Ο θάνατος ενός 5χρονου κοριτσιού στη Φλώρινα από πιθανό αλλεργικό σοκ σε αντιβιοτικό, έφερε στο προσκήνιο τις αλλεργίες στα φάρμακα.
Όπως όλες οι αλλεργίες, έτσι και αυτές στα φάρμακα είναι οξείες αντιδράσεις του οργανισμού σε κάτι που φυσιολογικά δεν θα έπρεπε να τον βλάψει.
Σε συνέντευξή της στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η αλλεργιολόγος Τζένη Καψάλη απάντησε στις πιο συχνές ερωτήσεις για τις αλλεργίες στα φάρμακα.
Πότε μπορεί κάποιος να αντιδράσει έπειτα από τη χορήγηση φάρμακου;
Την πρώτη φορά που κάποιος θα λάβει ένα φάρμακο, κατά κανόνα δεν θα αντιδράσει. Είναι όμως πιθανό, αν έχει προδιάθεση, το ανοσολογικό του σύστημα να αρχίσει να παράγει αντισώματα εναντίον του συγκεκριμένου φαρμάκου.
Όταν συμβεί αυτό, το άτομο θα ευαισθητοποιηθεί. Και σε τυχόν επόμενη λήψη του φαρμάκου μπορεί να εμφανίσει αλλεργική αντίδραση.
Αν η πρώτη λήψη του φαρμάκου διαρκέσει αρκετά (7-10 ημέρες) μπορεί να υπάρχει επαρκής χρόνος για ευαισθητοποίηση και αντίδραση από την πρώτη φορά που θα πάρει κάποιος το φάρμακο.
Πόσο συχνές είναι οι αλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα;
Υπολογίζεται ότι λιγότερο από 10% των ανεπιθύμητων αντιδράσεων στα φάρμακα είναι αλλεργικές αντιδράσεις.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν αλλεργική αντίδραση σε φάρμακο έχουν:
* Οι ενήλικες (επειδή έχουν πάρει αρκετά φάρμακα και έχει υπάρξει χρόνος να ευαισθητοποιηθούν)
* Όσοι έχουν ήδη εμφανίσει φαρμακευτική αλλεργία σε άλλο φάρμακο
* Όσοι λάβουν το φάρμακο σε ενέσιμη μορφή.
Ποια φάρμακα προκαλούν συχνότερα αλλεργικές αντιδράσεις;
Θεωρητικά, κάθε φάρμακο έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Ωστόσο συχνότερα παρατηρούνται αλλεργικές αντιδράσεις με:
* Τα αντιβιοτικά (π.χ. πενικιλλίνη και τα λεγόμενα β-λακταμικά αντιβιοτικά, όπως η αμοξυκιλλίνη, η αμπικιλλίνη και οι κεφαλοσπορίνες)
* Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ( όπως η ασπιρίνη)
* Η ινσουλίνη
* Κάποια γενικά αναισθητικά.
Πώς εκδηλώνεται η φαρμακευτική αλλεργία;
Η φαρμακευτική αλλεργία μπορεί να εμφανιστεί με διάφορα πρόσωπα. Ανάλογα με το μηχανισμό που εμπλέκεται, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν άμεσα (μέσα σε λίγα λεπτά μέχρι και μία ώρα από τη λήψη του φαρμάκου) ή καθυστερημένα (αρκετές ώρες από τη χρονική στιγμή της λήψης του φαρμάκου). Μπορεί επίσης να αφορούν διάφορα όργανα του σώματος.
Τα συμπτώματα από το δέρμα είναι τα πιο συνηθισμένα. Μπορεί να είναι:
* Ήπια (π.χ. εξάνθημα σαν της ιλαράς, κνίδωση ή το σταθερής έκθυσης φαρμακευτικό εξάνθημα)
* Σοβαρά (όπως το πολύμορφο ερύθημα και η αποφολιδωτική δερματίτιδα).
Αν το φάρμακο χορηγείται τοπικά στο δέρμα (σε μορφή κρέμας, ωτικών σταγόνων κ.λπ.) μπορεί να εμφανιστεί μόνο τοπική αντίδραση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δερματίτιδα εξ επαφής.
Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξουν εκδηλώσεις από όργανα όπως το ήπαρ (ηπατίτιδα από φάρμακα), τους νεφρούς, τις αρθρώσεις (ορονοσία).
Η συστηματική αναφυλαξία που μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργικό σοκ είναι η πιο επικίνδυνη μορφή αλλεργικής αντίδρασης.
Μπορεί να εκδηλωθεί με ταυτόχρονα συμπτώματα σε διάφορα όργανα (δέρμα, κυκλοφορικό, πνεύμονες) και απώλεια συνείδησης. Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, η έκβαση μπορεί να είναι μοιραία.
Από τι εξαρτάται η βαρύτητα των συμπτωμάτων;
Όσο μεγαλύτερη ευαισθησία έχει το άτομο στο συγκεκριμένο φάρμακο, τόσο σοβαρότερη αντίδραση θα εμφανίσει.
Τα συμπτώματα της φαρμακευτικής αλλεργίας μπορεί να είναι ίδια ή βαρύτερα σε επόμενες χορηγήσεις του ίδιου ή χημικά παρόμοιων φαρμάκων.
Πως μπορεί να ξέρει κανείς αν έχει αλλεργία σε ένα φάρμακο;
Κατ’ αρχάς δεν γίνεται προληπτικός έλεγχος. Και αυτό, διότι ακόμα κι αν έχει αρνητικό αποτέλεσμα, δεν αποκλείεται το άτομο να ευαισθητοποιηθεί μελλοντικά σε ένα συγκεκριμένο φάρμακο.
Εξαίρεση σ’ αυτό αποτελούν τα άτομα που έχουν εμφανίσει κάποια αλλεργική αντίδραση. Ο έλεγχος που θα τους γίνει είναι εκτεταμένη αλλεργιολογική αξιολόγηση και όχι μια απλή εξέταση αίματος. Ο έλεγχος περιλαμβάνει δερματικές δοκιμασίες και δοκιμασίες πρόκλησης.
Σημαντική βοήθεια στη σωστή αξιολόγηση μιας αντίδρασης προσφέρουν οι σωστές πληροφορίες από τον ασθενή και την οικογένειά του. Πόση ώρα μετά τη λήψη του φαρμάκου εμφανίστηκαν τα συμπτώματα; Είχε πάρει άλλοτε το φάρμακο στο παρελθόν; Έπαιρνε ταυτοχρόνως άλλα φάρμακα; Τί ακριβώς συμπτώματα εμφάνισε;
Πώς αντιμετωπίζεται η φαρμακευτική αλλεργία;
Όταν υπάρχει διαγνωσμένη φαρμακευτική αλλεργία επιβάλλεται η αποφυγή του συγκεκριμένου φαρμάκου και όλων όσων ανήκουν στην ίδια, ευρύτερη οικογένεια.
Ο αλλεργιολόγος που πραγματοποίησε τον έλεγχο θα χορηγήσει ένα ενημερωτικό σημείωμα με τα αποτελέσματα του ελέγχου και τα ενοχοποιούμενα φάρμακα.
Το σημείωμα αυτό θα πρέπει να το δείχνουν ο ασθενής ή η οικογένειά του, σε κάθε γιατρό που πρόκειται να του δώσει φαρμακευτική αγωγή.
Τί πρέπει να κάνουμε όταν υποψιαζόμαστε αλλεργική αντίδραση σε κάποιο φάρμακο;
Ενημερώνουμε άμεσα το γιατρό μας για να εκτιμήσει τη σοβαρότητα του προβλήματος.
Ακολουθούμε ακριβώς τις οδηγίες του σε ό,τι αφορά τη διακοπή του φαρμάκου και την αντιμετώπιση της αντίδρασης.
Κρατάμε τη συσκευασία του φαρμάκου που προκάλεσε την αντίδραση. Αν η αντίδραση έγινε στο νοσοκομείο, ζητάμε ενημερωτικό σημείωμα που να αναφέρει το φάρμακο, το είδος της αντίδρασης και τον τρόπο που αυτή αντιμετωπίστηκε.
Απευθυνόμαστε σε αλλεργιολόγο ιατρό για να γίνει η προβλεπόμενη αξιολόγηση και να ενημερωθούμε για εναλλακτικά φάρμακα που μπορούμε να πάρουμε με ασφάλεια.
Δεν πειραματιζόμαστε μόνοι μας με νέα λήψη του πιθανά υπεύθυνου φαρμάκου, ακόμη κι αν έχουν περάσει χρόνια από την φαρμακευτική αντίδραση.
