Σαν σήμερα στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982 άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Μόσχας ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες, ο Μάνος Λοΐζος. Ο κυπριακής καταγωγής μουσικοσυνθέτης με σπουδαία προσφορά στο έντεχνο λαϊκό τραγούδι γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 1937 στο χωριό Άγιοι Βαβατσινιάς της επαρχίας Λάρνακας και λίγο αργότερα η οικογένειά του μετανάστευσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου προς αναζήτηση καλύτερης ζωής.
Ήταν το μοναδικό παιδί του Ανδρέα Λοΐζου και της Δέσποινας Μανάκη, κόρης γεωπόνου από τη Ρόδο.
Από μικρή ηλικία ασχολείται με τη μουσική: Στην ηλικία των 7 ετών αρχίζει να μελετά βιολί, αρχικά ερασιτεχνικά κι έπειτα στο Εθνικό Ωδείο της Αλεξάνδρειας, ωστόσο καταλήγει στην κιθάρα.
Αφού αποφοίτησε από το Αβερώφειο Γυμνάσιο το 1955, ήλθε στην Αθήνα με σκοπό να σπουδάσει. Αρχικά γράφτηκε στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά στις αρχές του 1956 την εγκαταλείπει με σκοπό να φοιτήσει στην Ανωτάτη Εμπορική. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα φοιτά στη Σχολή Βακαλό θέλοντας να σπουδάσει ζωγραφική.
Το 1960 εγκαταλείπει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο και εργάζεται περιστασιακά προκειμένου να επιβιώσει: άλλοτε σαν σερβιτόρος, άλλοτε σαν γραφίστας σε διαφημιστικές εταιρείες, άλλοτε σαν μουσικός σε μπουάτ. Τότε ήταν που αποφάσισε να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη μουσική.
Ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Διονύσης Σαββόπουλος-Μάνος Λοΐζος
Στα τέλη του 1961, αρχές του 1962, συμμετέχει σε μια πρωτοβουλία συγκρότησης του Συλλόγου Φίλων της Ελληνικής Μουσικής. Στις τάξεις του συλλόγου θα βρεθούν πολύ γρήγορα ο Χρήστος Λεοντής, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Νότης Μαυρουδής, ο Φώντας Λάδης, ο Μάνος Ελευθερίου και πολλοί άλλοι. Αναλαμβάνει τη διεύθυνση της χορωδίας του συλλόγου και με αυτή συμμετέχει το καλοκαίρι στις παραστάσεις της μουσικής επιθεώρησης του Μίκη Θεοδωράκη "Όμορφη Πόλη" που ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία στο Θέατρο "Παρκ".
Ο Μάνος Λοΐζος φιλοξενείται στο σπίτι της πρώην συζύγου του καθηγητή των Γαλλικών που είχε στην Αλεξάνδρεια, της Διδοὐς Πετροπούλου, η οποία εργαζόταν στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Αυτή θα συστήσει το νεαρό μουσικό στον Μίμη Πλέσσα, ο οποίος μεσολαβεί στη δισκογραφική εταιρεία "Φιντέλιτυ".
Το 1962 ηχογραφεί το πρώτο του σαρανταπεντάρι, "Το τραγούδι του δρόμου", σε στίχους Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ερμηνεία από τον Γιώργο Μούτσιο. Το Μάρτιο του 1965 παντρεύεται την πρώτη του σύζυγο, Μάρω Λήμνου, τη μετέπειτα συγγραφέα παιδικών βιβλίων, γνωστή ως Μάρω Λοΐζου.
Ένα χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1966, θα γεννηθεί η κόρη τους Μυρσίνη. Τα επόμενα χρόνια θα είναι αρκετά δημιουργικά για το συνθέτη. Γράφει τραγούδια και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
Μάνος Λοΐζος και Μυρσίνη
Όταν επιβλήθηκε η χούντα των συνταγματαρχών μπήκε πολλές φορές στο στόχαστρο των Αρχών για τις αριστερές πολιτικές του πεποιθήσεις. Έφυγε για την Αγγλία το Σεπτέμβριο του 1967, για να επιστρέψει πάλι στην Ελλάδα στις αρχές της επόμενης χρονιάς.
Το 1971 γνωρίζει τη δεύτερη σύζυγό του, την ηθοποιό Δώρα Σιτζάνη. Το 1972 θα αποτελέσει ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Μουσικοσυνθετών και Στιχουργών Ελλάδος (ΕΜΣΕ), που συστήνεται για την καταπολέμηση της κασετοπειρατείας και της λογοκρισίας.
Το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου θα συλληφθεί στο σπίτι του στο Χολαργό και θα κρατηθεί για δέκα ημέρες στα κρατητήρια στης Ασφάλειας.
Μέσα στο ξέφρενο κλίμα της μεταπολίτευσης συμμετέχει στις μεγάλες λαϊκές συναυλίες της εποχής και στο τέλος του 1974 κυκλοφορεί το δίσκο "Τα τραγούδια του δρόμου", με όλα εκείνα τα τραγούδια του που είτε είχαν απαγορευτεί τα προηγούμενα χρόνια, είτε δεν τους είχε επιτραπεί η ηχογράφηση από τη λογοκρισία της επταετίας. Την τριετία 1974-1977 υπήρξε ένας από τους βασικούς εκφραστές του πολιτικού τραγουδιού.
Το 1978 θα παντρευτεί την ηθοποιό Δώρα Σιτζάνη και την ίδια χρονιά θα γίνει πρόεδρος της Ένωσης Μουσικοσυνθετών και Στιχουργών Ελλάδος, πρωτοστατώντας στη δημιουργία φορέα είσπραξης των πνευματικών δικαιωμάτων.
Με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο
Στην εικοσαετή μουσική του διαδρομή έγραψε μερικά από τα καλύτερα ελληνικά τραγούδια, συνεργαζόμενος με τους στιχουργούς Γιάννη Νεγρεπόντη, Φώντα Λάδη, Μανώλη Ραούλη, Δημήτρη Χριστοδούλου και Λευτέρη Παπαδόπουλο, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1965 και έγιναν αχώριστοι φίλοι. Τα τραγούδια του, γεμάτα λυρισμό και τρυφερότητα, ερμήνευσαν μεγάλα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού, όπως ο Γιάννης Καλατζής, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χάρις Αλεξίου, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο Γιάννης Πάριος, η Μαρία Φαραντούρη, ο Στέλιος Καζαντζίδης και η Δήμητρα Γαλάνη.
Με τη Χαρούλα Αλεξίου
Τελευταίος δίσκος του ήταν τα "Γράμματα στην αγαπημένη" σε στίχους του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ με απόδοση στα Ελληνικά του Γιάννη Ρίτσου.
Τον Οκτώβριο του 1981 μπήκε στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο με περικαρδίτιδα και νεφρική ανεπάρκεια και στο τέλος του χρόνου ταξίδεψε στη Μόσχα για ιατρικές εξετάσεις.
Στις 8 Ιουνίου του 1982 υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και νοσηλεύτηκε για ένα μήνα σε νοσοκομείο. Τον Αύγουστο ταξίδεψε για νοσηλεία στη Μόσχα, όπου στις 7 Σεπτεμβρίου υφίσταται δεύτερο εγκεφαλικό επεισόδιο. Πεθαίνει δέκα ημέρες αργότερα, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982.
To 2007 χαρακτηρίστηκε από το μουσικό χώρο ως έτος Μάνου Λοΐζου τιμώντας τα 70 χρόνια από τη γέννησή του και τα 25 χρόνια από το θάνατό του.
Βασική δισκογραφία
* "Ο Σταθμός" (1968): Επτά τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου και πέντε ορχηστρικά ("Minos"). Επιτυχίες: "Δελφίνι, δελφινάκι", "Το παλιό ρολόι", "Η δουλειά κάνει τους άντρες", "Ο Σταθμός". Τραγουδούν: Γιάννης Καλατζής, Λίτσα Διαμάντη, Δημήτρης Ευσταθίου και Γιώργος Νταλάρας.
* "Θαλασσογραφίες" (1970): 11 τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου ("Minos"). Επιτυχίες: "Έχω ένα καφενέ", "Τζαμάικα", "Δέκα παλικάρια". Τραγουδούν: Γιάννης Καλατζής, Γιώργος Νταλάρας, Μαρίζα Κωχ, Γιάννης Πάριος και ο συνθέτης.
* "Ευδοκία" (1971): Το σάουντρακ της ομώνυμης ταινίας του Αλέξη Δαμιανού ("Minos"). Επιτυχία: "Το Ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας".
* "Να 'χαμε τι να 'χαμε..." (1972): 10 τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου. ("Minos"). Επιτυχίες: "Παποράκι", "Ήλιε μου σε παρακαλώ", "Κουταλιανός", "Ελισσώ". Τραγουδούν: Γιάννης Καλατζής και Γιώργος Νταλάρας.
* "Τραγούδια του δρόμου" (1974): 12 τραγούδια σε στίχους Γιάννη Νεγρεπόντη, Δημήτρη Χριστοδούλου, Νίκου Γκάτσου και Μάνου Λοΐζου ("Minos"). Επιτυχίες: "Μέρμηγκας", "Τσε", "Τ' ακορντεόν", "Τρίτος Παγκόσμιος". Τραγουδούν: Αλέκα Αλιμπέρτη, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, η Χορωδία Γιώργου Κακίτση και ο συνθέτης.
* "Καλημέρα ήλιε" (1974): 12 τραγούδια σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου και Μάνου Λοΐζου ("Minos"). Επιτυχίες: "Καλημέρα Ήλιε", "Μια καλημέρα", "Με φάρο το φεγγάρι", "Θα έρθει μόνο μια στιγμή", "Δώδεκα παιδιά" και "Όταν σε είδα να ξυπνάς". Τραγουδούν: Κώστας Σμοκοβίτης, Χάρις Αλεξίου, Αλέκος Αλιμπέρτης και ο συνθέτης.
* "Τα νέγρικα" (1975): Κύκλος 10 τραγουδιών σε ποίηση Γιάννη Νεγρεπόντη ("Minos"). Επιτυχία: "Ο γερο νέγρο Τζιμ". Τραγουδούν: Μαρία Φαραντούρη και Μανώλης Ρασούλης.
* "Τα τραγούδια μας" (1976): 12 τραγούδια σε στίχους Φώντα Λάδη με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα ("Minos"). Επιτυχίες: "Λιώνουν τα νιάτα μας", "Πάγωσε η τσιμινιέρα", "Το δέντρο". Ο δίσκος έγινε πλατινένιος, αλλά τα περισσότερα τραγούδια κόπηκαν από το ραδιόφωνο της ΕΡΤ, λόγω των πολιτικοκοινωνικών τους μηνυμάτων.
* "Τα τραγούδια της Χαρούλας" (1979): 12 τραγούδια σε στίχους Μανώλη Ρασούλη και Πυθαγόρα ("Minos"). Επιτυχίες: "Γύφτισσα τον εβύζαξε", "Τέλι, Τέλι, Τέλι", "Όλα σε θυμίζουν". Τραγουδούν: Χάρις Αλεξίου και Δημήτρης Κοντογιάννης. Ο δίσκος έγινε πλατινένιος.
* "Για μια μέρα ζωής" (1980): 12 τραγούδια σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, Μανώλη Ρασούλη, Δώρας Σιτζάνη, Φώντα Λάδη, Τάσου Λειβαδίτη και Μάνου Λοΐζου ("Minos"). Επιτυχίες: "Σ' ακολουθώ", "Κι αν είμαι ροκ", "Η ημέρα εκείνη δε θα αργήσει". Τραγουδούν: Δήμητρα Γαλάνη, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Δώρα Σιτζάνη και ο συνθέτης.
* "Γράμματα στην αγαπημένη" (1983): Μελοποιημένη ποίηση του Τούρκου Ναζίμ Χικμέτ σε απόδοση Γιάννη Ρίτσου ("Minos").
* "Εκτός σειράς. Σαράντα σκόρπιες ηχογραφήσεις" (2002): Συλλογή με επιτυχίες του που δεν είχαν συμπεριληφθεί σε δίσκους ("Minos").
* "Τα τραγούδια του Σεβάχ" (2003): Συλλογή με τις μεγάλες επιτυχίες του ("Minos").
* "Αφιέρωμα στον Μάνο Λοΐζο" (2007): Τραγουδά η Χάρις Αλεξίου.
Το σπουδαίο στον Μάνο Λοΐζο είναι ότι εκτός από ένας εξαιρετικός μουσικός, συνθέτης, στιχουργός και τραγουδιστής, υπήρξε πάνω από όλα ένας ευαίσθητος, ρομαντικός, απλός, ονειροπόλος άνθρωπος.
Ήταν ένας μαχητικός επαναστάτης, που αγωνίστηκε για τα προβλήματα της εργατικής τάξης, τασσόμενος στον αγώνα υπέρ της δημοκρατίας. Ένας καλλιτέχνης σεμνός και χαμηλών τόνων, κάτι που σπανίζει τόσο πολύ σήμερα.
Δημιουργοί σαν τον Μάνο Λοΐζο δε "φεύγουν" ποτέ. Θα μας ταξιδεύει, θα μας εμπνέει και θα μας ενδυναμώνει πάντα με τις δημιουργίες και τις συνθέσεις του…
"Ο δρόμος"
"Το ακορντεόν"
"Μη με ρωτάς"
"Μια φωτογραφία - Τσε Γκεβάρα" (από τα "Τραγούδια της Φωτιάς" σε νέα επεξεργασία ήχου - ακούγεται η δισκογραφική εκδοχή του τραγουδιού)
"Καλημέρα Ήλιε"
