Το ψηφιακό θαύμα της e-σθονίας επιχειρούν να εφαρμόσουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, καθώς το 99% των υπηρεσιών του Δημοσίου παρέχονται στους πολίτες online.
Από τις φορολογικές δηλώσεις μέχρι και την ψηφοφορία στις εκλογές, και από την ελεγχόμενη στάθμευση μέσω κινητού έως και την έκδοση id-εισιτηρίου στα μέσα μαζικής μεταφοράς, η χώρα της πρώην Σοβιετικής Δημοκρατίας έχει χαρακτηριστεί -δικαίως- η πιο προηγμένη ψηφιακή κοινωνία παγκοσμίως, αλλά και ηγέτιδα στη Δημόσια Διοίκηση. Αλλωστε, οι μόνες υπηρεσίες που δεν μπορούν να παρασχεθούν ηλεκτρονικά είναι ο γάμος και η αγορά ακινήτου.
Για να καθιερωθεί, βέβαια, ως ψηφιακό κράτος η Εσθονία ξεκίνησε το «χτίσιμο» από το μηδέν. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και την ανεξαρτητοποίησή της το 1991, παρόλο που ήταν μια χώρα πάμπτωχη, ο τότε πρωθυπουργός της χώρας, Μαρτ Λάαρ, αρνήθηκε την «προσφορά» του παλιού αναλογικού τηλεφωνικού συστήματος από τη Φινλανδία, δηλώνοντας ότι η χώρα θα χτίσει τη δική της ψηφιακή υποδομή.
Μέχρι το 1998 όλα τα σχολεία της Εσθονίας είχαν σύνδεση στο Internet, το 2000 θεσμοθετήθηκε η πρόσβαση στο Διαδίκτυο ως ανθρώπινο δικαίωμα, ενώ από την ίδια χρονιά όλες οι κυβερνητικές αποφάσεις σταμάτησαν να αποτυπώνονται σε χαρτί, αλλά βρίσκονται ανηρτημένες στον κυβερνοχώρο. Μάλιστα, το 2001 αναπτύχθηκε το περίφημο «Χ-road», ένα λογισμικό που ελέγχει κεντρικά όλα τα πληροφοριακά συστήματα της χώρας, τα οποία συνδέονται και συνομιλούν μεταξύ τους ανταλλάσσοντας δεδομένα, και αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη του e-government.
Ψηφιακή ταυτότητα
Απαραίτητο εργαλείο όμως ήταν η ψηφιακή ταυτότητα κάθε πολίτη μαζί με έναν τετραψήφιο κωδικό ασφαλείας (PIN), η οποία χρησιμοποιείται ως «κλειδί» για όλες τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Δημοσίου μέσω ενός υπολογιστή. Η συγκεκριμένη κάρτα χρησιμοποιείται ως εθνική ταυτότητα και ταξιδιωτικό έγγραφο για την Ευρωπαϊκή Ενωση, ως κάρτα υγείας και ασφάλισης, ως αποδεικτικό στοιχείο ταυτοπροσωπίας για τις τραπεζικές συναλλαγές, ως πιστοποιητικό για ψηφιακή υπογραφή, αλλά και ως ταυτότητα για την ψηφοφορία μέσω Διαδικτύου. Παράλληλα, η ψηφιακή ταυτότητα αποτελεί το «κλειδί» για την πρόσβαση σε όλες τις βάσεις πληροφοριών ώστε ο πολίτης να μπορεί να παρακολουθεί όλα τα στοιχεία που τον αφορούν, όπως τα ιατρικά αρχεία, οι φορολογικές δηλώσεις, τα νομοσχέδια κ.ά. Επιπλέον, με την ψηφιακή ταυτότητα οι Εσθονοί ζητούν και λαμβάνουν τις συνταγογραφήσεις τους από τους γιατρούς, αγοράζουν τα εισιτήρια για τις μετακινήσεις τους και τα φάρμακά τους, ενώ αν περάσουν το αντίστοιχο τσιπ στο κινητό τους, μπορούν να τα κάνουν όλα αυτά και μέσω του smartphone τους.
Το θαύμα
Η απόφαση της πολιτικής ηγεσίας και της κοινωνίας να επενδύσουν στην τεχνολογία οδήγησε στα σημερινά αποτελέσματα:
* 50% των πολιτών ψηφίζουν online, ενώ η διαλειτουργικότητα του Δημοσίου έχει επεκταθεί και στον ιδιωτικό τομέα.
* Η τεχνολογία έχει συντελέσει σημαντικά στη μείωση των οδικών ατυχημάτων στη χώρα, καθώς και στην άμεση αντιμετώπιση των περιστατικών. Οι κλήσεις άμεσης ανάγκης απαντώνται εντός 10 δευτερολέπτων, ενώ οι υπηρεσίες είναι σε θέση να εξακριβώσουν στο 35% των περιπτώσεων τη γεωγραφική θέση του καλούντος με ακρίβεια 5 μέτρων.
Επιτεύγματα…
Ενδεικτικά παραδείγματα προς μίμηση της αποτελεσματικότητας του μοντέλου της αποκαλούμενης και ως e-Εσθονίας:
* Η συμπλήρωση του 95% των φορολογικών δηλώσεων, τόσο από ιδιώτες όσο και από επιχειρήσεις, γίνεται ηλεκτρονικά και διαρκεί λιγότερο από πέντε λεπτά. Μάλιστα, οι πολίτες λαμβάνουν ηλεκτρονικά τη δήλωση προσυμπληρωμένη και καλούνται να απαντήσουν «Ναι» ή «Οχι» σε τρεις ή τέσσερις ερωτήσεις.
* Μέσα σε 20 λεπτά οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να δημιουργήσει και να λειτουργήσει μια επιχείρηση, από όπου και αν βρίσκεται.
* Το υπουργικό συμβούλιο συνεδριάζει με τους υπολογιστές μπροστά στους υπουργούς και όλες οι αποφάσεις καταγράφονται και υπογράφονται ηλεκτρονικά επί τόπου.
* Το υπουργείο Δικαιοσύνης διαθέτει μια online βάση δεδομένων για όλα τα νομοσχέδια της χώρας, όπου οι πολίτες μπορούν να δουν ποιος τα υπέβαλε, σε τι φάση βρίσκονται κ.λπ.
Επέκταση
Αξίζει να σημειωθεί ότι από πέρυσι η e-σθονία «έσπασε» τα στενά σύνορά της και το «Χ-road» συνδέθηκε με το αντίστοιχο σύστημα της Φινλανδίας, ώστε οι δημόσιες υπηρεσίες των δύο χωρών να «συνομιλούν» ψηφιακά καθ’ όλη τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου. Μάλιστα, όλα τα αρχεία του e-government αποθηκεύονται και σε servers στο Λουξεμβούργο, προκειμένου η χώρα να συνεχίσει να λειτουργεί ακόμα και σε περίπτωση πολέμου.
Η Ελλάδα… φλερτάρει με το μοντέλο
Το μοντέλο της Εσθονίας θέλει να υιοθετήσει και η Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στην 26η θέση μεταξύ των 28 χωρών της Ε.Ε. σύμφωνα με τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας. Ετσι, στα άμεσα σχέδια της κυβέρνησης είναι η δημιουργία της διαδικτυακής πύλης gov.gr, όπου θα ενσωματωθούν όλες οι υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης που είναι διαθέσιμες ηλεκτρονικά, και θα προστίθενται συνεχώς καινούργιες. Πρωταρχικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή αναμένεται να παίξουν και οι νέες ταυτότητες, οι οποίες θα ενσωματώνουν και ψηφιακή υπογραφή και με στόχο «να ελευθερώσουν ψηφιακές υπηρεσίες από το σπίτι». Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες τη σύσταση Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων με τη συμμετοχή του πρώην προέδρου της Εσθονίας και πρωτεργάτη της ψηφιακής επανάστασης της χώρας μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, Toomas Hendrik Ilves.
