Ένας χρόνος παρήλθε από τη στιγμή, που οι ΗΠΑ σφυροκοπούν το ΙΚ στη Συρία και το Ιράκ. Μολαταύτα, όλως περιέργως, δεν πέτυχαν να ανακόψουν τον εφοδιασμό των τρομοκρατών με πολεμικό υλικό, τρόφιμα, ούτε έχουν σταματήσει τις προσοδοφόρες νομισματικές συναλλαγές.
Η αιτία έχει όνομα: Αμπού Ομάρ, ένας από τους τραπεζίτες του Ισλαμικού Κράτους, σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας Wall Street Journal.
Ο Ιρακινός επιχειρηματίας ανήκει σε δίκτυο χρηματοδοτών που εκτείνεται στο Βόρειο και Κεντρικό Ιράκ και το οποίο παρέχει εδώ και δεκαετίες υπηρεσίες όπως μεταφορά χρημάτων και χορήγηση πιστώσεων προς πολλούς τοπικούς εμπόρους. Οταν το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε τον έλεγχο της περιοχής το 2014, η τρομοκρατική οργάνωση είχε κάνει στον Αμπού Ομάρ μια πρόταση που εκείνος δεν μπόρεσε να αρνηθεί: Μπορείς να διατηρήσεις την επιχείρησή σου αν παράλληλα εξυπηρετείς και εμάς. «Δεν κάνω ερωτήσεις», λέει ο Αμπού Ομάρ, ο οποίος χρεώνει προμήθεια μέχρι 10% στα γραφεία του σε Μοσούλη, Σουλεϊμανίγιε, Ιρμπίλ και Χιτ, ώστε να μεταφέρει μετρητά μέσα και έξω από τις περιοχές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος. Η προμήθεια είναι διπλάσια από τη συνηθισμένη ταρίφα. «Το Ισλαμικό Κράτος είναι καλό για τη δουλειά», προσθέτει.
Συναλλαγές εκατομμυρίων
Χρηματοδότες σαν τον Αμπού Ομάρ διασφαλίζουν ότι εκατομμύρια δολάρια μεταφέρονται καθημερινά προς και από τις περιοχές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος, καθιστώντας λιγότερο αποτελεσματικές τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας να απομονώσει την τρομοκρατική οργάνωση από το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα. Οι ανεπίσημοι χρηματοδότες καταφέρνουν να λειτουργούν πέρα από σύνορα και ακόμη και σε περιοχές όπου διεξάγεται μία από τις πλέον επικίνδυνες συγκρούσεις στον πλανήτη. Το καταφέρνουν χάρη στα κέρδη που αποκομίζουν αλλά και στον κομβικό ρόλο που παίζουν στην τοπική οικονομία. Οσο για το Ισλαμικό Κράτος, μπορεί να διοικείται από σουνίτες φονταμενταλιστές, ωστόσο η ηγεσία του είναι αρκετά ρεαλιστική όσον αφορά στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεών της.
«Η Ντάες ακολουθεί τους νόμους του χρήματος, όχι της θρησκείας ή της πολιτικής», λέει ένας χρηματοδότης από την επαρχία Ανμπάρ του Ιράκ αναφερόμενος στο Ισλαμικό Κράτος. Το δίκτυό του με ανταλλακτήρια χρήματος εκτείνεται από το Αμμάν της Ιορδανίας μέχρι τη Φαλούτζα και τη Βαγδάτη στο Ιράκ. Ο κ. Ντάνιελ Γκλέιζερ, υφυπουργός των ΗΠΑ αρμόδιος για την καταπολέμηση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, παραδέχεται ότι αυτές οι επιχειρήσεις, μόνο στο Ιράκ υπολογίζονται σε 1.600, λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους και του έξω κόσμου. Ο κ. Γκλέιζερ παραδέχεται ότι δεν είναι απλό ή εύκολο να αποκοπεί το Ισλαμικό Κράτος από τους πόρους που ελέγχει.
Το Ισλαμικό Κράτος επιβάλλει φόρο ύψους 2% στις χρηματαποστολές που μεταφέρουν χρήματα μεταξύ των διαφόρων υποκαταστημάτων των δικτύων χρηματοδότησης. Σε αντάλλαγμα οι τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους παρέχουν ασφάλεια στις χρηματαποστολές για το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής, σύμφωνα με μαρτυρίες τεσσάρων ανθρώπων που εμπλέκονται σε τέτοιες επιχειρήσεις.
Οι «διαδρομές»
Οι χρηματαποστολές ακολουθούν τρεις τουλάχιστον διαδρομές. Η πρώτη ξεκινάει στα στενάκια πίσω από το μεγάλο παζάρι της Κωνσταντινούπολης και μέσω διαφόρων ιρακινών πόλεων καταλήγει στη Μοσούλη, τη μεγαλύτερη πόλη που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος. Η δεύτερη διαδρομή συνδέει το Αμμάν, πρωτεύουσα της Ιορδανίας, με την ελεγχόμενη από το Ισλαμικό Κράτος επαρχία Ανμπάρ του Ιράκ και καταλήγει στη Βαγδάτη. Η τρίτη διαδρομή συνδέει την πόλη Γκαζιαντέπ στη Νοτιοανατολική Τουρκία με τις περιοχές γύρω από την πόλη Ράκα, την πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους. Τον περασμένο Δεκέμβριο η κεντρική τράπεζα του Ιράκ δημοσίευσε κατάλογο με 142 ανταλλακτήρια συναλλάγματος για τα οποία υπάρχουν υποψίες ότι εμπλέκονται στη χρηματοδότηση του ISIS. Τουλάχιστον δύο από αυτές τις εταιρείες εξακολουθούν να μεταφέρουν χρήματα από την Τουρκία στο Ιράκ και στις συριακές πόλεις που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος.
Εκπρόσωπος της μιας εξ αυτών δήλωσε μέσω τηλεφώνου ότι έχει διακόψει τέτοιου είδους συναλλαγές. Ωστόσο μια βροχερή ημέρα του περασμένου Φεβρουαρίου περίπου 20 Ιρακινοί και Τούρκοι είχαν συγκεντρωθεί στο υποκατάστημα της εταιρείας στην περιοχή Βαγιαζίτ της Κωνσταντινούπολης. Μέσα σε 30 λεπτά οι πελάτες κατέθεσαν περίπου 50.000 δολάρια με παραλήπτες στη Μοσούλη. Δύο πελάτες έλαβαν 10.000 δολάρια από τη Ράκα. Κανείς στο υποκατάστημα δεν ρώτησε για ποιο σκοπό γίνονται οι μεταφορές χρημάτων ή από ποιον προέρχονται τα χρήματα. Η μοναδική ερώτηση που έκαναν οι υπάλληλοι ήταν αν ο παραλήπτης των χρημάτων καταζητείται από το Ισλαμικό Κράτος. «Αυτό είναι το μοναδικό είδος συναλλαγής που δεν μπορώ να εκτελέσω», είπε ο υπάλληλος σε έναν άντρα που ήθελε να στείλει 700 δολάρια σε κάποιον στη Μοσούλη.
Τα ανταλλακτήρια
Οι άνθρωποι που λειτουργούν ως χρηματοδότες στα διάφορα ανταλλακτήρια προέρχονται από διάφορες εθνικές ομάδες του Ιράκ και από διαφορετικές θρησκείες. Τα δίκτυά τους βασίζονται στη φερεγγυότητα των μελών. Χάρη στη φερεγγυότητα είναι δυνατή η μεταφορά εντολών πληρωμής σε πραγματικό χρόνο μεταξύ διαφορετικών υποκαταστημάτων. Ενας πελάτης πληρώνει σε μετρητά σε ένα υποκατάστημα του δικτύου, ας πούμε στην Κωνσταντινούπολη, και λίγο αργότερα ο παραλήπτης των χρημάτων κάνει την ανάληψή τους από το υποκατάστημα ας πούμε της Μοσούλης. Πρόκειται για μια μακραίωνη πρακτική που ανάγεται στα χρόνια των αρχαίων Βαβυλωνίων τραπεζιτών. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η αξιόπιστη εκτέλεση συναλλαγών ύψους χιλιάδων δολαρίων μεταξύ πόλεων που απέχουν μεταξύ τους εκατοντάδες χιλιόμετρα. Οι χρηματοδότες του δικτύου κλείνουν τους μεταξύ τους λογαριασμούς με την αποστολή μετρητών από υποκατάστημα σε υποκατάστημα. Συχνά, επειδή οι χρηματαποστολές τους διασχίζουν εμπόλεμες ζώνες, για να επιτύχουν την ασφάλειά τους λαδώνουν τις ομάδες πολιτοφυλακής που ελέγχουν κάθε περιοχή απ’ όπου περνάνε. Οι σιίτες και Κούρδοι διοικητές έχουν καθορισμένες ταρίφες που κυμαίνονται από 1.000 μέχρι 10.000 δολάρια.
