Γκριζάρει επικίνδυνα η αγορά εργασίας στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από πρόσφατη ανάλυση του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).
Η ηλικιακή ομάδα των 30-44 ετών βαίνει αναλογικά μειούμενη, ενώ αυξάνονται οι εργαζόμενοι άνω των 65 ετών. Το φαινόμενο της έλλειψης εργατικού δυναμικού στις πλέον παραγωγικές ηλικίες δεν είναι αμιγώς ελληνικό, ούτε καν ευρωπαϊκό.
«Πού εξαφανίστηκαν οι νέοι άντρες;» ήταν το ερώτημα που έθετε εναγωνίως το αμερικανικό Ινστιτούτο Brookings, διαπιστώνοντας ότι το 2024 το 11% των ανδρών στις ηλικίες 25-54 ετών δεν είχε δουλειά αλλά ούτε έψαχνε – ποσοστό υπερτριπλάσιο από την μεταπολεμική περίοδο του «baby boom» – όταν μόλις το 3% ήταν εκτός εργατικού δυναμικού.
Μείωση πληθυσμού
Η ιδιαιτερότητα της Ελλάδας είναι ότι ο πληθυσμός των 30-44 μειώνεται με τη μεγαλύτερη ταχύτητα από όλες τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. Σύμφωνα με την έρευνα του ΚΕΠΕ η οποία περιλαμβάνει στοιχεία ως το τρίτο τρίμηνο του 2024, σε ένα έτος οι κάτοικοι της Ελλάδας σε ηλικία 30-44 ετών μειώθηκαν κατά 69.000 άτομα.
Μόνο σε ένα τρίμηνο σημειώθηκε πτώση κατά 22.700 άτομα. Το ΚΕΠΕ κάνει λόγο για ανησυχητικό φαινόμενο, καθώς πρόκειται παραδοσιακά για την ομάδα που είναι και η πιο ενεργή στην αγορά εργασίας.
Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή στην απασχόληση, οι εργαζόμενοι 30-44 ετών μειώθηκαν κατά 37.700 άτομα. Πρόκειται για τη μοναδική ηλικιακή ομάδα που επέδειξε τέτοια συμπεριφορά, αφού σε όλες τις άλλες ηλικιακές κατηγορίες υπήρξε αύξηση της απασχόλησης. Πάντως, αποκλειστικά στον ιδιωτικό τομέα, σε ετήσιο επίπεδο ο αριθμός των εργαζομένων 30-44 ετών παρέμεινε σχεδόν σταθερός – με οριακή αύξηση, κάτω της μίας ποσοστιαίας μονάδας – όταν η απασχόληση αυξήθηκε κατά 4%.
Φταίει και το brain drain
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Εurofound, μία από τις αιτίες της μείωσης του πληθυσμού σε αυτές τις ηλικίες – εκτός από τη δημογραφική γήρανση – είναι και το brain drain περιόδου της κρίσης.
Σε αντιδιαστολή, τρεις ηλικιακές ομάδες εμφάνισαν αύξηση. Στην ομάδα άνω των 65 ετών η αύξηση ξεπέρασε τις 31.000 σε ετήσια βάση, αντανακλώντας τη γήρανση του πληθυσμού. Είναι παρήγορο ότι η δεύτερη μεγαλύτερη συνεισφορά προήλθε από την ομάδα 15-19 ετών που σε επίπεδο έτους έφτασε τις 21.000 επιπλέον άτομα.
Το ίδιο διάστημα, ο πληθυσμός των εργαζομένων άνω των 65 ετών παρουσίασε τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση από όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, ξεπερνώντας το 11%. Όπως σημειώνεται, ένα μέρος της αύξησης αυτής οφείλεται στα μέτρα ενθάρρυνσης της απασχόλησης των συνταξιούχων.
Στο σύνολο των ηλικιών, η πλειονότητα αυτών που έφυγαν εκτός εργατικού δυναμικού στο τρίμηνο κατευθύνθηκαν στους οικονομικά μη ενεργούς, όπως φανερώνει η αύξηση αυτών κατά 38,1 χιλ., ενώ κάποιοι δεν αποκλείεται να έφυγαν από τη χώρα, σημειώνει το ΚΕΠΕ.
Αύξηση αλλοδαπών εργαζομένων
Συνολικά, ενώ μειώθηκαν τα άτομα άνω των 30 ετών που συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό αυξήθηκε η συμμετοχή των αλλοδαπών εργαζομένων.
Σε ένα βαθμό η αύξηση είναι και εποχική, αφού κορυφώνεται τη θερινή περίοδο. Ενδεικτικά ο αριθμός των αλλοδαπών στο πληθυσμό αυξήθηκε σε ένα έτος κατά 11.500 άτομα, ενώ μόνο το γ’ τρίμηνο του 2024 καταγράφηκαν στη χώρα μας (ως μόνιμοι κάτοικοι) επιπλέον 48.400 άτομα μη ελληνικής υπηκοότητας. Αντίστοιχα την ίδια περίοδο η συμμετοχή των αλλοδαπών στο εργατικό δυναμικό αυξήθηκε κατά 42,2 χιλ. άτομα, ενώ σε ετήσια βάση οι αλλοδαποί εργαζομενοι αυξήθηκαν κατά 6.800 άτομα.
Αντίθετα, μείωση κατέγραψε και στις δύο περιπτώσεις το εργατικό δυναμικό με ελληνική υπηκοότητα.
Το αποτέλεσμα των παραπάνω αλλαγών είναι να παραμείνει σχεδόν σταθερό ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό κοντά στο 70% για τα άτομα 15-64 ετών.
Το φαινόμενο δεν είναι ακριβώς ενθαρρυντικό, καθώς αν θέλουμε να κρατήσουμε το εργατικό δυναμικό τουλάχιστον σταθερό, πρέπει η μείωση του πληθυσμού να αντισταθμίζεται από αύξηση του ποσοστού συμμετοχής.
Άνεργοι 300.000 τριαντάρηδες
Οι αλλαγές στο εργατικό δυναμικό, εις βάρος των 30-44 ετών και υπέρ των 55+ δεν έχουν μόνο δημογραφική εξήγηση, αλλά και εργασιακή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους εγγεγραμμένους στα μητρώα ανέργων της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης τον Μάρτιο, πάνω από τρεις στους δέκα (31,3%) είναι 30-44 ετών. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ηλικιακή ομάδα στο σύνολο των ανέργων, και ανέρχονται σε περισσότερα από 300.000 άτομα.
Το «γκριζάρισμα» του εργατικού δυναμικού αποτυπώνεται και στα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ για τη μισθωτή απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα. Σε σύνολο σχεδόν 2,4 εκατομμυρίων εργαζομένων, η ηλικιακή ομάδα με τη μεγαλύτερη εκπροσώπηση είναι η κατηγορία των 45 ως 64 ετών, με μεγάλη απόσταση από την αμέσως επόμενη, τους 30-44 ετών. Πλέον οι μεσήλικες εργαζόμενοι αποτελούν το 41% του εργατικού δυναμικού, με τον αριθμό τους να αυξάνεται κατά 7,26% ή σχεδόν 66.500 άτομα.
Τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση σε ποσοστιαία βάση εμφανίζουν οι 65+, που αν και παραμένουν ένα μικρό μέρος του εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα, αυξήθηκαν κατά 34,24%.
