Πάνω από 10.000 δημόσιοι υπάλληλοι, κυρίως εκπαιδευτικοί, έσπευσαν
να καταθέσουν αίτηση συνταξιοδότησης το τελευταίο 20ήμερο για να προφυλαχθούν από την καταιγίδα του νέου Ασφαλιστικού.
Ακόμα και όταν το νομοσχέδιο είχε ψηφιστεί, έτρεχαν την τελευταία στιγμή να παραιτηθούν, πριν πάρει αριθμό ΦΕΚ (πήρε τελικά το βράδυ της περασμένης Πέμπτης) και αρχίσει η εφαρμογή των περικοπών. Κανείς βεβαίως δεν είναι σίγουρος ότι τις απέφυγαν γιατί με τη μόνιμη απειλή του κόφτη και τον επαναϋπολογισμό των συντάξεων μπορεί να βρεθούν στην ίδια δεινή κατάσταση άλλωστε με τους μελλοντικούς συνταξιούχους. Αποτελεί, κοινό μυστικό ότι αν ξεφύγει η συνταξιοδοτική δαπάνη, ο πρώτος στόχος για κούρεμα στο άμεσο μέλλον θα είναι οι «προσωπικές διαφορές» που θα προκύψουν από τον επαναϋπολογισμό τόσο των κύριων όσο και των επικουρικών συντάξεων. Πάντως μεγάλη εξοικονόμηση πόρων από το νέο Ασφαλιστικό δεν αναμένεται τα πρώτα χρόνια, με αποτέλεσμα η υψηλή ανεργία και η χαμηλή εισπραξιμότητα να στεγνώνουν τα Ταμεία από έσοδα. Ενδεικτικό της δεινής κατάστασης είναι ότι για την πληρωμή των συντάξεων Ιουνίου τα Ταμεία ΟΓΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΕΑ και ΙΚΑ ζήτησαν έξτρα ενίσχυση 21 εκατ. ευρώ από το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ).
Τι αλλάζει, λοιπόν, για τους σημερινούς εργαζομένους και τι θα αντιμετωπίσουν όταν βγουν τα επόμενα χρόνια στη σύνταξη;
ΜΗΤΕΡΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ
Εγκλωβίζονται στην εργασία από 5 έως 17 χρόνια
Οι μητέρες ανηλίκων εγκλωβίζονται στην εργασία από 5 έως 17 έτη επιπλέον εφόσον δεν είχαν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης πριν την αύξηση των ορίων ηλικίας τον Αύγουστο του 2015. Για παράδειγμα, σσφαλισμένη σε ΔΕΚΟ μητέρα ανηλίκου, 45 ετών σήμερα, έχασε το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθεί στα 50 της. Το νέο όριο ηλικίας για την έξοδο της εν λόγω ασφαλισμένης θα είναι τα 63 και 6 μήνες. Η επιβάρυνση φτάνει τα 13,5 έτη. Μητέρα ασφαλισμένη στο ΙΚΑ, 52 ετών σήμερα, έχασε το δικαίωμα συνταξιοδότησης στα 55 με πλήρη σύνταξη. Με το νέο σύστημα συμπληρώνει το όριο ηλικίας των 55 το 2019 και θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 62,5 με πλήρη σύνταξη.
Οι μητέρες ανηλίκων όπως και όλοι οι ασφαλισμένοι για επικουρική ασφάλιση από την 1η Ιουνίου 2016 θα δουν μια μικρή μείωση στον καθαρό μισθό τους, καθώς αυξάνονται οι εισφορές υπέρ της και η συνολική εισφορά θα αυξηθεί σε 7% αντί για 6% (+0,5% για εργοδότες και +0,5% για εργαζομένους). Ετσι, ο εργαζόμενος θα λάβει σε μισθό 1.000 ευρώ μεικτά καθαρή αμοιβή 5 ευρώ λιγότερα.
Αν η μητέρα ανηλίκου είναι υπάλληλος του Δημοσίου, από 1/1/2017 θα δει και δεύτερη μείωση στην καθαρή της αμοιβή, λόγω της αύξησης της εισφοράς στο 20%.
Η αυριανή σύνταξή της, αν ο μισθός της είναι κατά μέσο όρο 1.000 ευρώ και κάλυψε ασφαλιστικό βίο 20 ετών, θα είναι 543 ευρώ από 537 που θα έπαιρνε σήμερα. Βγαίνει δηλαδή κατά τι ευνοημένη. Αν, όμως, είναι υψηλόμισθη με συντάξιμες αποδοχές 1.850 ευρώ και 30 χρόνια ασφάλισης, αντί για το ποσό των 942 ευρώ με το παλιό σύστημα, θα πάρει καθαρή σύνταξη της τάξης των 802 ευρώ τον μήνα. Δηλαδή θα χάσει 140 ευρώ.
Ωστόσο, ένας μεγάλος αριθμών ασφαλισμένων γυναικών με ανήλικα τέκνα, λόγω των υποχρεώσεών τους ή της εκτόξευσης της ανεργίας τα τελευταία χρόνια, δεν κατορθώνουν να συμπληρώσουν 20 έτη ασφάλισης. Σε αυτήν την περίπτωση, αν επιθυμούν ή αναγκάζονται εξαιτίας της ανεργίας να βγουν πρόωρα στη σύνταξη πριν από το όριο πλήρους συνταξιοδότησης, θα υποστούν δραματικές μειώσεις. Ο νόμος προβλέπει μείωση της εθνικής σύνταξης κατά 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης καθώς και μείωση του αναλογικού ποσού κατά 10% λόγω του πέναλτι. Για παράδειγμα, μητέρα ανηλίκου που κατέβαλε εισφορές 15ετίας και είχε μέσο όρο αποδοχών 1.000 ευρώ, επιλέγοντας την πρόωρη συνταξιοδότηση στο 62ο έτος της ηλικίας, εκτιμάται ότι θα λάβει σύνταξη περί τα 356,50 ευρώ (δηλαδή 241,50 μειωμένη εθνική σύνταξη + 115 ευρώ περίπου ανταποδοτική μειωμένη σύνταξη δεδομένου του 40% πέναλτι πρόωρης εξόδου έως τα 67. Το παράδειγμα αποδεικνύει ότι όχι μόνο οι περιπτώσεις των υψηλόμισθων με 35ετία θίγονται από το νέο σύστημα αλλά και οι αδύναμοι με λίγα χρόνια ασφάλισης.
ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΜΕ 35ΕΤΙΑ
Ο πήχης ανεβαίνει μέχρι και 7 χρόνια
Από πέρυσι που καταργήθηκε το δικαίωμα της συνταξιοδότησης με 35ετία χωρίς όριο ηλικίας, οι ασφαλισμένοι πρέπει να συμπληρώσουν το 58ο έτος και να συνταξιοδοτηθούν με τον νέο βηματισμό που αυξάνει τα όρια ηλικίας σταδιακά έως τα 62, το 2022. Αυτή η διάταξη εγκλωβίζει χιλιάδες ασφαλισμένους και ανεβάζει την ηλικία αποχώρησης για τους παλαιότερους έως και 7 έτη. Για παράδειγμα, άνδρας ασφαλισμένος στον ΟΑΕΕ έχει συμπληρώσει από το 2012 την απαραίτητη 35ετία και περίμενε να συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας του για να αποχωρήσει ενώ είναι σήμερα 56 ετών. Η επιβάρυνση που θα έχει θα είναι περίπου 1,5 έτος καθώς θα κληθεί να παραμείνει επιπλέον μέχρι τα 61 και 4 μήνες. Πολλοί ασφαλισμένοι, κυρίως στο Δημόσιο, για να καλύψουν ασφαλιστικό βίο 35 ετών εξαγόραζαν πλασματικά έτη προκειμένου να βγουν νωρίτερα στη σύνταξη. (Στο Δημόσιο οι ασφαλισμένοι έχουν δικαίωμα εξαγοράς έως 12 ετών.) Με το νέο σύστημα θα αναγκαστούν να πληρώσουν έως και πέντε φορές ακριβότερα για να εξαγοράσουν πλασματικά έτη. Για παράδειγμα, δημόσιος υπάλληλος κατηγορίας ΠΕ, πατέρας ανήλικου τέκνου, θα πρέπει να εξαγοράσει 4 πλασματικά έτη σπουδών. Οι σημερινές του αποδοχές είναι 1.500 ευρώ. Ο εν λόγω ασφαλισμένος μπορεί να προχωρήσει στην εξαγορά με το σημερινό καθεστώς, καταβάλλοντας περίπου 100 ευρώ σε μηνιαία βάση. Με τη νέα ρύθμιση θα χρειαστεί να πληρώσει 300 ευρώ για κάθε μήνα. Το κόστος δηλαδή τριπλασιάστηκε. Οι ασφαλισμένοι με 35ετία με τον νέο τρόπο υπολογισμού, αν μάλιστα είναι υψηλόμισθοι, θα υποστούν βαριές απώλειες σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες νέων συνταξιούχων.
Για παράδειγμα, υπάλληλος του Δημοσίου με 35 έτη ασφάλισης και συντάξιμο μισθό 1.646 ευρώ, με το παλιό σύστημα θα έπαιρνε σύνταξη 1.075, ενώ με το νέο η σύνταξή του θα είναι 829 ευρώ (απώλεια 21%).
ΔΕΚΟ - τράπεζες
Μειώσεις από 10% έως 30%
Οι ασφαλισμένοι σε Ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών θα εισπράξουν συντάξεις μειωμένες από 10% έως 30%. Ετσι, για παράδειγμα, τραπεζοϋπάλληλος με συντάξιμες αποδοχές 2.500 ευρώ, ο οποίος παίρνει σήμερα σύνταξη 1.400 ευρώ (2.300 πριν από τα μνημόνια), με το νέο σύστημα θα πάρει 1.250 ευρώ. Τις βαρύτερες απώλειες θα υποστούν οι υπάλληλοι στην Εμπορική, στην πρώην Πίστεως (νυν Alpha) και την Τράπεζα Αττικής, καθώς όσοι δεν πρόλαβαν να θεμελιώσουν δικαίωμα για συνταξιοδότηση χάνουν βάσει του νόμου την προσυνταξιοδοτική παροχή του ΕΤΑΤ και οδηγούνται σε απλή προσαύξηση της επικουρικής τους σύνταξης .
ΑΓΡΟΤΕΣ
Αναδρομικό καπέλο στις εισφορές
Για τους αγρότες η επιβάρυνση είναι αναδρομική, αφού το καπέλο στις εισφορές τους μπαίνει από 1/7/2015. Η συνολική αύξηση σταδιακά έως το 2022 αγγίζει το 39% για έναν αγρότη που ανήκει στην τρίτη ασφαλιστική κλάση και δηλώνει ετήσιο εισόδημα μέχρι 4.923 ευρώ. Π.χ. η 3η κλάση θα πληρώσει 379 ευρώ επιπλέον το 2016 σε εισφορές (συνολικά 1.333 ευρώ) σε σύγκριση με το 2014 (είχε πληρώσει 954 ευρώ). Οι αγρότες πάντως έχουν ευνοϊκό κατώτατο πλαφόν ως βάση υπολογισμού (εισόδημα 410 ευρώ τον μήνα) και ειδική μεταχείριση και στις εισφορές υγείας, καθώς οδηγούνται σταδιακά στο 6,95%.
Συντάξεις ΟΓΑ: Ειδικά για τους αγρότες προβλέπεται μακρά μεταβατική περίοδος μέχρι και το 2030 κατά τη διάρκεια της οποίας οι νέες αγροτικές συντάξεις θα υπολογίζονται με μεικτό σύστημα (ένα τμήμα με τον παλιό τρόπο και ένα δεύτερο που προοδευτικά θα αυξάνεται από το άθροισμα εθνικής και ανταποδοτικής σύνταξης).
ΕΝΣΤΟΛΟΙ
Μείωση κατά 20%
Τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος προβλέπεται να υπαχθούν στις διατάξεις του νέου Ασφαλιστικού από την 1η Ιουλίου 2016. Οι νέες συντάξεις των ένστολων αναμένεται να μειωθούν κατά 20%. Για παράδειγμα, η σύνταξη των 1.200 θα μειωθεί στα 960 ευρώ. Μειώσεις θα υποστούν οι επικουρικές τους, το εφάπαξ και το μέρισμα του Μετοχικού Ταμείου Στρατού το οποίο θα χρηματοδοτείται στο εξής από ίδιους πόρους, χωρίς κρατική ενίσχυση αλλά και η παροχή που χορηγεί στους στρατιωτικούς ειδικός λογαριασμός εφάπαξ.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ
Επιβάρυνση έως και 300% για εισφορές και φόρους
Από την 1η Ιανουαρίου 2017 οι ελεύθεροι επαγγελματίες του ΟΑΕΕ θα καταβάλουν εισφορά για κύρια σύνταξη 20% επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματός τους από την προηγούμενη χρονιά. Επίσης θα πληρώσουν 6,95% για υγειονομική περίθαλψη και όπου προβλέπεται 7% για επικούρηση και 4% για εφάπαξ. Η ανώτατη καταβλητέα εισφορά για σύνταξη θα είναι 1.172 ευρώ τον μήνα και η κατώτατη 117 ευρώ.
Η επιβάρυνση θα είναι υπέρμετρη για εισοδήματα από 19.000 ευρώ και πάνω. Στα πολύ υψηλά εισοδήματα η αθροιστική επιβάρυνση φόρων και εισφορών μπορεί να φτάσει, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, ακόμη και το 300% σε σύγκριση με το σημερινό καθεστώς.
Για παράδειγμα, έμπορος στην 9η ασφαλιστική κλάση πληρώνει σήμερα 5.788 ευρώ. Με καθαρό εισόδημα 70.000 θα κληθεί να πληρώσει 18.865 ευρώ (+225%). Αν συνυπολογιστούν μάλιστα και οι φόροι, η επιβάρυνση θα φτάσει το 54%.
Σύμφωνα με τα παραδείγματα που δίνει το ίδιο το υπουργείο Εργασίας, το νέο σύστημα ευνοεί τους ελεύθερους επαγγελματίες με φορολογητέο εισόδημα 12.000 ευρώ και κάτω που θα πληρώσουν λιγότερα σε σύγκριση με όσα πληρώνουν σήμερα. Για παράδειγμα, έμπορος που δηλώνει 12.000, σήμερα πληρώνει στην 4η κλάση 4.024 ευρώ ετησίως. Η εισφορά του από το 2017 θα μειωθεί στα 3.234 ευρώ (26,95%), ενώ αν υπολογιστούν και οι φορολογικές του υποχρεώσεις (φόρος, προκαταβολή φόρου, τέλος επιτηδεύματος), η επιβάρυνση φτάνει στο 38,15% και το διαθέσιμο εισόδημά του ανέρχεται σε 61,85%. Οι νέοι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ με εισόδημα άνω των 4.922 ευρώ θα διευκολυνθούν με εκπτώσεις στις εισφορές για τα πρώτα 5 χρόνια της σταδιοδρομίας τους εφόσον έχουν πτυχίο ΑΕΙ και είναι μέλη επιστημονικών συλλόγων και επιμελητηρίων. Το παράδοξο είναι ότι το συνολικό ποσό της έκπτωσης θεωρείται ασφαλιστική οφειλή η οποία πρέπει να εξοφληθεί έως το έτος συνταξιοδότησης του ασφαλισμένου.
Οι εισφορές αυξήθηκαν αλλά, όπως επισημαίνουν οι εκπρόσωποι των ασφαλισμένων εμπόρων, δεν προβλέφθηκε από τον νόμο καμία νέα ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών που τους πνίγουν. Οι νέες συντάξεις του ΟΑΕΕ θα είναι μειωμένες από 5% έως και 20% κυρίως για εκείνους με πολλά έτη ασφάλισης που έχουν πληρώσει εισφορές σε υψηλές κατηγορίες.
Για παράδειγμα, ασφαλισμένος του ΟΑΕΕ με 35 έτη ασφάλισης, που θα έπαιρνε σύνταξη 1.008 ευρώ, με το νέο σύστημα υπολογισμού θα πάρει σύνταξη 889 ευρώ.
Δύο φορές χαμένοι
Διπλά χαμένοι βγαίνουν οι εργαζόμενοι με μπλοκάκια, αφού για παράλληλη απασχόληση (μισθωτή και αυτοαπασχολούμενη) ο εργαζόμενος θα πληρώνει υποχρεωτικά διπλές εισφορές για ασφάλιση και περίθαλψη χωρίς να ελπίζει σε κάποια ανταμοιβή όταν συνταξιοδοτηθεί. Οσοι αμείβονται μόνο με δελτίο παροχής και απασχολούνται σε έως και δύο εργοδότες, ο νόμος ορίζει ότι θα ασφαλίζονται ως μισθωτοί, δηλαδή το 13,67% θα το πληρώνει ο εργοδότης. Ωστόσο οι ειδικοί εκτιμούν ότι λόγω των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά εργασίας, τελικά το κόστος θα κληθεί να το καλύψει εξ ολοκλήρου ο ασφαλισμένος.
ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ
Εξοντωτικές οι εισφορές μετά την περίοδο χάριτος
Η επιβάρυνση από τις νέες εισφορές για το «κίνημα της γραβάτας» (δικηγόροι, γιατροί και μηχανικοί ) θα είναι ήπια για τα πρώτα 4 χρόνια καθώς θα ισχύουν εκπτώσεις από 5% έως 50% για εισοδήματα έως 58.000 ευρώ. Ετσι, η επιβάρυνση θα γίνει αισθητή στους επιστήμονες που δηλώνουν στην Εφορία εισόδημα πάνω από 24.000 ευρώ λόγω των εκπτώσεων που θα ισχύουν έως τα τέλη του 2020.
Ωστόσο όταν λήξει η περίοδος χάριτος, η συνολική επιβάρυνση εισφορά συν τους φόρους επιστρέφει σε εξοντωτικά επίπεδα.
Για παράδειγμα, δικηγόρος με 20.000 ευρώ εισόδημα που πληρώνει σήμερα εισφορά 4.096 ετησίως, θα πληρώνει την περίοδο της έκπτωσης 4.326 ευρώ και το 2021 7.590 ευρώ. Αν συνυπολογίσουμε τον φόρο, την εισφορά αλληλεγγύης, το τέλος επιτηδεύματος και την εισφορά υπέρ ΟΑΕΔ, η συνολική επιβάρυνση φτάνει τα 8.625,33 ευρώ έως το 2020 (από 8.450,77 σήμερα) και τα 11.099,22 μετά το 2021. Δηλαδή, όπως παραδέχθηκε και ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας, η επιβάρυνση από εισφορές και φόρο θα αυξάνεται όσο υψηλότερο είναι το εισόδημα, με αποτέλεσμα το κράτος να παρακρατά το 45% του εισοδήματος ή ακόμη και το 55% για εισόδημα πάνω από 45.000 ευρώ. Οι νέοι επιστήμονες κατά την πρώτη 5ετία της σταδιοδρομίας τους θα έχουν διπλή διευκόλυνση από την Πολιτεία.
Θα πληρώνουν για κύρια σύνταξη 14% επί του εισοδήματός τους τα πρώτα δύο χρόνια ασφάλισης και 17% τα επόμενα τρία. Η έκπτωση αποτελεί «ασφαλιστική οφειλή» και πρέπει να εξοφληθεί έως το έτος της συνταξιοδότησης
