεσή του στους χειρισμούς της ΕΕ πάνω στο προσφυγικό και την ρητορική που έχει αναπτύξει η κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες.
Αντιτίθεται στο επιχείρημα της κυβέρνησης το οποίο παραπέμπει στη διαμονή των προσφύγων στα νησιά ώστε να μην ναυαγήσει η συμφωνία ΕΕ και Τουρκίας.
Επισημαίνει την «κυνική ομολογία» του τούρκου προέδρου, ο οποίος δηλώνει ότι «θα ανοίξει τη στρόφιγγα και θα μας πνίξει με πρόσφυγες», και εκτιμά ότι η Ελλάδα «απειλείται ευθέως».
«Οι πρόσφυγες που θα εγκλωβιστούν σε μια περιοχή, θα εξαντληθούν ψυχικά, σωματικά και οικονομικά και αυτό ίσως τους οδηγήσει στην παραβατικότητα. Η παραβατικότητα με τη σειρά της θα φέρει ανησυχία κι εκνευρισμό στην τοπική κοινωνία και σε επόμενο στάδιο φόβο», επισημαίνει και απευθύνει έκκληση στην κυβέρνηση για αποσυμφόρηση της Λέσβου.
Διαφωνεί με την πρόταση του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, Γιάννη Μουζάλα, για δημιουργία κλειστών κέντρων φιλοξενίας στα νησιά. «Είναι σαν να κρεμάνε τους πρόσφυγες έτσι», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Λέσβου και προσθέτει ότι έχει ζητήσει διαβεβαίωση από την κυβέρνηση ώστε να του δώσει έναν αριθμό – πλαφόν προσφύγων που θα μείνουν στο νησί.
Η ανταπόκρισή σας στις προκλήσεις της προσφυγικής κρίσης, αλλά και η στάση των κατοίκων της Λέσβου, σας έδωσαν την υποψηφιότητα για τη διάκριση «Δήμαρχος του Κόσμου 2016». Η ειδησεογραφία, τα γεγονότα αναδεικνύουν το προσφυγικό ως καυτό θέμα της επικαιρότητας. Γυρνώντας πίσω στο χρόνο, στις εποχές που στο νησί συνέρεαν χιλιάδες πρόσφυγες, τι έχετε να επισημάνετε για το δράμα που είδατε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σας;
Αυτό το διάστημα των δύο ετών οι συμπολίτες μου έδειξαν τεράστια αποθέματα αντοχών, ευαισθησίας και ανθρωπιάς. Αυτός ο τίτλος θα έπρεπε να ονομάζεται «Πολίτης του Κόσμου» και όχι «Δήμαρχος του Κόσμου». Οι πολίτες με αξιοθαύμαστο τρόπο διαχειρίστηκαν την προσφυγική κρίση. Δεν ήταν μόνο ο μεγάλος αριθμός των αφίξεων. Αυτοί οι 800.000, περίπου, πρόσφυγες που πέρασαν από το νησί δεν ήταν απλά διερχόμενοι. Ήταν άνθρωποι οι οποίοι έφταναν στο νησί κάτω από επικίνδυνες συνθήκες, επιβαίνοντας ανά 70 σε βάρκες ακατάλληλες που μπορούσαν να σηκώσουν μόνο 15 άτομα. Οι πολίτες διέσωσαν πρόσφυγες, τους βοήθησαν να αισθανθούν ότι έρχονται σε μια πατρίδα ανθρωπιάς και ότι έχουν μια θέση κάτω από τον ήλιο
Το νησί ήρθε αντιμέτωπο με πρωτόγνωρες καταστάσεις το 2015. Οι προσφυγικές ροές έμοιαζαν με μια από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις πληθυσμών στην ιστορία, το Αιγαίο θύμιζε υγρό τάφο και η εκμετάλλευση των προσφύγων δεν περιοριζόταν μόνο στους διακινητές.
Ήταν ένα κάλεσμα της ιστορίας. Έπρεπε να φανούμε αντάξιοι σε αυτό το κάλεσμα. Ήταν ένα κάλεσμα ψυχραιμίας, ανθρωπιάς. Αναλάβαμε το βάρος διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης κι αποδείξαμε ότι ο Έλληνας δεν είναι αυτός που παρουσιαζόταν τα τελευταία χρόνια. Αποδείξαμε ότι μπορεί να διαχειριστεί μια κρίση. Προτείναμε τρόπους διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης σε εθνικό κι ευρωπαϊκό επίπεδο. Θύμισα ότι το κλειδί της καλύτερης διαχείρισης, χωρίς να ξεχνώ ότι το πρόβλημα δεν ήταν οι πρόσφυγες αλλά η αιτία που έγιναν πρόσφυγες, βρισκόταν στην Τουρκία. Εκεί όπου έπρεπε να γίνονται οι καταγραφές, να σταματήσει η εκμετάλλευση των προσφύγων και να μην στέλνονται οι άνθρωποι αυτοί στον θάνατο όπως συνέβαινε το 2015.
Κληθήκατε να διαχειριστείτε μια μεγάλη κρίση. Πώς υποδέχθηκε η κοινωνία του νησιού τις χιλιάδες αφίξεις όταν ξέσπασε η προσφυγική κρίση, τη στιγμή που oι ραγδαίες εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας αποσπούσαν την προσοχή της πολιτείας;
Δεν το περιμέναμε. Δεν υπήρχε προετοιμασία και υποδομή, όμως έπρεπε να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας και να μην εγκλωβιστούμε στο πρόβλημα. Διαμορφώσαμε χώρους στο νησί, τους φτιάξαμε σε σύντομο χρονικό διάστημα, διαθέσαμε πόρους, κινηθήκαμε στα όρια της νομιμότητας. Και το λέω αυτό γιατί δεν ήταν αρμοδιότητα του Δήμου να προβεί σε τέτοιες ενέργειες. Το συμφέρον όμως του τόπου μας ήταν να κινηθούμε με ταχύτατες διαδικασίες, να φτιάξουμε τους χώρους φιλοξενίας ώστε να μην υπάρξει μεγάλη αναταραχή. Ζήσαμε έντονες στιγμές τόσο από πλευράς προβλημάτων όσο και από πλευράς ανθρωπιάς κι ευαισθησίας. Ζήσαμε ένα πυκνό χρόνο την περασμένη χρονιά.
Συγκρούσεις στη Μόρια Λέσβου ανάμεσα σε πρόσφυγες εγκλωβισμένους σε μια απωθητική πραγματικότητα και αγανακτισμένους από τις συνθήκες διαβίωσης πρωταγωνίστησαν στα μέσα ενημέρωσης.
Υπήρξαν συγκλονιστικές στιγμές το 2015. Άνθρωποι εξαντλημένοι έρχονταν σε έναν χώρο όπου δεν ήξεραν και αποκλείονταν εδώ διότι δεν υπήρχαν θέσεις στα πλοία λόγω του τουρισμού. Έλεγα σε κάθε ευκαιρία που μου δινόταν τόσο σε ξένους πολιτικούς παράγοντες όσο και σε δημοσιογράφους ότι ήταν σαν να κρατώ μια βόμβα που σιγοκαίει, να ζητώ κάποιον να με βοηθήσει και να μην έρχεται. Αρχές Σεπτεμβρίου του 2015 είχα πει πως ό,τι μπορούσαμε να πράξουμε, το πράξαμε, ενώ η κατάσταση ξέφευγε εκτός ελέγχου. Βρήκαμε όμως χώρους, προβήκαμε στην ενεργοποίηση των διαδικασιών καταγραφής και υπήρξε αποσυμφόρηση μέσα σε τρεις ημέρες. Η φωτιά μπορούσε πολύ εύκολα να ανάψει, οι αντοχές των συμπολιτών μου εξαντλούνταν. Είχα φτιάξει το Καρά Τεπέ και άλλους χώρους, όπου τους προσφέρονταν μια πρώτη στήριξη και ενημέρωση. Οι καταγραφές γίνονταν στη Μόρια και το Καρά Τεπέ. Όμως τον Σεπτέμβριο του 2015 δεν μπορούσαν να γίνουν οι καταγραφές γιατί στη Μυτιλήνη είχαν μαζευτεί 40.000 πρόσφυγες.
Ένας από τους γνωστότερους χώρους φιλοξενίας προσφύγων στη Μυτιλήνη εκείνος του Καρά Τεπέ. Ποιες συνομιλίες συνετέλεσαν στην δημιουργίας του;
Με φώναξαν από το Λιμενικό για να μου πουν ότι οι προσφυγικές ροές ήταν πολλές. Με προσωπική μας εργασία δημιουργήσαμε τον χώρο του Καρά Τεπέ μέσα σε ένα 24ωρο. Τα προβλήματα ήταν συνεχή, δεν ήμασταν σε θέση ούτε 20 ανθρώπους την ημέρα να υποδεχτούμε. Τα νούμερα είχαν φτάσει σε εξωπραγματικό σημείο. Κατέφθαναν στο νησί 100 πρόσφυγες, μετά 200 για να φτάσουμε στις 10.000 αφίξεις την ημέρα.
Ο ρυθμός των προσφυγικών αφίξεων προκαλούσε αναμφισβήτητα έντονες ανησυχίες. Αποτανθήκατε στην κυβέρνηση;
Χωρίς να είμαστε αρμόδιοι αναλάβαμε να σηκώσουμε το βάρος της προσφυγικής κρίσης. Μαζί όμως με το προσφυγικό πρόβλημα, που μεγεθυνόταν μέρα με τη μέρα, κυριαρχούσε το θέμα του δημοψηφίσματος, των capital controls, οι διαπραγματεύσεις.
Μετά την προβολή εικόνων ντροπής στα νησιά, υπεγράφη η συμφωνία ΕΕ και Τουρκίας. Τι άλλαξε μετά την υπογραφή; Οι ροές, πάντως, προς τα νησιά έχουν μειωθεί. Υπάρχουν και ημέρες που είναι μηδενικές οι αφίξεις.
Καταθέσαμε πρόταση τον Ιούνιο του 2015 για καταγραφή προσφύγων στην Τουρκία και απ’εκεί με ασφαλή τρόπο να πηγαίνουν στην χώρα που θα μπορούσε να τους φιλοξενήσει. Από τον Μάρτιο και μετά σταμάτησαν οι αθρόες ροές. Σταμάτησαν να πνίγονται άτομα στο επικίνδυνο ταξίδι διασχίζοντας το Αιγαίο. Η κατάσταση βελτιώθηκε στο θέμα των ροών. Όμως και τότε είχα πει ότι δεν ήταν σωστή η Συμφωνία καθώς εγκλώβιζε κόσμο στα νησιά και αυτό θα δημιουργούσε προβλήματα στη συνέχεια. Οι πρόσφυγες που θα εγκλωβίζονταν σε μια περιοχή, θα εξαντλούνταν ψυχικά, σωματικά και οικονομικά με αποτέλεσμα να πέφτουν στην παραβατικότητα. Η παραβατικότητα με τη σειρά της θα έφερνε ανησυχία κι εκνευρισμό στην τοπική κοινωνία και σε επόμενο στάδιο τον φόβο. Ο φόβος δεν είναι καλός σύμβουλος, είναι υπεύθυνος για αντιδράσεις. Δυστυχώς επιβεβαιώθηκα. Υπάρχει έντονη ανησυχία στην τοπική κοινωνία, ακόμη όμως την κρατάμε ψύχραιμη, Υπάρχουν όμως και οι ακραίες φωνές που βρήκαν χώρο να κινηθούν. Ωστόσο, αντέχουμε ακόμη. Απευθύνω εκκλήσεις προς την κυβέρνηση ώστε να ληφθούν άμεσα μέτρα που θα συμβάλουν στην αποσυμφόρηση του νησιού. Πλέον 6.000 πρόσφυγες βρίσκονται στο νησί. Με περισσότερα άτομα στην καταγραφή και τον έλεγχο του ασύλου θα μπορούσε πιο εύκολα να γίνεται η προώθηση είτε προς την ηπειρωτική χώρα είτε η επαναπροώθηση προς την Τουρκία οπότε να έχουμε περί τους 3.000 πρόσφυγες και δύο κέντρα να τους φιλοξενούν με άνεση.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, πάντως, διαμηνύουν πως εάν στα νησιά δεν παραμείνουν οι πρόσφυγες που εισέρχονται, η Συμφωνία ΕΕ και Τουρκίας κινδυνεύει να καταρρεύσει.
Το ότι μένουν στα νησιά οι πρόσφυγες οφείλεται στην καθυστέρηση των διαδικασιών. Η επίσπευση των διαδικασιών εξαρτάται από την κυβέρνηση και τον κ. Μουζάλα. Θα έλεγα ότι είναι ένας ψυχολογικός εκβιασμός που μας γίνεται. Εκείνοι υπέγραψαν τη συμφωνία, εμείς είμαστε αντίθετοι γιατί εγκλωβίζει ανθρώπους στα νησιά. Μας ρίχνουν τώρα εμάς την ευθύνη. Γίνεται ένα σημαντικό λάθος, είναι σαν να τιμωρείται η τοπική κοινωνία που υπήρξε τόσο αλληλέγγυα.
Η κατάσταση πλέον μοιάζει να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμη σε σχέση με την περσινή χρονιά;
Η κατάσταση είναι καλύτερη από αυτή που βιώσαμε, αλλά δεν σημαίνει ότι έχει βελτιωθεί. Έχουμε καταθέσει μια πρόταση μέσα από την οποία προτείνουμε τη δημιουργία δικτύου στους δήμους, δικτύου ελληνικών και ευρωπαϊκών πόλεων. Δεν καταλαβαίνω γιατί άφησαν να περάσει ο καιρός και συσσωρεύτηκαν τόσοι πρόσφυγες. Τώρα μας ζητούν να φτιαχτούν κι άλλοι χώροι. Ποιος όμως μπορεί να εγγυηθεί στην τοπική κοινωνία ότι εάν συσταθεί ένας νέος χώρος δεν θα μας ζητηθούν και άλλοι και θα φτάσουμε σε μια κατάσταση που δεν θα μπορούμε να διαχειριστούμε; Νιώθουμε αυτή τη στιγμή ότι είμαστε σε ομηρία. Είμαστε σε ομηρία μιας συμφωνίας που δεν υπογράψαμε και δεν εγκρίναμε. Τα προβλήματα τα είχαμε επισημάνει από την αρχή και δυστυχώς δεν επιλύθηκαν.
Υπάρχουν, πράγματι, ακόμη χιλιάδες πρόσφυγες εγκλωβισμένοι στα νησιά. Η Τουρκία, θα λέγατε, ότι μπροστά στο κάλεσμα για εκτόνωση της κρίσης αποστέλλει αντιφατικά μηνύματα;
Υπάρχει μια παράμετρος που δεν έχει τονιστεί όσο θα έπρεπε. Υπάρχει μια κυνική ομολογία του τούρκου προέδρου ο οποίος δηλώνει ότι θα ανοίξει τη στρόφιγγα και θα μας πνίξει με πρόσφυγες. Είναι σαν εκείνος να βρίσκεται πίσω από τις ροές και τους διακινητές. Πού είναι η αντίδραση της διεθνούς κοινής γνώμης σε αυτή την ομολογία; Και μάλιστα όταν υπάρχουν διεκδικήσεις σε εθνικό επίπεδο, όπως η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης. Τα αιτήματα αυτά θα έπρεπε να αποτελέσουν σημαία της κυβέρνησης για να εξασφαλίσει τη στήριξη που χρειάζεται. Η Ελλάδα απειλείται ευθέως.
Προηγουμένως μιλήσατε για ψυχολογικό εκβιασμό αναφερόμενος στη Συμφωνία ΕΕ και Τουρκίας και τις εκκλήσεις Μουζάλα για δημιουργία νέων κέντρων φιλοξενίας.
Υφιστάμεθα έναν ψυχολογικό εκβιασμό. Έχουμε εκχωρήσει το δικαίωμα στην Τουρκία να αποφασίζει για θέματα που αφορούν στην κοινωνική συνοχή της χώρας μας; Θα μπορούσα να αποδεχτώ τη δημιουργία νέου κέντρου φιλοξενίας εάν η κυβέρνηση με έπειθε για τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριζόταν την κατάσταση. Έχω ζητήσει διαβεβαίωση από πλευράς κυβέρνησης ώστε να μου πουν έναν αριθμό – πλαφόν προσφύγων που θα μείνουν στο νησί. Εάν μου έδιναν τέτοιες εγγυήσεις, θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει περισσότερα. Δεν είναι δυνατόν να σηκώνεις ένα βάρος επ’ άπειρον, κάποια στιγμή θα σε πλακώσει. Δεν είναι δυνατόν να σηκώνουμε και αυτόν τον ψυχολογικό εκβιασμό.
Στην τελευταία, δηλαδή, συνομιλία σας με τον αναπληρωτή υπουργό Μετανευστικής Πολιτικής, Γιάννη Μουζάλα, ποια αιτήματα προκρίνατε;
Είχαμε επικοινωνήσει πριν από μερικές ημέρες και μου ζήτησε να δημιουργηθεί ένας νέος κλειστός χώρος, κέντρο κλειστής διαμονής δηλαδή, από τον οποίο δεν θα μπορούσαν να μπαινοβγαίνουν οι πρόσφυγες και έναν χώρο όπου θα γίνονταν οι καταγραφές. Το συζήτησα με τους επικεφαλής των παρατάξεων στο Δημοτικό Συμβούλιο και αντιπρότειναν κάτι. Είπαν ότι εάν χρησιμοποιήσουμε ήδη υπάρχον κτίριο για να μεταφερθούν εκεί οι υπεύθυνοι της καταγραφής προσφύγων από την Μόρια και μετατρέψουμε τον χώρο που χρησιμοποιούμε τώρα για καταγραφές σε κλειστό κέντρο, τότε επαρκεί για τους αριθμούς που έχουμε σήμερα. Θεωρώ ότι είναι ορθότερη η πρόταση αυτή. Δεν πρέπει να χάσει η Ελλάδα την αλληλεγγύη που έδειξε στα νησιά. Οι ξένοι μάς περιμένουν στη γωνία για να μας κατηγορήσουν, ας μην τους δώσουμε αυτή την ευκαιρία. Το πρόσωπο των νησιών είναι το πρόσωπο της αλληλεγγύης.
Η δημιουργία κλειστών κέντρων φιλοξενίας στην οποία αναφέρεται ο κ. Μουζάλας φέρνει ξανά στην επιφάνεια αναμνήσεις από Αμυγδαλέζα;
Επισημαίνεται ένας τραγικός τρόπος διαχείρισης ανθρωπιστικής κρίσης από πλευράς ΕΕ, η οποία υποκρίνεται ότι ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα των προσφύγων, από την άλλη όμως θέλει να δημιουργηθούν κέντρα μαρτυρίου για τη φιλοξενία προσφύγων, νέες Αμυγδαλέζες. Είναι σαν να τους κρεμάνε με αυτό τον τρόπο. Γι’ αυτό προτείνουμε μέσα από το Δίκτυο των Πόλεων κάθε Δήμος να αναλάβει έναν μικρό αριθμό προσφύγων που να φιλοξενεί πιλοτικά και στη συνέχεια να επεκταθεί η δράση στην Ευρώπη. Δεν πρέπει να ξεχνά η Ευρώπη ότι το πραγματικό πρόβλημα είναι οι πόλεμοι και η εκμετάλλευση. Ας μην το υποβαθμίζουν και κάνουν και δεύτερο λάθος. Δημιουργούν μια ξενοφοβία που οδηγεί στο ρατσισμό.
in.gr
