Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός για τον τερματισμό των συγκρούσεων Ισραήλ – Χεζμπολάχ, διάρκειας 13 μηνών, των πιο αιματηρών των τελευταίων δεκαετιών στον Λίβανο.
Σε κοινή δήλωσή τους, οι ΗΠΑ και η Γαλλία ανέφεραν ότι η συμφωνία θα δώσει τέλος στις μάχες στον Λίβανο και «θα προστατεύσει το Ισραήλ από την απειλή της Χεζμπολάχ και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων».
Η κρίσιμη δοκιμασία της εφαρμογής της ξεκινά, καθώς τις επόμενες 60 ημέρες το Ισραήλ πρέπει να αποσύρει τον στρατό του από τον Λίβανο και η λιβανέζικη οργάνωση που υποστηρίζεται από το Ιράν, πρέπει να αποσυρθεί βόρεια του ποταμού Λιτάνι.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η συμφωνία «σχεδιάστηκε για να διασφαλίσει μόνιμη κατάπαυση του πυρός».
Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός, εντός 60 ημερών, η Χεζμπολάχ θα απομακρύνει τους μαχητές και τα όπλα της από την περιοχή μεταξύ της Μπλε Γραμμής – των ανεπίσημων συνόρων μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ – και του ποταμού Λιτάνι.
Οι ένοπλοι της Χεζμπολάχ θα αντικατασταθούν από δυνάμεις του λιβανέζικου στρατού, οι οποίες θα διασφαλίσουν ότι οι υποδομές της οργάνωσης θα καταστραφούν και ο οπλισμός της θα αποσυρθεί και δεν θα αντικατασταθούν, σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο των ΗΠΑ.
Κατά τη διάρκεια αυτών των 60 ημερών, το Ισραήλ από την πλευρά του, θα αποσύρει σταδιακά τις υπόλοιπες δυνάμεις του, ανέφερε ο Μπάιντεν. Κάτι που θα επιτρέψει στους πολίτες και στις δύο πλευρές των συνόρων να επιστρέψουν στα σπίτια τους, πρόσθεσε.
5.000 Λιβανέζοι στρατιώτες θα αντικαταστήσουν τη Χεζμπολάχ
Ο στρατός του Λιβάνου αναμένεται να αναπτύξει 5.000 στρατιώτες στον Νότο στο πλαίσιο της συμφωνίας, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο.
Ωστόσο, παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο τους στην επιβολή της κατάπαυσης του πυρός και το κατά πόσον θα αντιμετωπίσουν τη Χεζμπολάχ αν χρειαστεί, κάτι που θα μπορούσε να επιδεινώσει τις εντάσεις σε μία χώρα που η ιστορία της έχει σημαδευτεί από θρησκευτικές διαμάχες.
Ο λιβανέζικος στρατός έχει επίσης γνωστοποιήσει ότι δεν διαθέτει τους πόρους – χρήματα, ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό – για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του βάσει της συμφωνίας, κάτι που θα μπορούσε πάντως να αντιμετωπιστεί με διεθνείς συνεισφορές.
Πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι εκτιμούν παράλληλα, ότι η Χεζμπολάχ έχει αποδυναμωθεί και ότι έχει έρθει η στιγμή για την κυβέρνηση του Λιβάνου να ανακτήσει τον έλεγχο όλου του εδάφους της χώρας.
Η συμφωνία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με το οποία τερματίστηκε ο πόλεμος του 2006 μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ.
Σύμφωνα με το ψήφισμα 1701, στις περιοχές νότια του Λιτάνι δεν επιτρέπεται η παρουσία ενόπλων και πυρομαχικών, με εξαίρεση εκείνων του λιβανέζικου στρατού και της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ (Unifil).
Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι η Χεζμπολάχ απέκτησε τη δυνατότητα να κατασκευάσει εκτεταμένες υποδομές στην περιοχή, ενώ ο Λίβανος κατηγορεί το Ισραήλ για παραβιάσεις και για στρατιωτικές πτήσεις πάνω από το έδαφός του.
Αυτή τη φορά, οι ΗΠΑ και η Γαλλία θα συμμετάσχουν στον υφιστάμενο τριμερή μηχανισμό, στον οποίο συμμετέχουν η Unifil, ο Λίβανος και το Ισραήλ, ο οποίος θα αναλάβει την παρακολούθηση των παραβιάσεων, δήλωσε ο ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος.
«Δεν θα σταλούν αμερικανικά στρατεύματα μάχης στην περιοχή, αλλά θα παρασχεθεί στρατιωτική υποστήριξη στις λιβανέζικες ένοπλες δυνάμεις, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν, σε συνεργασία με τον γαλλικό στρατό», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Ο Μπάιντεν ανέφερε ακόμη πως «δεν θα επιτραπεί στη Χεζμπολάκ να ανοικοδομήσει την τρομοκρατική υποδομή της στον νότιο Λίβανο».
Ο πρωθυπουργός Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ «θα διατηρήσει την πλήρη ελευθερία στρατιωτικής δράσης» στο Λίβανο «με την πλήρη κατανόηση των Ηνωμένων Πολιτειών».
«Εάν η Χεζμπολάχ παραβιάσει τη συμφωνία και προσπαθήσει να εξοπλιστεί, θα επιτεθούμε. Αν προσπαθήσει να ανοικοδομήσει τρομοκρατικές υποδομές κοντά στα σύνορα, θα επιτεθούμε. Αν εκτοξεύσει πύραυλο, αν σκάψει σήραγγα, αν μεταφέρει ρουκέτες, θα επιτεθούμε», διαβεβαίωσε.
Ο Μπάιντεν παράλληλα, αναφέρθηκε στο δικαίωμα αυτοάμυνας του Ισραήλ: «Εάν η Χεζμπολάχ ή οποιοσδήποτε άλλος παραβιάσει τη συμφωνία, αποτελώντας άμεση απειλή για το Ισραήλ, τότε το Ισραήλ διατηρεί το δικαίωμα της αυτοάμυνας σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Ωστόσο, τόνισε ότι η συμφωνία υποστηρίζει την κυριαρχία του Λιβάνου.
Πώς αντέδρασε το Ιράν
Το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν χαιρέτισε «το τέλος της επιθετικότητας του Ισραήλ στον Λίβανο», όπως ανέφεραν τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Ισμαήλ Μπαγκάι επανέλαβε τη «σταθερή υποστήριξη του Ιράν προς την κυβέρνηση, το έθνος και την αντίσταση του Λιβάνου», σε ανακοίνωση που εξέδωσε μετά την κατάπαυση του πυρός.
Γιατί δέχτηκε το Ισραήλ
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είχε αναφερθεί στην «ιρανική απειλή» ως έναν από τους κύριους λόγους που τον οδήγησαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Πιο συγκεκριμένα, ανέφερε τρεις λόγους για τους οποίους τάχθηκε υπέρ της κατάπαυσης του πυρός σε αυτή τη συγκυρία:
1. Εστίαση στην απειλή από το Ιράν. Αν και ανέφερε ότι δεν πρόκειται να επεκταθεί, τόνισε ότι το Ισραήλ κατέστρεψε σημαντικά τμήματα του συστήματος αεράμυνας του Ιράν και σημαντικό μέρος του πυρηνικού του προγράμματος. Η Χεζμπολάχ θεωρούνταν πάντα ως η πρώτη γραμμή άμυνας του Ιράν. Με μεγάλο μέρος του πυραυλικού οπλοστασίου της Χεζμπολάχ να έχει πλέον καταστραφεί, η στρατιωτική ισορροπία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει γείρει υπέρ του Ισραήλ.
2. Εξάντληση. Αν και δεν χρησιμοποίησε τη λέξη, ανέφερε ότι ο ισραηλινός στρατός χρειάζεται διάλειμμα και να εξοπλιστεί εκ νέου. Ισραηλινοί σχολιαστές ανέφεραν ότι ο στρατός της χώρας δεν ήταν ούτε έτοιμος ούτε εξοπλισμένος να διεξαγάγει δύο πολέμους σε δύο μέτωπα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο τερματισμός της σύγκρουσης στον Λίβανο ενδεχομένως θα απελευθερώσει περισσότερες ισραηλινές δυνάμεις για να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις στη Γάζα, μία σύγκρουση όπου δεν διαφαίνονται σημάδια τερματισμού.
3. Απομόνωση της Χαμάς. Η απομάκρυνση της Χεζμπολάχ από τον πόλεμο αυξάνει την πίεση στη Χαμάς, η οποία πάντα ήλπιζε ότι δεν θα ήταν το μόνο μέλος του «άξονα της αντίστασης» του Ιράν που επιτίθεται στο Ισραήλ. Το κατά πόσον αυτό θα βοηθήσει, όπως είπε ο Νετανιάχου, «στην ιερή αποστολή μας να απελευθερώσουμε τους ομήρους μας» είναι συζητήσιμο. Οι οικογένειες και οι συγγενείς των υπόλοιπων Ισραηλινών ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται στη Γάζα έχουν ασκήσει έντονη κριτική στον Νετανιάχου, κατηγορώντας τον ότι παρατείνει τη σύγκρουση στη Γάζα σε βάρος μιας συμφωνίας που θα επέτρεπε την απελευθέρωσή τους.
Αυτοκίνητα που μετέφεραν ανθρώπους οι οποίοι είχαν εκτοπιστεί από τον νότιο Λίβανο λόγω των ισραηλινών επιδρομών των προηγούμενων μηνών άρχισαν να κατευθύνονται προς τις εστίες τους μετά την έναρξη της εκεχειρίας, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
Αυτό συνέβη παρά την προειδοποίηση του ισραηλινού στρατού προς τους κατοίκους του νότιου Λιβάνου ότι δεν είναι ακόμη ασφαλές να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Δεκάδες οχήματα εθεάθησαν να φεύγουν από την πόλη-λιμάνι της Σιδώνας, που βρίσκεται νότια της Βηρυτού και άλλες περιοχές.
Αξιωματούχος της προεκλογικής εκστρατείας του επερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι η ειρηνευτική συμφωνία που επιτεύχθηκε υπό την απερχόμενη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν ωθήθηκε από την εκλογική νίκη του Τραμπ.
«Ο πρόεδρος Τραμπ προέβλεψε δικαίως ότι οι παράγοντες στην περιοχή θα κάνουν κινήσεις προς την ειρήνη λόγω της ιστορικής του νίκης – και αυτό ακριβώς βλέπουμε να συμβαίνει», ανέφερε ο αξιωματούχος.
Ο Τραμπ, πρόσθεσε, «έχει καταστήσει απολύτως σαφές ότι η υποστήριξή του προς το Ισραήλ είναι ακλόνητη», όπως και η «δέσμευσή του για ειρήνη στη Μέση Ανατολή».
Ανέφερε ακόμη ότι «οι οργανώσεις που υποστηρίζονται από το Ιράν βλέπουν ξεκάθαρα τον χρόνο να κυλάει σε βάρος τους», καθώς ο Τραμπ θα επιστρέψει στην εξουσία τον Ιανουάριο «με ισχυρή ομάδα εθνικής ασφάλειας».
