Η αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού χρειάζεται συνολική, ενιαία και διεπιστημονική αντιμετώπιση. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, που σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών (το οποίο ανασκάπτει την περιοχή από τον 19ο αιώνα), προχωρούν στα απαραίτητα βήματα.
Τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) τάχθηκαν χθες ομόφωνα υπέρ των προτάσεων που εκπονήθηκαν από την ομάδα εργασίας, που δημιουργήθηκε ειδικά γι' αυτό τον σκοπό, με τελικό στόχο τον εξωραϊσμό και την προστασία του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού, αλλά και την ανάδειξη του χαρακτήρα των μνημείων του, που δύσκολα αναγνωρίζονται.
Με το «πράσινο φως» που έδωσε το ΚΑΣ, ζητήματα που αφορούν την προστασία, αποκατάσταση και συντήρηση των αρχαιοτήτων, την ανάδειξη του χαρακτήρα του χώρου και των μνημείων του, την αισθητική αναβάθμιση και βελτίωση της λειτουργικότητάς του, παίρνουν τον δρόμο της επίλυσης. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα προστασίας σε μνημεία, να εκπονηθούν μελέτες συντήρησης, αναστήλωσης και αποκατάστασης, να γίνουν επεμβάσεις που θα προβλεφθούν από τις παραπάνω μελέτες (ή άλλες που έγιναν στο παρελθόν, αλλά δεν υλοποιήθηκαν), να αντιμετωπιστούν ελλείψεις στις υποδομές εξυπηρέτησης κοινού και σε δίκτυα που σχετίζονται με την ασφάλεια του χώρου, καθώς και στην ανεπάρκεια των κτηριακών εγκαταστάσεων. Τέλος, ένας σημαντικός παράγοντας που χρήζει προστασίας (όπως ειπώθηκε και στο ΚΑΣ) είναι το οικοσύστημα του Ηριδανού που διασχίζει τον Κεραμεικό, το μόνο σημείο που μπορεί κανείς να αντιληφθεί τον ποταμό σαν φυσικό στοιχείο της πόλης.
Ο Κεραμεικός υπήρξε το πρώτο δημόσιο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας. Πήρε το όνομά του από τον επώνυμο ήρωα Κέραμο ενώ κατ’ άλλους από τους τεχνίτες κεραμείς (αγγειοπλάστες - αγγειογράφοι) και από τα εργαστήριά τους που ήταν αρχικά στη περιοχή αυτή. Χωριζόταν σε δύο μέρη, στον έσω που είχε οικιστικό χαρακτήρα και στον έξω που είχε ταφικό με τις δύο αυτές περιοχές να χωρίζονται από το Θεμιστόκλειο τείχος.
Στην είσοδο υπήρχε η μεγάλη διπλή πύλη, το «Δίπυλο», στην οποία εξωτερικά κατέληγαν η αρχαία οδός Πειραιώς, η Ιερά οδός, από και προς την αρχαία Ελευσίνα και η οδός προς την Ακαδημία Πλάτωνος. Εσωτερικά του Διπύλου ξεκίναγε μεγάλη λεωφόρος που διαμέσου της αρχαίας αγοράς και μεταξύ των λόφων της Πνύκας και του Αρείου Πάγου κατέληγε στην είσοδο της Ακρόπολης.
Οι τεχνίτες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Κεραμεικού χάρις στα κατάλληλα για την κατασκευή αγγείων αργιλώδη εδάφη που περιβάλλουν τον μικροσκοπικό ποταμό Ηριδανό. Ο Ηριδανός, που ρέει σήμερα μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, είχε εξαφανιστεί επί αιώνες, θαμμένος από επιχώσεις 8-9 μ., έως δηλαδή τη σημερινή στάθμη της οδού Ερμού. Έμεινε θαμμένος μέχρι το 1960 και αποκαλύφτηκε με τις ανασκαφές.
Οι αρχαιότεροι τάφοι χρονολογούνται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (2700-2000 π.Χ.). Από την υπομυκηναϊκή περίοδο (1100-1000 π.Χ.) και εξής το νεκροταφείο αναπτύσσεται συνεχώς. Κατά τη γεωμετρική (1000-700 π.Χ.) και αρχαϊκή (700-480 π.Χ.) περίοδο οι τάφοι πληθαίνουν, εντάσσονται σε ταφικούς τύμβους ή σημαίνονται με επιτάφια μνημεία. Από την ελληνιστική περίοδο έως τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (από το 338 π.Χ. έως περίπου τον 6ο αι. μ.Χ.) συνεχίστηκε αδιάκοπα η λειτουργία του νεκροταφείου στον ίδιο χώρο.
