Ποιoς δεν ξέρει τη Θεοπούλα, την πιστή φίλη της γιαγιάς Σόφης, της γιαγιάς του Σπύρου στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Στο Παρά 5'»; Άσκοπη ερώτηση. Η Θεοπούλα δεν έχει ανάγκη από συστάσεις... Και όμως. Η Θεοπούλα, δηλαδή η Έφη Παπαθεοδώρου, έχει και μια άλλη, άγνωστη εν πολλοίς ιστορία - μια ιστορία που μας πάει πίσω στα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης.
Η Έφη Παπαθεοδώρου γεννήθηκε στα Σιταράλωνα Αιτωλοακαρνανίας το 1938, ως η δεύτερη κόρη του γιατρού Θάνου Παπαθεοδώρου. Την περίοδο της Κατοχής η οικογένεια αναγκάστηκε να ζει κρυμμένη στα βουνά της Αιτωλοακαρνανίας λόγω της συμμετοχής του πατέρα στην Αντίσταση και συγκεκριμένα της ένταξής του στο ΕΑΜ και αργότερα στα αντάρτικα τμήματα του ΕΛΑΣ.
Στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές η Έφη γνώρισε μεγάλους κινδύνους και δυσκολίες, ενώ συνάντησε και οικογένειες Εβραίων που είχαν διαφύγει από την πόλη του Αγρινίου με τη βοήθεια του ΕΑΜ. Μετά το 1945 η οικογένεια γνώρισε διώξεις λόγω της αριστερής δράσης του πατέρα. Αργότερα, η Έφη σπούδασε υποκριτική και σήμερα είναι απ' τις πιο αγαπημένες ηθοποιούς στην Ελλάδα.
Αύριο, Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου στις 11 το πρωί στο Αμφιθέατρο Άλκης Αργυριάδης στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30), η Έφη Παπαθεοδώρου μαζί με τη Ροζίνα Ασσέρ- Πάρδο (γεννήθηκε το 1933 στη Θεσσαλονίκη σε μία εβραϊκή οικογένεια, η οποία αναγκάστηκε να μείνει κρυμμένη μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας) θα είναι οι κεντρικές ομιλήτριες στην εκδήλωση παρουσίασης του προγράμματος «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα».
Πρόκειται για ένα διακρατικό πρόγραμμα, η ευθύνη διεκπεραίωσης του οποίου ανήκει στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο (Freie Universität Berlin, Center für Digitale Systeme) υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Νικόλα Αποστολόπουλου σε συνεργασία με τον καθηγητή Χάγκεν Φλάισερ (Πανεπιστήμιο Αθηνών).
Στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος είναι η συλλογή και αρχειοθέτηση οπτικοακουστικών μαρτυριών για τη γερμανική Κατοχή στην Ελλάδα, καθώς και η διατήρηση και διάδοση πληροφοριών για την πιο καταστροφική περίοδο της σύγχρονης ιστορίας, κατά τη διάρκεια της οποίας η χώρα μέτρησε απώλειες χιλιάδων ανθρώπινων ζωών και υπέστη ανυπολόγιστες ζημιές στην οικονομία και στις υποδομές της. Απώτερος στόχος επίσης είναι να αναζητηθούν τα αίτια και οι παράμετροι που καθόρισαν εκείνη την εποχή, η οποία αποτελεί μέχρι σήμερα ενεργό κομμάτι της συλλογικής μνήμης.
Συνολικά, θα διεξαχθούν περισσότερες από 70 συνεντεύξεις με μάρτυρες της περιόδου, όπως μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, Εβραίους επιζώντες των γερμανικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, κρυμμένα παιδιά εβραϊκού θρησκεύματος, μάρτυρες αντιποίνων, κρατούμενους στρατοπέδων συγκέντρωσης και καταναγκαστικούς εργάτες, μάρτυρες βομβαρδισμών, ανθρώπους που βίωσαν με διάφορους τρόπους την επώδυνη εκείνη εποχή και μπορούν να μεταφέρουν την προσωπική τους εμπειρία μέσα από τον προφορικό λόγο. «Τα χρονικά περιθώρια στενεύουν, καθώς όσοι βίωσαν εκείνη την περίοδο μέρα με τη μέρα λιγοστεύουν», επισημαίνουν οι υπεύθυνοι του προγράμματος.
Οι μάρτυρες αφηγούνται την εμπειρία τους από την περίοδο αλλά και τις όψεις της ζωής τους μετά το 1945, αναφέρονται στην συνολική πορεία της ζωής τους, στις οικογένειές τους και στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Οι αφηγήσεις επικεντρώνονται στους διωγμούς, στις σφαγές που έλαβαν χώρα στα «μαρτυρικά χωριά και πόλεις», στις εκτοπίσεις στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς και στην εμπειρία της Αντίστασης και της καθημερινότητας στις πόλεις.
Οι συνεντεύξεις θα είναι προσβάσιμες σε μια διαδικτυακή πύλη συνοδευόμενες από λέξεις-κλειδιά, ιστορικές πληροφορίες, φωτογραφίες, βιογραφικά, περιλήψεις και επιπρόσθετο υλικό. Οι ίδιες οι συνεντεύξεις θα μεταφραστούν στα γερμανικά και θα απομαγνητοφωνηθούν, ενώ τα κείμενα θα είναι επίσης διαθέσιμα στους χρήστες. Τα αποτελέσματα του προγράμματος θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν στην έρευνα, καθώς οι αφηγήσεις ζωής συνθέτουν μια ιστορική πηγή, καθώς και στην ελληνική δημόσια μνήμη και ιστορία, καθώς αυτές οι αφηγήσεις αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της μνημονικής κουλτούρας. Επίσης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη Γερμανία, όπου λίγα πράγματα είναι γνωστά για τη γερμανική Κατοχή στην Ελλάδα. Αυτές οι μαρτυρίες θα δομήσουν μια πρώτη μορφή ευαισθητοποίησης και γνώσης για τα γερμανικά εγκλήματα πολέμου στην Ελλάδα.
Το πρόγραμμα υποστηρίζεται απο το υπουργείο Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft («Ιδρυμα Μνήμη, Ευθύνη και Μέλλον») και το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Στην αυριανή εκδήλωση θα παρευρεθούν και θα απευθύνουν χαιρετισμό ο υπουργός Παιδείας καθηγητής Κώστας Γαβρόγλου και ο αναπληρωτής υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας Michael Roth.
