Η προστασία από τα κουνούπια είναι το ασφαλέστερο και αποτελεσματικότερο μέτρο πρόληψης έναντι νοσημάτων όπως η λοίμωξη από τον Ιό του Δυτικού Νείλου και η ελονοσία (νοσήματα που μεταδίδονται από τσιμπήματα κουνουπιών).
Πώς µεταδίδεται η λοίµωξη από ιό του ∆υτικού Νείλου;
Μολυσµένα κουνούπια: Ο κύριος τρόπος µετάδοσης είναι µέσω τσιµπήµατος µολυσµένου κουνουπιού (συνήθως το κοινό κουνούπι). Τα κουνούπια µολύνονται από άρρωστα πτηνά. Μεταγγίσεις, µεταµοσχεύσεις. Σε πολύ µικρό αριθµό περιπτώσεων έχει αναφερθεί µετάδοση του ιού από µεταµόσχευση οργάνου, µετάγγιση αίµατος και σπάνια από την µητέρα στο έµβρυο (συγγενής λοίµωξη).
Ο ιός δεν µεταδίδεται από άτοµο σε άτοµο. ∆εν µεταδίδεται µέσω της συνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγµα, φιλί), σεξουαλικής ή άλλης επαφής.
Ποια είναι τα συµπτώµατα της λοίµωξης από ιό του ∆υτικού Νείλου;
Το 80% των ατόµων που µολύνονται παραµένουν ασυµπτωµατικοί, το 20% εµφανίζουν ήπια νόσο, ενώ λιγότεροι από 1 στα 100 ασθενείς (<1%) εµφανίζουν σοβαρή κλινική νόσο που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστηµα. Ασυµπτωµατική λοίµωξη: Το 80% (4 στα 5) των ατόµων που µολύνονται δεν εκδηλώνουν κανένα σύµπτωµα.
Ήπια νόσος: Υπολογίζεται ότι περίπου 20% αυτών που µολύνονται µε τον ιό αναπτύσσουν ήπια συµπτωµατολογία, όπως πυρετό, πονοκέφαλο, αδυναµία, πόνους στους µυς και τις αρθρώσεις, εµέτους και µερικές φορές δερµατικά εξανθήµατα (στον κορµό) και διόγκωση των λεµφαδένων. Τα συµπτώµατα φεύγουν σε 4-7 ηµέρες χωρίς να αφήσουν κατάλοιπα.
Σοβαρή µορφή νόσου: Λιγότερα από 1 στα 100 άτοµα (κυρίως άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας) αναπτύσσουν τη σοβαρή µορφή της νόσου (εγκεφαλίτιδα/µηνιγγίτιδα). Τα συµπτώµατα της σοβαρής νόσου περιλαµβάνουν πονοκέφαλο, υψηλό πυρετό, δυσκαµψία αυχένα, απάθεια, αποπροσανατολισµό, κώµα, τρόµος, σπασµούς, µυϊκή αδυναµία και παράλυση.
Πόσο σύντοµα εµφανίζονται τα συµπτώµατα; Μετά το τσίµπηµα του κουνουπιού µεσολαβούν συνήθως 2-14 ηµέρες (χρόνος επώασης) µέχρι την εµφάνιση των συµπτωµάτων.
Πόσο διαρκούν τα συµπτώµατα από τον ιό του ∆υτικού Νείλου;
Συνήθως διαρκούν µερικές µέρες, αν και µερικές φορές η διάρκεια είναι µεγαλύτερη.
Τα συµπτώµατα της σοβαρής µορφής της νόσου (εγκεφαλίτιδα/µηνιγγίτιδα) µπορεί να διαρκέσουν µερικές εβδοµάδες. Πώς θεραπεύεται η λοίµωξη από τον ιό του ∆υτικού Νείλου; ∆εν υπάρχει ειδική θεραπεία για τη λοίµωξη από τον ιό του ∆υτικού Νείλου. Στις ηπιότερες περιπτώσεις ο πυρετός και τα άλλα συµπτώµατα περνούν µόνα τους, ενώ στα πιο σοβαρά περιστατικά που χρειάζεται να νοσηλευτούν χορηγείται υποστηρικτική θεραπεία (χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών, πιθανή εισαγωγή σε µονάδα εντατικής θεραπείας για µηχανική αναπνευστική υποστήριξη κλπ).
Υπάρχει εµβόλιο για τον ιό του ∆υτικού Νείλου;
∆εν υπάρχει προς το παρόν διαθέσιµο εµβόλιο έναντι του ιού.
Γιατί λέγεται ιός του ∆υτικού Νείλου;
Ονοµάσθηκε έτσι, γιατί αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του ∆υτικού Νείλου στην Ουγκάντα το 1937. Σε ποιες χώρες υπάρχουν κρούσµατα του ∆υτικού Νείλου; Κρούσµατα και επιδηµίες λοίµωξης από τον ιό του ∆υτικού Νείλου σε ανθρώπους και ζώα έχουν εκδηλωθεί στην Αφρική, την Ασία, τη Μ. Ανατολή (Ισραήλ), την Ευρώπη, την Αυστραλία, ενώ το 1999 αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ, όπου µέχρι και σήµερα έχει καταγραφεί µεγάλος αριθµός κρουσµάτων και η νόσος πλέον ενδηµεί. Από το 1996, µετά την πρώτη µεγάλη επιδηµία στη Ρουµανία, έχουν αναφερθεί σποραδικά κρούσµατα σε ανθρώπους σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ρουµανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Τσεχία, Πορτογαλία, Γαλλία και Ισπανία). Σηµειώνεται ότι στη Ρουµανία εµφανίζονται κρούσµατα σε ανθρώπους σε ετήσια βάση.
Το 2009 εµφανίστηκαν σποραδικά κρούσµατα στην Ιταλία και εφέτος (2010) στην Πορτογαλία. Εξάλλου σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες εµφανίζονται περιστασιακά κρούσµατα σε άλογα και άγρια πτηνά και διαπιστώνεται η µόλυνση των κουνουπιών. Υπάρχει πιθανότητα να µολυνθώ αν κάνω µετάγγιση αίµατος ή µεταµόσχευση; Παρότι υπάρχουν κάποιες µεµονωµένες αναφορές για µετάδοση του ιού µε αυτό τον τρόπο, θεωρείται πολύ σπάνιος τρόπος µετάδοση
Τι µπορώ να κάνω για να αποφύγω τη µόλυνση;
Να αποφεύγω τα τσιµπήµατα των κουνουπιών.
Χρήση εντοµοαπωθητικών στο ακάλυπτο δέρµα και πάνω από τα ρούχα. Χρησιµοποιούνται δραστικές ουσίες, µεταξύ των οποίων το DEET (Ν,Ν διεθυλοµετα-τολουαµίδη), ικαριδίνη ή πικαριδίνη (Picaridin (KBR 3023)) και φυσικές ουσίες όπως αιθέρια έλαια ευκαλύπτου (που όµως έχουν σχετικά µειωµένη εντοµοαπωθητική δράση). Ο χρόνος δράσης των εντοµοαπωθητικών ουσιών κυµαίνεται από 1 έως 4-5 ώρες. Για τα εντοµοαπωθητικά που περιέχουν DEET προτιµώνται τα σκευάσµατα µε συγκέντρωση 30-50% για τους ενήλικες και 10- 30% για τα παιδιά.
∆εν υπάρχει αντένδειξη για τη χρήση σε εγκύους και θηλάζουσες µητέρες, ενώ δεν συστήνεται η χρήση τους στα βρέφη µέχρι 2 µηνών. Τα εντοµοαπωθητικά προϊόντα πρέπει να επαλείφονται µετά τα αντιηλιακά, και δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή µε το στόµα, τα µάτια και το βλεννογόνο της µύτης.
Σε όλες τις περιπτώσεις, πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή. Χρήση εντοµοκτόνων στον αέρα. Περιέχουν πυρεθρινοειδή (π.χ. περµεθρίνη), ουσίες που προσβάλλουν το νευρικό σύστηµα των εντόµων και τα αποπροσανατολίζουν. Κυκλοφορούν στο εµπόριο στις εξής µορφές: αερόλυµα (αεροζόλ), ταµπλέτες, εξατµιζόµενο διάλυµα, σπιράλ («φιδάκια») κλπ. Πρέπει να τηρούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή. ∆εν πρέπει να εφαρµόζονται στο δέρµα.
Προσοχή κατά τις σηµαντικότερες ώρες έκθεσης στα τσιµπήµατα. Τα περισσότερα είδη κουνουπιών που µεταφέρουν τον ιό τσιµπούν από το σούρουπο µέχρι το χάραµα. Χρήση κατάλληλων ενδυµάτων. Ρούχα που καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώµα (µακριά µανίκια και παντελόνια). Πιο αποτελεσµατικά είναι τα ανοιχτόχρωµα και φαρδιά ρούχα. Συχνά λουτρά καθαριότητας για την αποµάκρυνση του ιδρώτα.
Να αποφεύγω τα κουνούπια στο σπίτι . Αντικουνουπικά πλέγµατα (σίτες που εµποδίζουν την δίοδο κουνουπιών) στα ανοίγµατα του σπιτιού (π.χ. παράθυρα, φεγγίτες, αεραγωγοί τζακιού) και περιοδικός έλεγχος και συντήρησή τους. Χρήση κουνουπιέρας σε περιοχές µε µεγάλη πυκνότητα κουνουπιών ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χρήση άλλων προστατευτικών µέσων (όπως χρήση εντοµοαπωθητικών σε βρέφη <2µηνών).
Είναι πιο αποτελεσµατικές, όταν είναι εµβαπτισµένες σε εντοµοαπωθητικό. Αποµάκρυνση του στάσιµου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, παλιά λάστιχα, υδρορροές και άλλα µέρη του κήπου, ώστε να µην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιµνάζοντα νερά που αποτελούν σηµεία εναπόθεσης των αυγών τους.
Σηµειώνεται ότι ακόµα και το έδαφος που παραµένει για µεγάλα διαστήµατα υγρό µπορεί να αποτελέσει σηµείο εναπόθεσης αυγών.
Χρήση ανεµιστήρων ή κλιµατιστικών. Ο δροσερός αέρας µειώνει τη δραστηριότητά των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεµιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση των εντόµων.
Καλό κούρεµα γρασιδιού, θάµνων, φυλλωσιών (σηµεία που βρίσκουν καταφύγιο ενήλικα κουνούπια). o Χρήση λαµπτήρων κίτρινου χρώµατος για το φωτισµό εξωτερικών χώρων (προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια).
