Το 2016 αναμένεται να αναδειχθεί σε ένα ιδιαίτερα δύσκολο έτος για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία εξακολουθούν να βρίσκονται «κλειδωμένες» σε μια σκληρή αντιπαράθεση. Ο εθνικισμός απλώνεται απειλητικά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η τιμή του πετρελαίου και άλλων βασικών εμπορευμάτων κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Οι δείκτες κατανάλωσης στην Κίνα ακολουθούν πτωτική τάση. Και χώρες από όλο τον κόσμο εντείνουν τις στρατιωτικές τους επιθέσεις ενάντια στο «Ισλαμικό Χαλιφάτο», (ISIS). Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι όλες αυτές οι τάσεις συνδέονται μεταξύ τους, και πως η εξέλιξη τους εντός του τρέχοντος έτους, θα καθορίσουν την ένταση της «θύελλας» που θα χτυπήσει τον πλανήτη το 2017.
Με τις παλαιές γεωπολιτικές διαμάχες να αναδύονται ξανά στην επιφάνεια σε ολόκληρη την Ευρασία και τις τιμές των εμπορευμάτων να παραμένουν σε ύφεση, το 2016 προβλέπεται δύσκολο για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.
Το προφανές σημείο εκκίνησης για τις προβλέψεις της Stratfor –όπως τίθεται- εντοπίζεται στη χώρα-γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία: την Τουρκία.
Αυτό είναι το έτος κατά το οποίο η Τουρκία, «νευρική» αλλά με ισχυρότερη πολιτική συνοχή σε σχέση με πέρυσι, πιθανώς θα εισβάλλει στρατιωτικά στη βόρεια Συρία, σε μια προσπάθεια ισχυροποίησης της επιρροής της στο βόρειο Ιράκ. Σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία γεωπολιτικής στρατηγικής και πληροφοριών, η Τουρκία όχι μόνο θα αντιμετωπίσει το στρατό του Ισλαμικού Χαλιφάτου, αλλά ταυτόχρονα θα περιορίσει την επέκταση των κουρδικών δυνάμεων, καθώς ανεβάζει τον πήχη της αντιπαράθέσης με τους δύο παλιούς της αντιπάλους, τη Ρωσία και το Ιράν.
Το τελευταίο που θα ήθελε η Ρωσία είναι μια διαρκή αντιπαράθεση με την Τουρκία, την «κλειδοκράτορα» της πρόσβασης στη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο, αν και η αντιπαράθεση αποτελεί δεδομένο που δε δύναται να αποφύγει. Όμως η Ρωσία δεν αναμένεται να αναλωθεί σε μία κόντρα με την Τουρκία εντός του τρέχοντος έτους, καθώς αναβαθμίζει τη συμμετοχή της στα πεδία των μαχών της Συρίας. Βέβαια, το ISIS δε θα μονοπωλήσει την προσοχή της Μόσχας στη Συρία, καθώς θα αποπειραθεί να αναγκάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε κάποιου τύπου συμβιβασμό που θα επιβραδύνει τη Δυτική επέλαση σε μια περιοχή που κάποτε βρισκόταν στη ζώνη επιρροής της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποδειχθούν πρόθυμες να διαπραγματευτούν σε σχέση με θέματα τακτικής, αλλά θα αρνηθούν στη Μόσχα τα αντισταθμιστικά μέτρα που η τελευταία επιδιώκει, συνδέοντας την συνεργασία σε επίπεδο αντιτρομοκρατικής πολιτικής με μια ευρύτερη διαπραγματευτική συζήτηση για τη χάραξη στρατηγικής στην περιοχή. Αντίθετα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα αναλάβει πρωτοβουλίες για να ενδυναμώσει τη συμμετοχή των ευρωπαικών συμμαχικών δυνάμεων στην πρώτη γραμμή των μαχών μαζί με τη Ρωσία.
Ανεξάρτητα από τα δευτερεύοντα κίνητρα των συμμετεχόντων, μια αναβαθμισμένη στρατιωτική εκστρατεία εναντίον του ISIS θα πλήξει σημαντικά τον πυρήνα της τζιχαντιστικής οργάνωσης. Ωστόσο, το Ισλαμικό Χαλιφάτο δεν προβλέπεται να εξαλειφθεί στο τρέχον έτος.
Η έλλειψη «αξιόπιστων» χερσαίων δυνάμεων δυσχεραίνει την αντιτρομοκρατική εκστρατεία. Και καθώς οι συμβατικές δυνατότητες του Ισλαμικού Χαλιφάτου θα αποδυναμώνονται, τόσο πιο έντονα η εξτρεμιστική οργάνωση θα εστιάσει σε τρομοκρατικές επιθέσεις εκτός Μέσης Ανατολής για να διατηρήσει την ισχύ της. Κατά συνέπεια, το γεγονός θα οδηγήσει σε οξύτερο ανταγωνισμό εντός του τζιχαντιστικού τοπίου, καθώς οι φατρίες της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο, το Μαγκρέμπ, τη Δυτική Αφρική και τη Νότια Ασία προσπαθούν να ακολουθήσουν το ρυθμό των εξελίξεων.
Η τζιχαντιστική απειλή θα τροφοδοτήσει την ισλαμοφοβία στη Δύση και θα περιχαρακώσει την Ευρώπη. Οι αυστηροί έλεγχοι στα σύνορα και τυχόν μέτρα με στόχο την προστασία της εθνικής ταυτότητας θα κλονίσουν την βασική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί ελεύθερης μετακίνησης των ατόμων.
Τα κλειστά σύνορα θα δημιουργήσουνσυμφόρηση μεταναστών στα Δυτικά Βαλκάνια, μια περιοχή στην οποία αναζωπυρώνονται διαρκώς εθνοτικές και θρησκευτικές εντάσεις. Αλλά η βασική ιστορία της Ευρώπης για το 2016 θα εξελιχθεί στη Γαλλία και τη Γερμανία, τους δύο βασικούς πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και οι δύο χώρες προετοιμάζονται για εκλογές εντός του 2017, και αρχίζουν να κλίνουν προς μια πιο εθνικιστική και ευρωσκεπτικιστική κατεύθυνση. Με την πάροδο του χρόνου, η Γερμανία θα στηρίξει πολιτικές που ενώνουν, παρά χωρίζουν τα κράτη-μέλη μεταξύ τους, σε μία ισχυρή Ευρώπη.
Η συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης, καθώς και άλλη μια χρονιά χαμηλών πετρελαϊκών τιμών, θα επιδράσει ανακουφιστικά στις βαθύτερες τριβές εντός της Ευρώπης, αντίθετα με τις παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων που θα συνεχίσουν να πλήττονται. Η προσθήκη του ιρανικού πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, θα αντισταθμίσει την πτώση της παραγωγής από τις ΗΠΑ.
Οποιαδήποτε αλλαγή στην παραγωγή πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία θα επέλθει αργότερα μέσα στο έτος, αφότου το Ριάντ θα έχει αξιολογήσει τις επιπτώσεις των τιμών από την επιστροφή του Ιράν στις διεθνείς αγορές, καθώς και το αποτέλεσμα της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Οποιαδήποτε προσπάθεια από το Ριάντ για μείωση της παραγωγής σε συντονισμό με το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θα αποφασισθεί μόνο μετά την αξιολόγηση αυτή. Ανεξάρτητα από τον αντίκτυπο της παραγωγής του Ιράν, η Σαουδική Αραβία θα βρίσκεται σε ετοιμότητα προκειμένου να αυξήσει το χρέος της και να μειώσει τα αποθέματα της, ώστε να αντιμετωπίσει τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου.
Από την πλευρά της ούτε η Κίνα πρόκειται να «ανακουφίσει» τις τιμές των εμπορευμάτων. Οι ρυθμοί κατανάλωσης θα μειωθούν, καθώς το Πεκίνο αγωνίζεται να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις εν μέσω εντεινόμενων διαφωνίων μεταξύ της κομματικής ελίτ. Ακόμη και αν το Πεκίνο αντιμετωπίζει την απειλή πολυδιάσπασης του κόμματος, θα εξακολουθεί να διαθέτει οικονομική ισχύ ικανή να προσφέρει κίνητρα στα κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας, με στόχο να αντισταθμίσει την ισχυρότερη παρουσία δυνάμεων των ΗΠΑ στην περιοχή. με το πρόσχημα προσφοράς ασφάλειας και σταθερότητας.
Οι χαμηλές τιμές των βασικών εμπορευμάτων και η άνοδος των επιτοκίων στις ΗΠΑ, που επηρεάζουν τις συναλλαγματικές αξίες, θα σημάνουν επίσης μια ακόμη δύσκολη χρονιά για το μεγαλύτερο μέρος της Λατινικής Αμερικής.
Η απειλή της μομφής θα «κρέμεται» διαρκώς πάνω από την Πρόεδρο της Βραζιλίας, Dilma Rousseff, γεγονός που σε σύντομο χρονικό διάστημα θα επηρεάσει περαιτέρω αρνητικά το επενδυτικό κλίμα στη Βραζιλία.
Η Αργεντινή μπορεί να διαθέτει έναν νέο Πρόεδρο με διάθεση για μεταρρυθμίσεις, αλλά η μάχη με τον υψηλό πληθωρισμό και οι ελλείψεις σε ξένο συνάλλαγμα σημαίνουν πως οποιεσδήποτε κινήσεις προς εξόφληση του χρέους και λήψης προστατευτικών μέτρων θα είναι περιορισμένες.
Στη Βενεζουέλα, το τέλος του κινήματος του Τσάβες είναι κοντά. Το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας θα κατακερματίσει τελικά κάτω από τις αυξανόμενες πολιτικές και οικονομικές πίεσεις και η χώρα κινδυνεύει να αθετήσει τις υποχρεώσεις πληρωμής του εξωτερικού της χρέους εντός του τρέχοντος έτους.
Τα καθοριστικά γεγονότα του 2016 θα ενισχύσουν την αβεβαιότητα σε όλο τον πλανήτη, οδηγώντας σε ένα ακόμη πιο ταραχώδες έτος το 2017, καθώς οι υπάρχουσες εξελισσόμενες συγκρούσεις θα κλιμακωθούν. Το βασικό σημείο που πρέπει να τονισθεί είναι πως όλες αυτές οι ανωτέρω αναφερομένες εξελίξεις αλληλοσυνδέονται. Η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας, η άνοδος του εθνικισμού στην Ευρώπη, η επανεμφάνιση της Τουρκίας στο παγκόσμιο πολιτικό προσκήνιο και άλλες γεωπολιτικές τάσεις θα συνδεθούν μεταξύ τους και θα «αναζωπυρώνονται» εξαιτίας των άλλων. Και αν οι εξελίξεις το 2016 φαντάζουν περίπλοκες, η «μεγαλύτερη εικόνα» αναμένεται να αποκαλυφθεί το 2017.
