Ενώ μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη ιστών, ανεπάρκεια οργάνων και θάνατο, στα πρώτα στάδια η σήψη συχνά συγχέεται με άλλες παθήσεις και τα συμπτώματά της αγνοούνται.
Η σήψη, αποκαλούμενη κοινώς και “σηψαιμία”, είναι μία επιπλοκή που προκαλείται από την υπερβάλλουσα και απειλητική για τη ζωή απάντηση του οργανισμού στις λοιμώξεις
«Παγκοσμίως, η σήψη είναι μία από τις πιο κοινές θανατηφόρες ασθένειες και είναι επίσης μία από τις ελάχιστες παθήσεις που βάλλουν με την ίδια ένταση αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες περιοχές», παρατηρεί ο Αναπλ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ε. Ι. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης και ένας από τους συντονιστές της Ελληνικής Ομάδας Μελέτης της Σήψης.
Ποιοί βρίσκονται σε κίνδυνο
Παρά την πρόοδο της σύγχρονης ιατρικής στα εμβόλια, τα αντιβιοτικά και την εντατική θεραπεία, η σήψη παραμένει η κύρια αιτία θανάτου από λοίμωξη με τη νοσοκομειακή θνητότητα να κυμαίνεται ανάμεσα σε 30-60%.
Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, η σήψη ευθύνεται για 60-80% των θανάτων ετησίως. Προσβάλλει περισσότερα από 6 εκατομμύρια νεογνά και παιδιά, επίσης πάνω από 100.000 γυναίκες προσβάλλονται από σήψη κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού.
«Οι ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν ανθρώπους άνω των 60 ετών, άτομα που πάσχουν από χρόνιες νόσους ή/και υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία, νεογνά και τις μητέρες τους και ανθρώπους που δεν έχουν εμβολιαστεί έναντι κοινών νοσημάτων όπως η γρίπη ή η πνευμονιοκοκκική πνευμονία», σύμφωνα με τον Καθηγητή Εντατικής Θεραπείας του Πανεπιστημίου Αθηνών Απόστολο Αρμαγανίδη «Η σήψη εξελίσσεται ραγδαία και είναι πάντα το αποτέλεσμα μίας λοίμωξης. Η πλειοψηφία του κοινού αγνοεί ότι οι θάνατοι από λοιμώξεις –για παράδειγμα από, H1N και ελονοσία– προκαλούνται από τη σήψη.»
Ποια είναι τα συμπτώματα
Η κατάσταση που πρέπει να οδηγήσει τον ασθενή άμεσα σε γιατρό περιλαμβάνει το συνδυασμό τριών συμπτωμάτων:
• Πυρετός και μπερδεμένη ομιλία
• Χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Ταχύπνια
Αύξηση της συχνότητας εμφάνισης της σήψης
Σε όλες τις χώρες που διαθέτουν στοιχεία σχετικά με τις νοσηλείες που αφορούν στη σήψη, ο αριθμός των περιστατικών αυξάνεται σταθερά. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων υπολογίζει ότι ο αριθμός των νοσηλευόμενων με σήψη αυξήθηκε από 621.000 το 2000 σε 1.141.000 το 2008. Σύμφωνα με τα δεδομένα της Ελληνικής Ομάδας Μελέτης της Σήψης υπολογίζεται ότι στη χώρα μας 100.000 ασθενείς προσβάλλονται κάθε χρόνο. Από αυτούς 25-30% πεθαίνουν.
Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση της νόσου απαιτεί εξειδικευμένο προσωπικό και η θεραπεία της άμεση έναρξη της αντιμετώπισης και νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Ωστόσο, πανελλαδικά, οι μισοί από τους ασθενείς που καταφθάνουν στα Επείγοντα δεν βρίσκουν κρεβάτι στη ΜΕΘ και νοσηλεύονται σε Παθολογικές Κλινικές. Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη σε νοσηλευτικό προσωπικό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Αττικό Νοσοκομείο, όπου για κάθε 60 ασθενείς αντιστοιχει 1 ½ νοσηλευτής/τρια.
Το μεγάλο κόστος και η ευθύνη της πολιτείας
Δεδομένου ότι η σήψη μπορεί να οδηγήσει αιφνιδίως στο θάνατο απόλυτα νέους και υγιείς, μέχρι πρότινος, ανθρώπους, σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, είναι το μοναδικό νόσημα για το οποίο δεν ισχύει ο περιορισμός των οικονομικών δαπανών. Ωστόσο, επιστημονικές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το κόστος της νόσου μπορεί να μειωθεί.
Τα αποτελέσματα δύο μελετών που έγιναν στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, έδειξαν η χορήγηση ενός φθηνού αντιβιοτικού, όπως η κλαριθρομυκίνη, μπορεί να μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη μείωση του κόστους της θεραπείας.
Σύμφωνα με τον κ Γιαμαρέλλο-Μπουρμπούλη, και οι δυο μελέτες διεξήχθησαν με την έγκριση του ΕΟΦ. Στόχο τους ήταν να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να επιτευχθεί αύξηση της επιβίωσης με παράλληλη μείωση του κόστους για το ΕΣΥ και τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα ευρήματα από την αξιολόγηση των δεδομένων έδειξαν ότι για 45 ημέρες νοσηλείας στην ΜΕΘ το κόστος ανέρχεται σε 30.000 ευρώ. Από αυτό το ποσό μόνο το 50% αναγνωρίζεται και καλύπτεται από τον ΕΟΠΥΥ. Ωστόσο, με τη χορήγηση ενδοφλεβίως κλαριθρομυκίνης για τρεις ημέρες μπορούμε να γλιτώσουμε 12.000 ευρώ. Το κόστος της κλαριθρομυκίνης δεν ξεπερνά τα 30 ευρώ για τρεις ημέρες» εξήγησε ο κ..
Όπως ο ίδιος εξήγησε, ο λόγος για τον οποίο δεν χορηγείται η κλαριθρομυκίνη σε κάθε ασθενή με σήψη στη χώρα μας, όπως συμβαίνει διεθνώς, είναι το γεγονός ότι ο ΕΟΦ δεν έχει επικαιροποιήσει τις θεραπευτικές ενδείξεις του συγκεκριμένου αντιβιοτικού ώστε να μπορεί να χορηγείται και στην περίπτωση των σηπτικών ασθενών.
Πώς θα μειωθεί το ποσοστό των θανάτων;
Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι:
• Έγκαιρη αναγνώριση του ασθενούς: τα πρώιμα σημεία της σήψης είναι η χαμηλή αρτηριακή πίεση, οι πολλές και γρήγορες αναπνοές και η «μπερδεμένη» ομιλία
• Βοήθεια από την Πολιτεία σε δύο τομείς: α) την αύξηση του νοσηλευτικού προσωπικού στο χώρο των Τμημάτων Επειγόντων Πειστατικών των Νοσοκομείων. Η αντιμετώπιση του ασθενούς πρέπει να γίνεται εντός της πρώτης ώρας από την προσέλευσή του στο νοσοκομείο, και β) αύξηση του αριθμού των κλινών Εντατικής Θεραπείας.
Εκδήλωση για τη νόσο
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Σήψης (19/09), η Ελληνική Ομάδα Μελέτης της Σήψης διοργανώνει εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της νόσου στο χώρο των Προπυλαίων του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η εκδήλωση θα περιλαμβάνει διανομή ενημερωτικού εντύπου από εθελοντές και προβολή σχετικού οπτικοακουστικού υλικού από γιγαντοοθόνη. «Στον αναπτυγμένο κόσμο, η συχνότητα εμφάνισης της σήψη αυξάνεται δραματικά, με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 5-13% την τελευταία δεκαετία, και πλέον αφαιρεί περισσότερες ζωές από το σύνολο των θανάτων του καρκίνου του εντέρου και του μαστού. Όταν γίνεται ταχεία διάγνωση και θεραπεία, σώζονται ζωές.»
«Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Σήψης έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι η σήψη αποτελεί το μόνο νόσημα στην Ιατρική για το οποίο δεν έχει καμιά θέση ο περιορισμός των οικονομικών δαπανών. Αποτελεί ένα νόσημα από το οποίο απόλυτα νέοι και υγιείς μπορούν να οδηγηθούν αιφνιδίως στο θάνατο», τονίζει ο Αναπλ. Καθηγητής Ε. Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης.
Η Ελληνική Ομάδα Μελέτης της Σήψης δραστηριοποιείται από το Μάιο του 2006 και αποτελεί τη συνεργασία 85 κλινικών τόσο πανεπιστημιακών όσο και του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Σκοπός της Ομάδας είναι η συλλογή κλινικών στοιχείων από τους ασθενείς. Η ανάλυση αυτών των στοιχείων έχει επιτρέψει την έκδοση κατευθυντηρίων οδηγιών για τη διάγνωση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών κατά τα έτη 2008, 2011 και 2014. Τα δελτία αυτά διενεμήθηκαν δωρεάν σε όλα τα Νοσοκομεία της χώρας. Παράλληλα η Ομάδα έχει μέχρι σήμερα δημοσιεύσει 25 εργασίες σε περιοδικά του διεθνούς ιατρικού τύπου με υψηλό δείκτη απήχησης. Συντονιστές της Ομάδας είναι ο Καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Χαράλαμπος Γώγος και ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελος Γιαμαρέλλος-Μπουρμπούλης.
Η ιστοσελίδα της Ελληνικής Ομάδας Μελέτης της Σήψης είναι www.sepsis.gr
