Πιάνετε συχνά τον εαυτό σας να είναι γεμάτος με σκέψεις αμφιβολίας για τις πράξεις σας και ελάχιστης εμπιστοσύνης στις ικανότητές σας; Μήπως, παρά τα επιτεύγματά σας, νιώθετε ότι στο βάθος δεν είστε άξιοι αυτών και πως είναι θέμα χρόνου να εκτεθείτε στους άλλους; Αισθάνεστε ότι δεν σας αξίζει η μόνιμη αγάπη και ότι ο/η σύντροφός σας θα απομακρυνθεί αναπόφευκτα; Μένετε στο σπίτι, φοβούμενοι να βγείτε έξω και να συναντήσετε νέους ανθρώπους, επειδή αισθάνεστε ότι δεν είστε αρκετά ενδιαφέροντα άτομα; Αισθάνεστε υπέρβαροι, βαρετοί, χαζοί, ένοχοι, ή άσχημοι;
Όλα αυτά είναι παραδείγματα από τις ανασφάλειες που σε κάποιο βαθμό κουβαλάμε όλοι μέσα μας. Το τι συνέβη στην παιδική σας ηλικία, τυχόν ψυχικά τραύματα του παρελθόντος, μια πρόσφατη εμπειρία αποτυχίας ή απόρριψης, η μοναξιά, το κοινωνικό άγχος, οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό σας, η τελειοθηρία/τελειομανία, ή ένας γονέας, ή σύντροφος που είναι συνεχώς επικριτικός προς εσάς μπορούν να συμβάλουν στις ανασφάλειες που νιώθετε.
Δείτε τις τρεις πιο κοινές μορφές ανασφάλειας και πώς να αρχίσετε να τις αντιμετωπίζετε:
Τύπος 1: Ανασφάλειες με βάση μια πρόσφατη αποτυχία, ή απόρριψη
Τα πρόσφατα γεγονότα στη ζωή μας επηρεάζουν σημαντικά τόσο τη διάθεσή μας, όσο και τον τρόπο που αισθανόμαστε για τον εαυτό μας. Έρευνες σχετικά με την ευτυχία δείχνουν ότι έως και το 40% του “συνολικού πηλίκου ευτυχίας” μας βασίζεται σε πρόσφατα γεγονότα της ζωής. Το μεγαλύτερο αρνητικό που συμβάλλει στην ευτυχία/δυστυχία είναι η κατάληξη μιας σχέσης. Στις επόμενες θέσεις είναι ο θάνατος του/της συζύγου, η απώλεια/απόλυση εργασίας και αρνητικές εξελίξεις υγείας. Από την στιγμή που η στεναχώρια επηρεάζει επίσης τον αυτοσεβασμό, η αποτυχία και η απόρριψη μπορεί να προκαλέσει διπλό πρόβλημα στην εμπιστοσύνη που έχετε στον εαυτό σας. Η απόρριψη μας οδηγεί αναπόφευκτα να δούμε τόσο τον εαυτό μας , όσο και τους άλλους ανθρώπους, περισσότερο αρνητικά, τουλάχιστον για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα. Και όσοι από εμάς έχουν ήδη χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο αντιδραστικοί σε μια προσωρινή αποτυχία. Καμιά φορά μια αρνητική εμπειρία (πχ η απόλυση από τη δουλειά) συμπαρασύρει και φέρνει στην επιφάνεια παλιές αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό σας και τις επανενεργοποιεί. Κλειδί στην αντιμετώπιση του προβλήματος είναι να έχετε επιμονή παρά τις οπισθοδρομήσεις και τις ενδεχόμενες επιτυχίες. Αυτό θα αυξήσει την αυτοεκτίμησή σας.
Δείτε μερικά “εργαλεία” για να ξεπεράσετε την ανασφάλεια από μια αποτυχία, ή απόρριψη:
Δώστε στον εαυτό σας χρόνο για να επουλώσει το τραύμα και να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση
Βγείτε έξω και συμμετάσχετε στη ζωή, ακολουθώντας τα ενδιαφέροντα και την περιέργειά σας.
Αναζητήστε την παρέα φίλων και συγγενών για να σας αποσπάσουν την προσοχή και να νιώσετε ότι έχετε στηρίγματα στο περιβάλλον σας.
Ζητήστε την γνώμη των ατόμων που εμπιστεύεστε για ό,τι σας συνέβη.
Επιμείνετε να κυνηγάτε τους στόχους σας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Να είστε πρόθυμοι να δοκιμάσετε μια διαφορετική στρατηγική/προσέγγιση, εάν είναι απαραίτητο.
Τύπος 2: Ανασφάλειες και έλλειψη αυτοπεποίθησης λόγω κοινωνικού άγχους
Πολλοί από εμάς βιώνουν αισθάνονται έλλειψη αυτοπεποίθησης σε κοινωνικές καταστάσεις, όπως πάρτι, οικογενειακές συγκεντρώσεις, συνεντεύξεις και ρομαντικές εξόδους/ραντεβού. Ο φόβος από το ότι οι άλλοι σας κρίνουν και μπορεί να σας αξιολογήσουν ως “ελλιπείς”, μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε ανησυχία και αμηχανία. Ως αποτέλεσμα, καταλήγετε να αποφεύγετε τις κοινωνικές καταστάσεις, ή νιώθετε μεγάλο άγχος και μόνο στην σκέψη μιας μελλοντικής κοινωνικής εκδήλωσης, ή αισθάνεστε αμήχανα και άβολα κατά τη διάρκειά της. Οι εμπειρίες του παρελθόντος μπορεί να σας προκαλέσουν μια αίσθηση ότι “δεν ανήκετε πουθενά”, δεν είστε σημαντικοί ή ενδιαφέροντες χαρακτήρες, ή ότι απλά δεν είστε αντάξιοι για τους άλλους. Αν έχετε μεγαλώσει δίπλα σε γονείς που σας επέκριναν διαρκώς, ή που σας πίεζαν να είστε δημοφιλείς και επιτυχημένοι, μπορεί να έχετε καταλήξει να είστε ένα άτομο με υπερβολική ευαισθησία για το πώς σας αξιολογούν οι άλλοι. Αυτό το είδος της ανασφάλειας βασίζεται γενικά σε διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις σχετικά με τον αξία σας ως άτομο και σχετικά με τον βαθμό στον οποίο οι άλλοι άνθρωποι σας κρίνουν. Οι περισσότεροι εστιάζουν στο πώς εκείνοι φαίνονται στους άλλους παρά στο πώς οι άλλοι φαίνονται στους ίδιους. Όσοι είναι επικριτικοί και απορρίπτουν άλλα άτομα με ευκολία συχνά καλύπτουν τις δικές τους ανασφάλειες. Ασυνείδητα προσπαθούν να αποφύγουν να κριθούν οι ίδιοι για τις δικές τους απόψεις και τον δικό τους χαρακτήρα. Είναι άτομα που τείνουν να εκτιμούν τις επιφανειακές ιδιότητες, αντί για τον χαρακτήρα και την ακεραιότητα ενός ατόμου.
Δείτε κι εδώ μερικά “εργαλεία” για την καταπολέμηση της ανασφάλειας σε κοινωνικές καταστάσεις:
Αναλογιστείτε τον “κριτή” που κρύβετε μέσα σας. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας όλους τους λόγους για τους οποίους είστε ένα ενδιαφέρον και διασκεδαστικό άτομο, καλός φίλος ή καλός/ή σύντροφος.
Προετοιμαστείτε εκ των προτέρων. Σκεφτείτε μερικά πράγματα για τα οποία θα μπορείτε να μιλήσετε στην επερχόμενη κοινωνική εκδήλωση (τρέχοντα γεγονότα, ταινίες που έχετε δει, χόμπι, τη δουλειά σας κλπ).
Το να αποφεύγετε κάθε κοινωνική εκδήλωση απλά κάνει τα πράγματα χειρότερα. Γι' αυτό μην διστάζετε να πάτε σε ένα πάρτι, ή να βγείτε ένα ραντεβού, ακόμη και αν είστε νευρικοί. Το άγχος σας θα μειωθεί σταδιακά, αν όχι από την πρώτη, ή τη δεύτερη φορά, σίγουρα στη συνέχεια θα συνηθίσετε την παρέα και παρουσία άλλων και θα αισθάνεστε όμορφα.
Βάλτε συγκεκριμένους, ρεαλιστικούς στόχους, όπως το να μιλήσετε σε δύο νέα άτομα κάθε φορά, ή να μάθετε τι δουλειά κάνει και τι χόμπι έχει ένα άλλο άτομο.
Σκόπιμα επικεντρωθείτε στο τι κάνουν οι άλλοι γύρω σας, για να μην σκέφτεστε συνεχώς το πώς μπορεί να φαίνεστε εσείς σε εκείνους. Γίνετε ένας παρατηρητής και “καταγράψτε” το τι κάνουν και νιώθουν οι άλλοι. Μήπως παρατηρήσατε κάποιες ομοιότητες με εκείνους, ή κάτι που σας ενδιαφέρει να μάθετε από εκείνους;
Τύπος 3: Ανασφάλειες που προκαλούνται από τελειοθηρία (τελειομανία)
Μερικοί από εμάς έχουν πολύ υψηλά πρότυπα για όλα όσα κάνουμε. Από το επιζητούμε την υψηλότερη βαθμολογία, την καλύτερη δουλειά, το τέλειο σώμα, μέχρι το να έχουμε το πιο όμορφα διακοσμημένο σπίτι, καλά και ευγενικό παιδιά, ή τον/την τέλειο/α σύντροφο. Δυστυχώς, η ζωή δεν είναι πάντα όπως την θέλουμε, ακόμα και αν προσπαθούμε πολύ για αυτό. Υπάρχει ένα κομμάτι του τελικού αποτελέσματος που θα είναι πάντα πέρα από τον έλεγχό μας. Εάν είστε συνεχώς απογοητευμένοι και να κατηγορείτε τον εαυτό σας για οτιδήποτε κάτω του τέλειου, θα αρχίσετε να αισθάνεστε ανασφαλείς και ανάξιοι. Αυτό είναι ανθυγιεινό! Οδηγεί σε κατάθλιψη, άγχος, διατροφικές διαταραχές και αίσθημα χρόνιας κόπωσης.
Παρακάτω είναι μερικοί τρόποι για την καταπολέμηση της τελειομανίας:
Προσπαθήστε να αξιολογείτε τον εαυτό σας με βάση το πόσο προσπάθεια βάζετε σε κάτι, το οποίο είναι εφικτό να το ελέγξετε και όχι με βάση το αποτέλεσμα, το οποίο εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες.
Σκεφτείτε πόση πραγματική διαφορά θα κάνει το να δώσετε ένα επιπλέον 10% σε μια προσπάθεια. Ο χρόνος και η ενέργεια που θα δαπανήσετε για να αλλάξετε κάτι σε ένα ελάχιστο ποσοστό, αξίζει σε τελική ανάλυση τον κόπο;
Η τελειομανία βασίζεται στον όλα-ή-τίποτα τρόπο σκέψης. Σταματήστε να σκέφτεστε έτσι και βρείτε μερικές “γκρίζες ζώνες” αποδεκτού αποτελέσματος. Λαμβάνετε υπόψη όλους τους παράγοντες, όταν αξιολογείτε/κρίνετε τον εαυτό σας; Υπάρχει ίσως κάτι που μάθατε, ή πετύχατε, ακόμη και αν το τελικό αποτέλεσμα δεν ήταν τέλειο;
Οι τελειομανείς έχουν συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση: Τους αρέσει ο εαυτός τους, όταν βρίσκεται στην κορυφή και τον αντιπαθούν, όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα έχουν φανταστεί. Μήπως, όμως, υπάρχουν πράγματα που μάθατε για τον εαυτό σας, ακόμα και όταν δεν τα πάτε καλά; Εστιάστε σε εσωτερικές ιδιότητες, όπως ο χαρακτήρας σας, η ειλικρίνεια, οι αρχές σας και όχι μόνο στο πόσο πετυχημένα κάνετε κάτι, το πόσα καλά αμείβεστε, ή το πόσοι άνθρωποι σας “εγκρίνουν” (πχ “φίλοι” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης).
