Ελευθέριος Χανδρινός – Ο ήρωας κυβερνήτης του αρματαγωγού Λέσβος που βομβάρδισε τους Τούρκους στην Πάφο και προκάλεσε σύγχυση στις τουρκικές δυνάμεις με αποτέλεσμα να βομβαρδίσουν τα πλοία τους και να καταρριφθούν 4 τουρκικά αεροσκάφη.. Ο ξεχασμένος ήρωας
Ο απόπλους του αρματαγωγού «Λέσβος» του Πολεμικού Ναυτικού ήταν προγραμματισμένος στις 12 Ιουλίου του 1974, με ρότα προς το λιμάνι της Αμμοχώστου, στην Κύπρο, μεταφέροντας νέους στρατιώτες που θα αντικαθιστούσαν την προηγούμενη σειρά της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ). Κανείς, ούτε ο κυβερνήτης πλωτάρχης Π.Ν. Λευτέρης Χανδρινός, δεν είχε ιδέα για το τι θα ακολουθούσε δύο μέρες αργότερα, στις 15 Ιουλίου.
Ενώ το «Λέσβος» κατευθυνόταν προς την Κύπρο, εκδηλώθηκε το πραξικόπημα κατά του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, για τον οποίο το ραδιόφωνο μετέδιδε ότι είναι νεκρός. Ο πλωτάρχης Χανδρινός συνέχισε την πορεία του και στις 16 Ιουλίου, ενώ βρισκόταν ανοιχτά της Λεμεσού, διατάχθηκε να επιστρέψει στα ελληνικά χωρικά ύδατα με προορισμό τη Ρόδο. Η κατάσταση στην Κύπρο ήταν ακόμα ρευστή και η χούντα δεν ήθελε να δώσει την εντύπωση ότι ενισχύει τις δυνάμεις στη Μεγαλόνησο, η οποία βρισκόταν κάτω από το μικροσκόπιο της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ. Τελικώς, όταν δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι το πραξικόπημα εδραιώθηκε, το «Λέσβος» διατάχθηκε να πλεύσει και πάλι προς την Αμμόχωστο για να αποβιβάσει τους νέους στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ, μαζί με εφόδια.
Στις 19 Ιουλίου, 12 ώρες πριν από την έναρξη της τουρκικής εισβολής, το Α/Γ «Λέσβος» έδενε κάβους στο λιμάνι της Αμμοχώστου, παραλαμβάνοντας στη συνέχεια 450 στρατιώτες και ξεκινώντας το ταξίδι της επιστροφής στην Ελλάδα.
Ο βομβαρδισμός της Πάφου
Το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974 και αφού είχε εκδηλωθεί η τουρκική εισβολή, το Α/Γ «Λέσβος» πήρε διαταγή να επιστρέψει στην Πάφο, αποβιβάζοντας τους ΕΛΔΥΚάριους προς ενίσχυση της άμυνας του νησιού. Ο πλωτάρχης Λ. Χανδρινός, παρότι γνώριζε ότι η Ελλάδα δεν έχει εμπλακεί σε πόλεμο με την Τουρκία και χωρίς να έχει σαφείς διαταγές από την Αθήνα, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα πυροβόλα του Α/Γ «Λέσβος» για να πλήξει στόχους στον τουρκοκυπριακό θύλακα της πόλης, όπου είχαν συγκεντρωθεί περίπου δύο τάγματα Τουρκοκυπρίων. Περίπου δύο ώρες μετά και ενώ οι άνδρες της ΕΛΔΥΚ που αποβιβάστηκαν, πραγματοποίησαν εκκαθαριστική επιχείρηση, εξουδετερώθηκαν πλήρως οι τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες παραδόθηκαν. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, αν και η Ελλάδα δεν βρισκόταν σε πόλεμο με την Τουρκία, το Πολεμικό Ναυτικό με το Α/Γ «Λέσβος» ήταν μέρος ενός ακήρυκτου πολέμου.
Το ελληνικό κόλπο
Το Α/Γ «Λέσβος», ολοκληρώνοντας την επιχείρηση στην Πάφο, ξεκίνησε για την Ελλάδα. Ο πλωτάρχης Λ. Χανδρινός γνώριζε πολύ καλά ότι, πλέον, αποτελούσε στόχο της τουρκικής αεροπορίας, την οποία δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει ένα πλοίο με πενιχρό αντιαεροπορικό οπλισμό και με πολύ μικρή ταχύτητα πλεύσης. Για τον λόγο αυτό, αντί να κινηθεί δυτικά προς την Κρήτη, επέλεξε να πλεύσει νότια προς τις ακτές της Αιγύπτου. Το «Λέσβος» τηρούσε σιγή ασυρμάτου ώστε να μην εντοπιστεί. Όταν βρισκόταν πλέον σε απόσταση ασφαλείας από την Κύπρο, πήγε στην Κρήτη και από εκεί στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας.
Η τουρκική γκάφα
Η παρουσία του Α/Γ «Λέσβος» στην Πάφο είχε δημιουργήσει, όμως, σύγχυση στις τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες θεώρησαν ότι η Ελλάδα είχε στείλει νηοπομπή και αποβίβαζε υλικό και στρατεύματα. Οι τουρκικές υπηρεσίες συλλογής πληροφοριών αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, ενημερώνοντας το Γενικό Επιτελείο στην Άγκυρα για την ανύπαρκτη «ελληνική νηοπομπή». Τουρκικά αντιτορπιλικά που βομβάρδιζαν τις ακτές της Κερύνειας διατάχθηκαν να κινηθούν δυτικά, ώστε να βυθίσουν τα ελληνικά πλοία. Τις ίδιες διαταγές πήραν και αεροσκάφη της τουρκικής αεροπορίας.
Επειδή όμως ελληνικά πλοία δεν υπήρχαν, τα αεροσκάφη εξέλαβαν τα τουρκικά αντιτορπιλικά ως εχθρικά, θεωρώντας πως οι σημαίες με την ημισέλινο ήταν παραπλανητικό κόλπο των Ελλήνων, ανοίγοντας πυρ εναντίον τους. Τα τουρκικά πλοία ανταπέδωσαν τα πυρά κατά των αεροσκαφών, με αποτέλεσμα από τη «φιλική» αεροναυμαχία να καταρριφθούν τέσσερα τουρκικά αεροσκάφη και να βυθιστεί το τουρκικό αντιτορπιλικό «Kocatepe», παίρνοντας στον βυθό τον κυβερνήτη αντιπλοίαρχο Giuven Erkayia, 13 αξιωματικούς και 64 ναύτες. Σοβαρές ζημιές από τα τουρκικά αεροσκάφη υπέστησαν ακόμα δύο τουρκικά αντιτορπιλικά.
