Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από γλαύκωμα δίχως να το γνωρίζουν, με συνέπεια να κινδυνεύουν να υποστούν μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασής τους.
Υπολογίζεται ότι το 2020 υπήρχαν 43 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο με αδιάγνωστο γλαύκωμα. Ο αριθμός αυτός εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 67 εκατομμύρια μέχρι το 2040. Άλλα 7,7 εκατομμύρια άνθρωποι, εξ άλλου, έχουν μειωμένη όραση ή τύφλωση εξαιτίας της νόσου.
Στη χώρα μας οι πάσχοντες υπολογίζονται σε περίπου 250.000, με τους μισούς να είναι αδιάγνωστοι. Ωστόσο αν το γλαύκωμα γίνει αντιληπτό νωρίς, μπορεί να ληφθούν μέτρα για την προστασία της όρασης.
Ο Ιανουάριος έχει οριστεί ως Μήνας Ενημέρωσης για το Γλαύκωμα από τον Διεθνή Οργανισμό Πρόληψης της Τύφλωσης (International Agency for the Prevention of Blindness – IAPB). Στόχος είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για μία από τις κύριες αιτίες τύφλωσης στη Δύση.
Πώς μειώνει την όραση
Το γλαύκωμα συνήθως οφείλεται στην αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του ματιού (ενδοφθάλμια πίεση). Η αύξηση αυτή μπορεί προοδευτικά να προκαλέσει βλάβες στο οπτικό νεύρο, μειώνοντας βαθμιαία την όραση.
Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ιωάννης Καννελόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, η μείωση συνήθως αρχίζει από την περιφερειακή όραση. Αυτή αφορά ό,τι μπορούμε να δούμε/αντιληφθούμε με το πλάι του ματιού, καθώς όμως κοιτάζουμε ευθεία μπροστά μας.
Χωρίς θεραπεία, θα επηρεαστεί τελικά και η κεντρική όραση την οποία χρειαζόμαστε για να βλέπουμε ό,τι βρίσκεται μπροστά μας, να διαβάζουμε, να οδηγούμε κ.λπ.
Η απώλεια της όρασης εξαιτίας του γλαυκώματος είναι μη αναστρέψιμη. Μπορεί επίσης να είναι σημαντική έως ότου την αντιληφθούν οι πάσχοντες. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν τρόποι για να προστατευθούν από την τύφλωση.
Ο πρώτος είναι φυσικά οι τακτικές προληπτικές εξετάσεις μετά τα 40 έτη, ώστε να γίνει εγκαίρως η διάγνωση. Υπάρχουν, όμως, και πολλοί άλλοι που μπορούν να προστατεύσουν τα μάτια και την όραση των ασθενών. Ο δρ Κανελλόπουλος εξηγεί ποιοι είναι οι σημαντικότεροι:
Να παίρνετε σωστά τα φάρμακά σας
Για να διαχειριστείτε ταο γλαύκωμα μπορεί να χρειάζεστε διάφορες οφθαλμικές σταγόνες (κολλύρια) στη διάρκεια της ημέρας. Πρέπει να τηρείτε σχολαστικά το πρόγραμμα χρήσης και τις δόσεις που έχει συστήσει ο γιατρός, αν θέλετε να διαφυλάξετε την όρασή σας από περαιτέρω βλάβες, τονίζει ο καθηγητής.
Προσέξτε τη διατροφή σας
Ορισμένα τρόφιμα περιέχουν βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που ωφελούν τα μάτια. Μελέτες έχουν δείξει ότι σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά και πολύχρωμα φρούτα είναι καθημερινά απαραίτητα στους ασθενείς. Περιέχουν μεταξύ άλλων βιταμίνες Α, C και τα αντιοξειδωτικά λουτεΐνη και ζεαξανθίνη που προστατεύουν το οπτικό νεύρο από τις βλάβες.
Η συχνή κατανάλωση βραστών ή ψητών ψαριών επίσης μπορεί να βοηθήσει, επειδή σχετίζεται με μείωση της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Ενημερώστε τον οφθαλμίατρο, εάν χρειασθείτε κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη)
Η κορτιζόνη χορηγείται για την αντιμετώπιση πολλών αυτοάνοσων και φλεγμονωδών νοσημάτων. Παρότι παρέχει πολλά οφέλη, η χρήση της έστω και για ένα μήνα μπορεί να αυξήσει σημαντικά την ενδοφθάλμια πίεση που, όπως προαναφέρθηκε, είναι η πιο συχνή αιτία που προκαλεί γλαύκωμα. Ο κίνδυνος υπάρχει με όλες τις μορφές των κορτικοστεροειδών, όπως:
- Τα κορτιζονούχα ρινικά σπρέι και τα εισπνεόμενα για τις παθήσεις των πνευμόνων
- Τα χάπια που λαμβάνονται από το στόμα
- Οι εγχύσεις για τις αρθρώσεις
- Οι κορτιζονούχες κρέμες που αλείφονται στο δέρμα
- Τα κολλύρια που χορηγούνται για άλλες παθήσεις
Αν παίρνετε τέτοιου είδους φάρμακα, πρέπει οπωσδήποτε να ενημερώσετε τον οφθαλμίατρό σας.
Να γυμνάζεστε με προσοχή
Η έντονη αεροβική άσκηση που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, αυξάνει και την ενδοφθάλμια πίεση. Ωστόσο το περπάτημα με γρήγορο βήμα και γενικότερα οι ασκήσεις με μέτρια ένταση μπορεί να μειώσουν την ενδοφθάλμια πίεση και να βελτιώσουν την υγεία.
Καλό είναι να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας για τις ασκήσεις που μπορείτε να κάνετε, χωρίς να επιβαρύνετε το γλαύκωμά σας.
Προστατεύστε τα μάτια σας από τραυματισμούς
Ένας τραυματισμός στο μάτι μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο δευτεροπαθές γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (ή μετατραυματικό γλαύκωμα).
Για την πρόληψή του, να φοράτε πάντοτε προστατευτικά γυαλιά όταν παίζετε σπορ και όταν κάνετε δουλειές στον κήπο. Τα αθλήματα όπου συμβαίνουν συχνότερα κακώσεις οι οποίες οδηγούν στο γλαύκωμα είναι το τένις και η πυγμαχία.
Μην κυκλοφορείτε επίσης ποτέ στο ημίφως, διότι αυξάνεται ο κίνδυνος πτώσης και τραυματισμού.
Μην σκύβετε
Μην έχετε το κεφάλι σας χαμηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς για πολλή ώρα, διότι μπορεί να αυξηθεί σημαντικά η ενδοφθάλμια πίεση. Αυτό ισχύει είτε έχετε γλαύκωμα, είτε διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο να το εκδηλώσετε (επειδή π.χ. έχετε οικογενειακό ιστορικό ή παίρνετε κορτιζόνη).
Οι πάσχοντες από σοβαρό γλαύκωμα ίσως πρέπει να αποφεύγουν και ορισμένες ασκήσεις γιόγκα, καθώς και να σηκώνουν μεγάλο βάρος. Συμβουλευθείτε τον γιατρό σας γι’ αυτό.
Να κοιμάστε στη σωστή θέση
Αν έχετε γλαύκωμα, δεν πρέπει να κοιμάστε με το μάτι να πιέζετε στο μαξιλάρι ή στο χέρι σας. Επιπρόσθετα, αν εκδηλώνετε άπνοιες την ώρα που κοιμάστε (δηλαδή διακόπτεται προσωρινά η αναπνοή σας και ύστερα ξαναρχίζει) μπορεί να παρουσιάσετε επιδείνωση του γλαυκώματος.
Αν έχετε υπνική άπνοια, συμβουλευθείτε έναν ειδικό στον ύπνο. Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπιστεί και έτσι θα διαφυλαχθεί (και) η όρασή σας.
Μιλήστε με τον οφθαλμίατρό σας για τα χάπια της πίεσης
Αν παίρνετε φάρμακα για την υπέρταση και η πίεσή σας πέφτει πολύ στη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να επιδεινωθούν οι βλάβες από το γλαύκωμα. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί εάν παίρνετε τα χάπια της πίεσης τη νύχτα ή έχετε συμπτώματα υπότασης (π.χ. ζαλίζεστε).
Σε τέτοια περίπτωση μιλήστε στον οφθαλμίατρό σας. Ενδέχεται να χρειασθεί να συνεννοηθεί με τον καρδιολόγο σας. Ωστόσο μην αλλάξετε την αγωγή σας χωρίς να το ξέρουν οι γιατροί σας.
