Ο στρατηγός Μιχαήλ Κωσταράκος (Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ε.Ε και Επίτιμος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας) ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία μιλάει στο Defence Matters για το ρόλο του στην Στρατιωτική Επιτροπή αλλά και για το μέλλον όσον αφορά στις σχέσεις ΝΑΤΟ - Ε.Ε.
Απαριθμεί τις επιτυχίες της στρατιωτικής επιχείρησης ''Sophia'' στη Μεσόγειο και παραθέτει τις αυξημένες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΕΠΑΑ) μετά και από τις τελευταίες εξελίξεις που αφορούν στο προσφυγικό, στην τρομοκρατία άλλα και στο Brexit.
Αρχικά ποιος είναι ο ρόλος σας και ποιος ο ρόλος της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης ;
Η Στρατιωτική Επιτροπή είναι το ανώτατο στρατιωτικό όργανο που συστάθηκε στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Δημιουργήθηκε το 2001 και αποτελείται από 28 Αρχηγούς Άμυνας των κρατών μελών. Πιο απλά αποτελούμε την έκφραση της στρατιωτικής εγκαθίδρυσης των κρατών μελών, ενώ οι πρέσβεις αποτελούν αντίστοιχα την πολιτική έκφραση των κρατών μελών. Η Επιτροπή παρέχει στρατιωτικές συμβουλές στην Επιτροπή Πολιτικής Ασφάλειας (PSC). Είμαι μέλος της Επιτροπής και παρέχω την στρατιωτική οπτική στις συζητήσεις. Οι Αρχηγοί Άμυνας δεν έχουν τη δυνατότητα να βρίσκονται στις Βρυξέλλες συνεχώς, για αυτό εκπροσωπούνται από μόνιμους στρατιωτικούς αντιπρόσωπους. Η Στρατιωτική Επιτροπή είναι ένα από τα λίγα Όργανα που έχουν μόνιμο Πρόεδρο. O Πρόεδρος έχει μια υποχρεωτική τριετή θητεία και η εκλογή γίνεται από τους όμοιους του, κυρίως από τους πρώην Αρχηγούς Άμυνας και διορίζεται από το Συμβούλιο. Η κύρια αποστολή μου είναι να παρέχω στρατιωτικές συμβουλές στον Ανώτατο Εκπρόσωπο αλλά και στρατιωτική διέξοδο σε όλα τα θέματα στα οποία ερωτώμαι ή σε όσα έχουν αποφασιστεί ότι είναι απαραίτητη η συμβολή μου. Οι συμβουλές αυτές αποφασίζονται από κοινού με τους 28 Αρχηγούς, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι αντιπροσωπεύουν μια κοινή συναπόφαση ανάμεσα σε όλους τους στρατιωτικούς όλων των κρατών μελών.
Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) σήμερα; Θα μπορούσε μια πιθανή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου να επηρεάσει τις επιχειρησιακές και στρατιωτικές δυνατότητες της Ευρωπαϊκής Άμυνας και αν όχι γιατί;
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να παρέχει τη συνεισφορά του στις αποστολές τις ΚΠΑΑ και τις επιχειρήσεις στην μεταβατική περίοδο από τώρα και μέχρι το τέλος της διαπραγμάτευσης (Άρθρο 50 της ενεργοποίησης συν δύο έτη ). Αυτή η περίοδος περιλαμβάνει την τρέχουσα και ανακοινωθείσα συνεισφορά στην αποστολή ‘’Σοφία’’ στη Μεσόγειο της Ευρωπαϊκής Ναυτικής Δύναμης ( EUNAVFOR MED) όπως επίσης τη διαβεβαίωση ότι θα υπάρχει μια περίοδος που θα είναι σε επιφυλακή για το EU Battle Group (BG)( Στρατιωτική Μονάδα της ΚΠΑΑ) ως έθνος- πλαίσιο (τρέχον εξάμηνο).
Όσον αφορά την ΚΠΑΑ, η άμυνα είναι και παραμένει ευθύνη των Κρατών μελών. Επίσης, είναι ένα κράτος- μέλος που υπερασπίζεται και το δικό του έδαφος. Νομίζω ότι έχουμε κάνει σπουδαία πρόοδο σ’αυτο το σημείο. Πριν το 2001 δεν είχαμε αναλογιστεί ότι θα μπορούσε να υπάρχει στρατιωτικό προσωπικό στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. Τώρα πλέον υπάρχουν τρεις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τρεις αποστολές που υπερασπίζονται τα συμφέροντα της Ε.Ε . Η Ευρωπαϊκή Άμυνα θα αναπτυχθεί αναπόφευκτα καθώς συνδέεται με την ασφάλεια. Στο παρελθόν ήταν ένα θέμα που αφορούσε το κάθε έθνος ξεχωριστά, και που ο στρατός είχε διαφορετική αποστολή καθώς έπρεπε να υπερασπίζεται τα σύνορα του έθνους από τους εχθρούς.
Η επιχείριση ‘’Sophia’’ στη Μεσόγειο πήρε παράταση για έναν ακόμα χρόνο. Πόσο επιτυχής ήταν η αποστολή όσον αφορά τις διαταραχές που προκαλούν οι διακινητές και οι έμποροι; Ποιες είναι κατά την προσωπική σας άποψη οι βασικές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις της ΚΠΑΑ στο μέλλον και ποιες είναι οι αυξημένες αρμοδιότητες τους;
Αυτή τη στιγμή η επιχείρηση έχει λάβει μέρος σε 98 αποστολές που αφορούν τη θαλάσσια ασφάλεια (SOLAS ). Περισσότεροι από 16.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν διασωθεί. Ακόμα 148 βάρκες έχουν αποσυρθεί ενώ πραγματοποιήθηκαν 71 συλλήψεις. Η επιχείρηση , έχει δείξει ότι αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα στα διεθνή ύδατα η οποία περιορίζει ουσιαστικά την ελευθερία κινήσεων των λαθρεμπόρων και των διακινητών στα χωρικά ύδατα.
Η ΚΠΑΑ ως μέρος της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας(ΚΕΠΑΑ) συνεισφέρει στην ενδυνάμωση της ασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών αλλά και στην διεθνή ειρήνη και σταθερότητα. Αυτό το γεγονός αναγνωρίστηκε από το Συμβούλιο στις 18 Μαΐου του 2015 και από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2015. Για να υπάρξει δυνατότητα περαιτέρω συνεργασίας με συλλογικούς αμυντικούς οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ, για να συντονίσουμε την παρουσία μας στο έδαφος, να μεγιστοποιήσουμε τα αποτελέσματα της εκπαίδευσης μας αυτα είναι μέσα στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στην προσπάθεια μας να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί αλλά και να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας.
Πέρα από αυτά η μεγαλύτερη πρόκληση είναι πως θα συνεισφέρουμε μια πιο ολοκληρωμένη ανάπτυξη των δυνατοτήτων της Ε.Ε στα μέρη στα οποία έχει ήδη παρουσία ή θα έχει στο εγγύς μέλλον ενισχύοντας την τοπική ασφάλεια αλλά και το έργο των ιδρυμάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια τα οποία έχουν αναλάβει να παρέχουν προστασία στους συμπατριώτες τους.
Η Ευρωπαϊκή ‘Ένωση αναπτύσσει τρεις στρατιωτικές επιχειρήσεις και τρεις στρατιωτικές αποστολές. Οι αποστολές και οι επιχειρήσεις μας στηρίζονται στην έννοια της ολοκληρωμένης προσέγγισης και αποτελούν το σήμα κατατεθέν μας. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε αποστολή στις περιοχές και τις χώρες που αποφασίζουν ένα πλήρες πακέτο που περιλαμβάνει πρώτα από όλα την άμυνα , τη διπλωματία και την ανάπτυξη , αλλά και άλλα θέματα όπως η διακυβέρνηση , η εκπαίδευση και η ασφάλεια. Ο στρατός είναι το ένα τοις εκατό αυτής της συγκεκριμένης ολοκληρωμένης προσέγγιση. Εμείς δεν παρέχουμε ένα ασφαλές και σίγουρο περιβάλλον αλλά εκπαιδεύουμε τους ανθρώπους να παρέχουν ασφάλεια στις χώρες τους. Δεν είμαστε εκεί με τα στρατεύματά μας για τον έλεγχο της χώρας . Η παρουσία μας έχει εκπαιδευτικό ρόλο στο προσωπικό των τοπικών αρχών μέσω στρατιωτικών αποστολών ή αντίστοιχα στο στρατιωτικό προσωπικό μέσω της στρατιωτικής μας αποστολής. Μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε μας ζητείται σε πολιτικό επίπεδο.
Για να ξεκινήσει τη λειτουργία της και τις αποστολές της η ΚΠΑΑ , απαιτεί όχι μόνο πολιτική βούληση αλλά και τις αναγκαίες δυνατότητες. Δεδομένης της ρωσικής επιθετικότητας και των αναδυόμενων απειλών για την ασφάλεια - όπως το Ισλαμικό Κράτος και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο - έχουν βελτιωθεί ή αλλάξει οι στρατιωτικές δυνατότητες της Ε.Ε και πώς αυτές οι δυνατότητες συμπληρώνουν αυτές του ΝΑΤΟ; Όσον αφορά τη Σύνοδο Κορυφής της Βαρσοβίας οι ρυθμίσεις για το σύμφωνο Berlin Plus, οι οποίες υιοθετήθηκαν το Δεκέμβριο του 2002 πρέπει να ανανεωθούν;
Και τα δύο ζητήματα έχουν ληφθεί υπόψη από τη νέα παγκόσμια στρατηγική της Ε.Ε για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας που έχει υποβληθεί από τον Ιούνιο από την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, την Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Federica Mogherini
Για κάθε επιχείριση και αποστολή της ΚΠΑΑ οι συμμετέχουσες χώρες πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους τους μοχλούς που επιτρέπουν την ανάπτυξη και τη διατήρηση τους. Δυστυχώς εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις σε τομείς όπως τον εναέριο ανεφοδιασμό, την ενημέρωση αλλά και τις εντολές, τον έλεγχο και ό’τι αφορά τη στρατηγική αναγνώριση. Σαφώς, αυτά παραμένουν οι απόλυτες προτεραιότητες για τη βελτίωση των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων. Προφανώς , η αλληλοσυμπλήρωση Ε.Ε - ΝΑΤΟ στην ανάπτυξη δυνατοτήτων παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα .
Ποιος είναι ο ρόλος της Άμυνας στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας στην Ευρώπη; Ειδικά σε ότι αφορά τη νέα Ευρωπαϊκή στρατηγική όπου υπάρχει το κάλεσμα για στρατιωτική αυτονομία, αλληλεγγύη και αμοιβαία συνεργασία; Τι σημαίνει εμμέσως αυτό τόσο για το εσωτερικό της ΕΕ όσο το εξωτερικό της και τι απαντήσεις θεωρείτε ότι έπονται;
Η νέα παγκόσμια στρατηγική μας δείχνει ότι στο πλαίσιο των αναδυόμενων προκλήσεων και ευκαιριών βλέπουμε ότι η Ε.Ε έχει έναν πιο απαραίτητο ρόλο τώρα περισσότερο από ποτέ καθώς είναι το μόνο ικανό πλαίσιο που παρέχει τις κατάλληλες συλλογικές απαντήσεις σε ένα διαρκώς μεταλλασσόμενο περιβάλλον.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει σε έναν πιο αποτρεπτικό διαξιφισμό με στόχο να προωθήσει μια ανθρώπινη ασφάλεια αλλά και να σταθεροποιήσει την γειτονιά της και τις περιοχές της, οι οποίες έχουν πληγεί από την κρίση σε διεθνές επίπεδο. Η ΕΕ βοηθάει τους εταίρους της και τους γείτονες της να αναπτύξουν την ικανότητα διοίκησης, ώστε να ενδυναμώσουν την αντίσταση και την ικανότητα να αποτροπής και ελέγχου σε επείγουσες περιπτώσεις κρίσεων αλλά και όσον αφορά τρομοκρατικές απειλές.
Η τρομοκρατία εγείρει φόβους ξεσπάσματος ενός υβριδικού πολέμου. Οι αντίπαλοι μας δεν εισέρχονται πια στα εδάφη μας με τανκς και όπλα. Είναι ήδη εδώ μέσα στις χώρες μας και με στόχο να υπερασπιστούμε τον τρόπο ζωής μας πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κάθε δυνατό μέσο. Η ερώτηση δεν είναι αν θα χρειαστεί η Άμυνα. Η Άμυνα ήδη χρησιμοποιείται, αν χρειαστούν περισσότερες περιπολίες στις πόλεις σας τα περισσότερα κράτη μέλη θα χρησιμοποιήσουν τον εθνικό στρατό τους, λόγω των δυνατοτήτων του. Το όριο μεταξύ ασφάλειας και άμυνας σήμερα είναι πολύ πιο θολό και είναι λογικό. Χρησιμοποιούμε στρατιωτικές δυνατότητες, αντιμετωπίζουμε λαθρέμπορους και διακινητές στην Κεντρική Μεσόγειο, για παράδειγμα, μόνο και μόνο επειδή ο στρατός δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά στην ανοικτή θάλασσα. Έχουν αεροσκάφη θαλάσσιας περιπολίας με ραντάρ και άλλον απαραίτητο εξοπλισμό αλλά αυτό είναι όλο. Πρέπει να αναπτύξει ικανότητες, όπου αυτές είναι διαθέσιμες.
Πως αξιολογείτε τη σχέση Ευρώπης - ΝΑΤΟ;
Είναι πολύ καλές. Θα ήταν πολύ δύσκολο να τις φανταστούμε και διαφορετικά καθώς 22 από τα 28 κράτη μέλη είναι και στους δύο οργανισμούς. Ωστόσο έχουμε διαφορετικές αποστολές. Το ΝΑΤΟ παρέχει Aσφάλεια και Άμυνα. Η Ευρώπη παρέχει κάτι ευρύτερο. Κάποτε χρησιμοποιούσαμε τον όρο ‘’ήπια ισχύς’’ για την Ευρώπη και τον όρο ‘’σκληρή ισχύς’’ για το ΝΑΤΟ για να περιγράψουμε τον κάθε οργανισμό. Σήμερα ο συνδυασμός αυτών των δύο είναι ο επιθυμητός . Πολύ απλά παρέχουμε ασφάλεια και στρατιωτική εκπαίδευση , ανάπτυξη, διπλωματία , διοίκηση, εκπαίδευση και ακόμα περισσότερα. Βασικά παρέχουμε ελπίδα για το μέλλον. Μερικές φορές υπάρχει η δυνατότητα για επικάλυψη, για παράδειγμα στο στρατό, αλλά το σημαντικότερο είναι ο συντονισμός. Δεν έχει νόημα να έχουμε δύο διαφορετικούς οργανισμούς με κοινή επιχείρηση και κοινό στόχο στην ίδια περιοχή.
Βλέπετε μέλλον για τη Διατλαντική εταιρική σχέση;
Η διατλαντική σχέση, όπως αυτή εκφράζεται μέσω του ΝΑΤΟ, συνεχίζει να παρέχει το πιο επιθυμητό πλαίσιο για τη διασφάλιση της ασφάλειας της Ευρώπης και της ίσης σημασίας, όσον αφορά τα φόρουμ για τις διατλαντικές σχέσεις ασφαλείας.
Δεδομένου ότι οι δύο οργανισμοί μοιράζονται τόσα πολλά όσον αφορά τις βασικές προκλήσεις ασφαλείας (που απορρέουν από την κοινή συμμετοχή τους) είναι έκπληξη το γεγονός ότι οι στόχοι της ΚΠΑΑ επικαλύπτονται σημαντικά με την στρατηγική αντίληψη του ΝΑΤΟ. Και οι δύο οργανισμοί έχουν αναλάβει δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση των προκλήσεων σε παγκόσμια κλίμακα, ιδίως όσον αφορά την πρόληψη των συγκρούσεων, τη διαχείριση κρίσεων, η τρομοκρατία και τα όπλα μαζικής καταστροφής του πολλαπλασιασμού.
Τόσο η Ε.Ε όσο και το ΝΑΤΟ έχουν υιοθετήσει τις δικές τους στρατηγικές ασφαλείας. Το ΝΑΤΟ ενέκρινε μια Στρατηγική Αντίληψη του 1999 η οποία επικαιροποιήθηκε το 2010 και για την Ε.Ε, από τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και την Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Federica Mogherini, και μόλις παρουσιάστηκε στα κράτη μέλη της νέας συνολικής στρατηγικής της Ε.Ε για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας.
onalert
