Την έκθεση της γλύπτριας Ιωάννας Σπητέρη που φιλοξενείται στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, εγκαινίασε το απόγευμα ο Υφυπουργός Πολιτισμού & Αθλητισμού, αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης.
Πρόκειται για μία έκθεση στην οποία παρουσιάζεται σχεδόν το σύνολο του έργου της διάσημης γλύπτριας, που στην πορεία της ζωής είχε εξαιρετική δράση στο εξωτερικό, σε χώρες όπως Γαλλία, η Ιταλία, η Βραζιλία, ο Καναδάς κ.α., αλλά στην πατρίδα της έκανε μόνο μία μεγάλη έκθεση το 1981.
«Είναι μία καλλιτέχνις που μου τη γνώρισε το Τελλόγλειο και δυστυχώς δεν την γνώριζαν και δεν την γνωρίζουν οι περισσότεροι στην Ελλάδα», παραδέχτηκε και ο κ. Γιατρομανωλάκης στην αρχή της ομιλίας του.
Η έκθεση περιλαμβάνει γλυπτά σε χαλκό, μάρμαρο, ξύλο, κατασκευές, σχέδια, χαρακτικά, μακέτες, χαρτοκοπτικές, παιχνίδια χώρου, γεωμετρίας, πολλαπλών λύσεων και μεταλλαγών που αποκαλύπτουν μια προικισμένη, ανήσυχη γυναίκα, προοδευτική για την εποχή της, με έντονη συναίσθηση του προορισμού της τέχνης, της έντιμης προσφοράς σε κάθε επίπεδο, που σε προσκαλεί σε διαρκή διάλογο με το έργο της.
Στη δουλειά της, διακρίνονται δύο διαφορετικές περίοδοι. Στην πρώτη (Βενετία 1958-1963) δουλεύει το σίδερο με την τεχνική της οξυγονοκόλλησης και δημιουργεί αιχμηρά σχήματα, με έντονο δυναμισμό και εκφραστικότητα.
«Όταν ως γυναίκα αποφάσισε να εργαστεί ως γλύπτρια και μάλιστα με υλικά που θεωρούνταν σκληρά, αντρικά, υλικά που δεν ταιριάζουν σε μία γυναίκα, είχε επίγνωση της διάκρισης σε βάρος του φύλου της, καταλάβαινε όλα τα υπονοούμενα που μπορεί να έκαναν κριτικοί τέχνης, συνάδελφοί της, ήξερε πάρα πολύ καλά ότι αντιμετωπιζόταν διαφορετικά, μόνο γιατί ήταν γυναίκα», σχολίασε ο Υφυπουργός Πολιτισμου.
Αμέσως μετά, στο Παρίσι (1963-1976) η δουλειά της μεταμορφώνεται, τόσο στο επίπεδο των υλικών, όσο στη μορφολογία αλλά και τη γενική αντίληψη της γλυπτικής. Αφετηρία της, η σχέση γλυπτικής-αρχιτεκτονικής. Γεωμετρική σαφήνεια, απλοποίηση και δομικά στοιχεία, οδηγούν σε άπειρους συνδυασμούς, χωρίς μηχανική επανάληψη. Επιπλέον, κύριο στοιχείο στη φάση αυτή είναι το χρώμα, που είναι απόλυτα συνυφασμένο με τη γλυπτική φόρμα, χωρίς να την ανταγωνίζεται.
«Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε γλυπτά της Σπητέρη στο δημόσιο χώρο, όπως σε άλλες χώρες, όπου μάλιστα, δεν είναι απλώς γλυπτά σαν διακοσμητικά στοιχεία, αλλά σαν εφαρμοσμένη γλυπτική, που ο κόσμος μπορεί και αλληλεπιδρά. Για παράδειγμα, σε νηπιαγωγεία γλυπτά της λειτουργούν σαν παιχνίδια στο προαύλιο, κάτι που η ίδια ονόμαζε "κοινωνικό προσανατολισμό της γλυπτικής"», είπε ο κ. Γιατρομανωλάκης.
Δωρεά στο Τελλόγλειο
«Το '84, πριν ακόμη υπάρξει το Τελλόγλειο, η Αλίκη Τέλλογλου είχε διοργανώσει στη Θεσσαλονίκη το πρώτο συνέδριο για την τέχνη. Εκεί παρέστησαν πολλοί σπουδαίοι άνθρωποι, ανάμεσά τους ο Τώνης Σπητέρης, σύζυγος της Ιωάννας, ο οποίος ανακοίνωσε την απόφασή του να δωρίσει τα αρχεία του, τη βιβλιοθήκη του, τη συλλογή του και το σύνολο του έργου της Ιωάννας Σπητέρη» δήλωσε στο καλωσόρισμά της η Γενική Διευθύντρια του Τελλόγλειου Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά.
«Αυτά ήρθαν σταδιακά, επρόκειτο για τεράστιο υλικό που έπρεπε να καταγραφεί, κάτι που ολοκληρώθηκε το 1999, λίγο πριν το θάνατο της Ιωάννας και τη χρονιά που άνοιξε το Τελλόγλειο. Ο λόγος που δεν κάναμε την έκθεση από τότε, παρόλο που ήταν ένα χρέος προς την Ιωάννα, είναι εύκολα κατανοητός αν δείτε το πλήθος των έργων και τον τρόπο της δουλειάς της. Ήταν όλο το έργο της κομματάκι - κομματάκι που έπρεπε να συναρμολογηθεί, αφού μελετήσουμε όλες τις σημειώσεις και αφού δούμε όλα τα σχέδια, δουλειά την οποία κάναμε την περίοδο της πανδημίας», εξήγησε η κ. Βουτυρά.
Χαιρετισμό απηύθυνε και ο υφυπουργός εσωτερικών αρμόδιος για θέματα Μακεδονίας - Θράκης Σταύρος Καλαφάτης που τόνισε ότι οφείλουμε πολλά στην καλλιτέχνιδα, αλλά κυρίως ένα μεγάλο ευχαριστώ για την απόφασή της να προχωρήσει στη συγκεκριμένη δωρεά.
«Η Θεσσαλονίκη της τέχνης και του πολιτισμού υποδέχεται σήμερα μία σημαντική έκθεση - φόρο τιμής σε μία εμβληματική προσωπικότητα της τέχνης. Με το ταλέντο της προχώρησε μπροστά από την εποχή της και με το πλούσιο καλλιτεχνικό της έργο σφράγισε τη σύγχρονη γλυπτική και άφησε ισχυρό το αποτύπωμά της στη νεοελληνική τέχνη. Περισσότερα από 180 έργα της αποκαλύπτουν για πρώτη φορά στο φιλότεχνο κοινό, το σύνολο της καλλιτεχνικής της παραγωγής σε πόλεις- σταθμούς όπως η Αθήνα, η Βενετία το Παρίσι», τόνισε ο κ. Καλαφάτης.
Ο τίτλος της έκθεσης μάλιστα «Ιωάννα-Giovanna-Jeanne Spiteris/Σπητέρη» προκύπτει από τον τρόπο που υπέγραφε η καλλιτέχνις τα έργα της και αντανακλά τις τρεις γλώσσες, τις τρεις χώρες, εν τέλει τις τρεις πόλεις της μονιμότερης διαμονής της, Αθήνα-Βενετία-Παρίσι, όπου δημιούργησε το σύνολο σχεδόν του έργου της.
Η έκθεση θα παραμείνει στο Τελλόγλειο Ίδρυμα έως τις 4 Ιουνίου και θα λειτουργεί Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-14:00, Τετάρτη 9:00-14:00 & 17:00-21:00, Σάββατο και Κυριακή 10:00-18:00. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα για μικρούς και μεγάλους.
